Öz
İnsanlığın ilk çağlarından beri güç ve onur simgesi olarak nitelendirilen zeytin, hem beslenmede hem de gündelik yaşamın farklı alanlarında kullanılabilmesi nedeniyle insan yaşamında her zaman önemli bir yeri olmuştur. Ana yurdu Anadolu olan zeytin bitkisi, buradan Akdeniz havzasına yayılmış ve tarımı geleneğe dönüşmüştür.
Zeytinin en önemli ürünlerinden olan zeytinyağı, hem bitkisel yağların hem de yağ türlerinin en besleyicisi ve değişik kaynaklardan elde edilen yağ türleri arasında insan sağlığına en uygun olanıdır. Bu nedenle zeytinyağı ticareti, daha ilk çağdan bu yana hep önemli olmuştur.
Osmanlı Devleti zeytin ve zeytinyağı üretiminde, Akdeniz çevresindeki başlıca üretici ülkeler içerisinde dördüncü sırada gelmektedir. Ticarette aranılan bir ürün olması ise XIX.yy’daki Sanayi İnkılabının etkisiyle olmuştur. Avrupa piyasalarında aranan bir ürüne dönüşmesiyle ihracatı da önemli olmuştur. En önemli alıcısı İngiltere’dir.
Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nin son yıllarındaki (1908-1922) zeytin ve zeytinyağı üretimi ve ticareti, bu konuda alınan önlemler incelenecektir. Çalışmanın temel kaynakları Osmanlı Ticaret-i Hariciye İstatistikleri ve Osmanlı Arşiv belgeleri olmakla birlikte konu ile ilgili araştırma eserlerinden de yararlanılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1325 Senesi Asya ve Afrika-ı Osmani Ziraat İstatistiği, Orman ve Maden Nezareti, Dersaadet 1327.
- Memalik-i Osmaniye’nin 1329 Senesine Mahsus Ziraat İstatistiği, Ticaret ve Ziraat Nezareti, Dersaadet 1332.
- Memalik-i Osmaniye'nin 1330 Senesine Mahsus Ziraat İstatistiği, Ticaret ve Ziraat Nezareti, Dersaadet, 1333.
- Başkanlık Osmanlı Arşivi, DH.MUİ, Dosya no: 1-4/65, 8 L 1327.
- Başkanlık Osmanlı Arşivi, DH.MUİ, Dosya no: 1-4/24, 25 L 1327.
- Başkanlık Osmanlı Arşivi, DH. MUİ, Dosya no: 1-4/11, 27 L 1327.
- AYBAR, C., Osmanlı İmparatorluğu’nun Ticaret Muvazenesi(1878-1913), T.C Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü Yayını, Ankara 1939.
- ELDEM, V., Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1994.
- GÖKTAŞ, M. A., Zeytin ve Zeytinyağının Türkiye Ekonomisindeki Rolü, Ege Bölgesi Sanayi Odası Yayını, İzmir 1966.
- TOPRAK, Z.(1983), Türkiye’de Milli İktisat(1908-1918), Yurt Yayınları, Ankara 1983
- TOPRAK, Z., İttihat Terakki ve Cihan Harbi, Savaş Ekonomisi ve Türkiye’de Devletçilik, Homer Kitabevi ve Yayıncılık, İstanbul 2003.
- Türk Ziraat Tarihine Bir Bakış, Birinci Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresi Yayını, İstanbul, 1938.
- YALMAN, A. E.(1930), Turkey in the World War, New Haven Yale University Press 1930.
- Zeytin, Editörler: Fahrettin Göğüş, Mücahit Taha Özkaya, Semih Ötleş, Eflatun Yayınevi, Ankara 2009.
Öz
İnsanlığın ilk çağlarından beri güç ve onur simgesi olarak nitelendirilen zeytin, hem beslenmede hem de gündelik yaşamın farklı alanlarında kullanılabilmesi nedeniyle insan yaşamında her zaman önemli bir yeri olmuştur. Ana yurdu Anadolu olan zeytin bitkisi, buradan Akdeniz havzasına yayılmış ve tarımı geleneğe dönüşmüştür. Zeytinin en önemli ürünlerinden olan zeytinyağı, hem bitkisel yağların hem de yağ türlerinin en besleyicisi ve değişik kaynaklardan elde edilen yağ türleri arasında insan sağlığına en uygun olanıdır. Bu nedenle zeytinyağı ticareti, daha ilk çağdan bu yana hep önemli olmuştur. Osmanlı Devleti zeytin ve zeytinyağı üretiminde, Akdeniz çevresindeki başlıca üretici ülkeler içerisinde dördüncü sırada gelmektedir. Ticarette aranılan bir ürün olması ise XIX.yy’daki Sanayi İnkılabının etkisiyle olmuştur. Avrupa piyasalarında aranan bir ürüne dönüşmesiyle ihracatı da önemli olmuştur. En önemli alıcısı İngiltere’dir. Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nin son yıllarındaki (1908-1922) zeytin ve zeytinyağı üretimi ve ticareti, bu konuda alınan önlemler incelenecektir. Çalışmanın temel kaynakları Osmanlı Ticaret-i Hariciye İstatistikleri ve Osmanlı Arşiv belgeleri olmakla birlikte konu ile ilgili araştırma eserlerinden de yararlanılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Zeytin Zeytinyağı İhracat Üretim Ticaret Zeytin, Zeytinyağı, İhracat, Üretim, Ticaret
Kaynakça
- 1325 Senesi Asya ve Afrika-ı Osmani Ziraat İstatistiği, Orman ve Maden Nezareti, Dersaadet 1327.
- Memalik-i Osmaniye’nin 1329 Senesine Mahsus Ziraat İstatistiği, Ticaret ve Ziraat Nezareti, Dersaadet 1332.
- Memalik-i Osmaniye'nin 1330 Senesine Mahsus Ziraat İstatistiği, Ticaret ve Ziraat Nezareti, Dersaadet, 1333.
- Başkanlık Osmanlı Arşivi, DH.MUİ, Dosya no: 1-4/65, 8 L 1327.
- Başkanlık Osmanlı Arşivi, DH.MUİ, Dosya no: 1-4/24, 25 L 1327.
- Başkanlık Osmanlı Arşivi, DH. MUİ, Dosya no: 1-4/11, 27 L 1327.
- AYBAR, C., Osmanlı İmparatorluğu’nun Ticaret Muvazenesi(1878-1913), T.C Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü Yayını, Ankara 1939.
- ELDEM, V., Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1994.
- GÖKTAŞ, M. A., Zeytin ve Zeytinyağının Türkiye Ekonomisindeki Rolü, Ege Bölgesi Sanayi Odası Yayını, İzmir 1966.
- TOPRAK, Z.(1983), Türkiye’de Milli İktisat(1908-1918), Yurt Yayınları, Ankara 1983
- TOPRAK, Z., İttihat Terakki ve Cihan Harbi, Savaş Ekonomisi ve Türkiye’de Devletçilik, Homer Kitabevi ve Yayıncılık, İstanbul 2003.
- Türk Ziraat Tarihine Bir Bakış, Birinci Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresi Yayını, İstanbul, 1938.
- YALMAN, A. E.(1930), Turkey in the World War, New Haven Yale University Press 1930.
- Zeytin, Editörler: Fahrettin Göğüş, Mücahit Taha Özkaya, Semih Ötleş, Eflatun Yayınevi, Ankara 2009.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Haziran 2021 |
| Kabul Tarihi | 1 Temmuz 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Sayı: 2 |
По всем вопросам приема статей и выпуска очередных номеров обращаться в редакцию соответствующего журнала