Comparative Analysis of Joke Told in the Anatolian Arena: Nasreddin Hodja, Bektashi, Temel Reis and Political Jokes

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 369 - 393, 25.03.2023

Recai Bazancir

Öz

Anecdotes (jokes), which are shaped around the folk tradition of Turkish society and are a humorous genre, bear traces of their own cultural texture. These traces convey to the reader land where the jokes were born, cultural tools specific to that community and traditional structure of the society. These qualities are accepted as important cultural documents in terms of presenting to the society of the originality of narratives and the thought and belief structure of the society in which they are formed. In addition to the social and historical structure of the period, humor of the society can be clearly seen in the jokes. After the anecdotes (jokes) started orally and were written down, they have reached the present day in different forms by updating with comics, newspapers, television and various digital transmission tools. In our study usage areas of the collected Nasreddin Hodja jokes, the conceptual framework of the jokes, their classification and the content of Hodja jokes in different nations are exemplified in detail. In addition, the messages given to the society by Nasreddin Hodja anecdotes (jokes) are methodologically stated at a certain level. In addition to İlhan Başgöz's clustering of anecdotes in a conceptual framework, the reflection of anecdotes in children's magazines is discussed in a separate title and presented visually. As in the past, also today, children's and adult anecdotes (jokes) will continue to introduce the Turkish nation's keen sense of humor to the world by ascribing them to the name of Nasreddin Hodja, Temel Reis and Bektashi.

Anahtar Kelimeler

Joke/Anecdote, Nasreddin Hodja, Bektashi, Temel Reis, Political Jokes

Anadolu Sahasında Anlatılan Fıkraların Karşılaştırmalı Analizi: Nasreddin Hoca, Bektaşi, Temel Reis Fıkraları ve Siyasi Fıkralar

Öz

Türk toplumunun halk geleneği etrafında şekillenen ve mizahi bir tür olan fıkralar, kendi kültür dokularından izler taşımaktadır. Bu izler, fıkraların doğduğu toprakları, o topluluğa özgü kültürel gereçleri ve toplumun gelenek yapısını okura aktarmaktadır. Bu nitelikler, anlatıların özgünlüğünü, içinde oluştuğu toplumun düşünce ve inanç yapısını topluma sunması bakımından önemli kültürel vesikalar olarak kabul görmektedir. Fıkralarda dönemin sosyal ve tarihi yapısı haricinde, toplumun mizah anlayışı da net şekilde görülebilmektedir. Fıkralar sözlü olarak başlayıp yazıya aktarıldıktan sonra, çizgi roman, gazete, televizyon ve çeşitli dijital aktarım gereçleriyle güncellenerek günümüze farklı formlarda ulaşmıştır. Araştırmamızda, derlenen Nasreddin Hoca fıkralarının kullanım alanları, fıkraların kavramsal çerçeveleri, sınıflandırılması ve farklı milletlerde Hoca fıkralarının ne gibi içeriklerle yayıldığı detaylıca örneklendirilmiştir. Ayrıca, Nasreddin Hoca fıkralarının topluma verdiği mesajlar metodolojik olarak belli bir düzlemde belirtilmiştir. İlhan Başgöz’ün fıkraları kavramsal çerçevede kümelemesine ek olarak, fıkraların çocuk dergilerine yansıması ayrı bir başlıkta ele alınmış ve görsel olarak sunulmuştur. Geçmişte olduğu gibi günümüzde de çocuk ve yetişkin fıkraları, Türk milletinin keskin mizah anlayışını Nasreddin Hoca, Temel Reis ve Bektaşi adına yakıştırarak dünyaya tanıtmaya devam edecektir.

Anahtar Kelimeler

Fıkra, Nasreddin Hoca, Bektaşi, Temel Reis, Politik Fıkralar

Kaynakça

• DUMAN, M., Nasreddin Hoca ve 1555 Fıkrası, Heyamola Yayınları, İstanbul 2008.
• ELOĞLU, M ve TANSEL, O., Bektaşi Dedikleri, Evrensel Basım-Yayın, İstanbul 2004.
• ERGİN. M., Dede Korkut Kitabı-1, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2014.
• RUMİ, Ebul Hayr-i., Saltukname, (Haz. Şükrü Haluk Akalın), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1988.
• FRİEND, C. R. ve GİGLESİ, P., The Effeni and The Pregnant Pot, Uygur Folktalesa, New World Press, China- Beijing, 1982. GÖLPINARLI, A., Nasreddin Hoca, Remzi Kitabevi, İstanbul 1961.
• KONYALI, İ. H., Akşehir, Nasreddin Hoca’nın Şehri, Nümune Matbaası, İstanbul 1945.