Discourse Approach to Story of Bijan and Manijeh of Ferdowsi’s Shahnameh in terms of Pragmatics

Yıl 2021, Sayı: 2, 679 - 702, 25.06.2021

Mitat Çekici

Öz

         Pragmatics is a branch of science that addresses and examines different concepts/terms accompanying action (performance). Pragmatics is determinant of words as a real language interaction through indicators of person, time and scope in interaction with, according to situation of utterance. It examines a lot of dimensions of language pragmatically and is a type of informatics that gives explanations and overcomes the obstacles. Pracmatics mentions language and relationship between discourse which use language, and context. That is, pragmatics deals with (addresses) usages of words; how speaker treats (processes) speech-act and attributes a meaning to it; and how structure of sentence is affected by relationship which develops between speaker and listener. Basis of each story is comprised of heroes constituting it. Discourses are like an inseparable part of them and are regarded as the most important ones of basic elements which constitute story. Dialogues in story are indicative (signifiant) of functionality of story over characters. Discourse is seen as the most (common) known agent (mediator/intermediary) between narrator and reader or author and reader. Actional (performative) dialogues are expressed by (in the form of) imperative, optative, request and demand within discourse. These kinds of discourses, which come into prominence in several genres in the story ‘‘Bijan and Manijeh’’, one of important stories of Shahnameh, is an exemplary story worthy of importance in terms of pragmatics. 

Anahtar Kelimeler

Pragmatics, Discourse, Shahnameh, Bijan and Manijeh

Şahnâme’nin Bîjen ve Menîje Hikayesine Edimbilimsel Açıdan Söylem Yaklaşımı

Öz

Edimbilim edime eşlik eden farklı kavramları ele alıp inceleyen bilim dalıdır. Edimbilim kelimeleri sözce durumuna göre etkileşim içerisinde gerçek bir dil etkileşimi olarak kişi, zaman ve vüsat göstergeleri ile belirleyendir. Pragmatik olarak dilin birçok yönünü inceler, açıklamalar yapıp engelleri aşan bir bilişim tarzıdır. Edimbilim, dil ile onu kullanan, söylem ile bağlam arasındaki ilişkiye değinir. Yani edimbilim, sözcüklerin kullanımları ve konuşucunun sözeylemi nasıl işleyip anlam yüklediği, konuşan ve dinleyen arasında gelişen ilişkiden cümle yapısının nasıl etkilendiğini ele almaktadır.
Her hikâyenin temelini onu oluşturan kahramanlar teşkil eder. Söylemler onların ayrılmaz bir parçası gibidir ve hikâyeyi oluşturan temel unsurların en önemlileri olarak kabul edilmektedir. Hikâyedeki diyaloglar karakterler üzerinden hikâyenin işlevselliğini gösterendir. Söylem, ravi ile okuyucu ya da müellif ile okuyucu arasındaki en bilinen aracı olarak görülmektedir. Eylemsel, diyaloglar söylem içerisinde emir, istek, rica ve talep şeklinde dile getirilmektedir. Şahnâme’nin önemli hikayelerinden olan Bîjen ve Menîje hikayesinde birkaç tarzda ön plana çıkan bu tarz söylemler, Edimbilim açısında öneme değer örnek bir hikayedir.

Anahtar Kelimeler

Bîjen ve Menîje, Edimbilim, Söylem, Şahnâme

Kaynakça

• ALÎPÛR, S., “Menzûrşinâsî ve Tehlîl-i Goftâr der Goftegûhâ-yi Dâstân-i Bîjen û Menîje”, Metnşinâsî-i Edeb-i Fârsî, Sal-i Pençom û Çehârom, Dore-i Cedîd, Sal-i Dehom, Şomâre-i2, 1397(2019), s.138-151. YAPAR GÖNENÇ, A., “Göstergebilimden Edimbilime”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, S.26, İstanbul 2012, s.36-49.