Râğıb el-İsfahânî'nin Efânînü'l-Belâğa Eserinde Me‘ânî Bilimi Çerçevesinde Kur'an Ayetlerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 6, 2448 - 2466, 23.01.2024

Muhammet Süheyb Süleyman

https://doi.org/10.46868/atdd.2023.678

Öz

Bu makale, Râğıb el-İsfahânî'nin (ö. 400-425/1009-1034) Efânînü'l-Belâğa adlı eserinin me‘ânî bilimi çerçevesinde incelenmesine odaklanmaktadır. el-İsfahânî, Arap belagati, tefsir ve dilbilimi alanlarında öne çıkan bir İslam alimi olarak tanınmaktadır. Efânînü'l-Belâğa eseri, belagat ilminin modern anlamda üç ana dala ayrılmadığı bir dönemde yazılmış olup, Râğıb'ın belagat içindeki çeşitli kavramlara yönelik yaklaşımlarını içermektedir.Araştırma, el-İsfahânî'nin eserinin, Kur'an ayetlerine ve Arap edebiyatına nasıl yaklaştığını anlamak için kritik bir öneme sahip olduğunu belirtmektedir. Râğıb'ın Efânînü’l-Belâğa’da yorumları, îcâz, bast, harflerin artırılması, hazf ve takdîm-te’hîr gibi belagat özellikleri üzerinden yapılan tahlillerle, Kur'an'ın dilbilimsel zenginliğini ve anlam derinliğini ortaya koymaktadır. el-İsfahânî'nin metinler üzerindeki derin analizi, okuyucuya kendi anlam ve tefsirlerini geliştirmesi için alan bırakma yaklaşımını yansıtmaktadır. Râğıb'ın dil üzerine düşünceleri, Arapçanın inceliklerini nasıl ele aldığının bir örneğini sunmakta ve dilin anlam ifade etme gücünü vurgulamaktadır. Bu yaklaşım, metnin anlam derinliğini ve dolaylı iletişim yoluyla aktarılan bilgiyi ön plana çıkarmaktadır. Bu çalışma, el-İsfahânî'nin me‘ânî bilimine yönelik yaklaşımlarının, Arap belagati ve Kur'an tefsirinin daha sonraki dönemlerdeki gelişimine nasıl katkıda bulunduğunu ortaya koymaktadır. Râğıb'ın Efânînü'l-Belâğa eserinin analizi, Arap belagati ve dilbiliminin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmayı hedeflemekte ve onun eserinin modern belagat çalışmaları ve dilbilimine olan etkisini incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Belagat, Me‘ânî, Efânînü, Râğıb el-İsfahânî, Kavramsal Analiz

Analysing the verses of the Qur'an in Rāğib al-Isfahānī's work Efānīn al-Balāgha within the framework of the science of the meaning of the Qur'an

Öz

This article focuses on the analysis of Rāğıb al-Isfahānī's (400-425/1009-1034) Efānīn al-Balāgha within the framework of the science of ma'ānī. al-Isfahānī is known as a prominent Islamic scholar in the fields of Arabic rhetoric, tafsīr and linguistics. His work Efânîn al-Balâğa was written at a time when the science of rhetoric was not divided into three main branches in the modern sense, and it contains Râğıb's approaches to various concepts in rhetoric. The research states that al-Isfahânî's work is critical for understanding how he approaches the Qur'anic verses and Arabic literature. Rāğıb's interpretations in Efānīn al-Balāgha reveal the linguistic richness and depth of meaning of the Qur'ān through analyses of rhetorical features such as ījāz, bast, augmentation of letters, hazf and takdīm-te'hīr. Al-Isfahānī's deep analysis of the texts reflects his approach of leaving space for the reader to develop his own meaning and exegesis. Rāğib's reflections on language provide an example of how he deals with the subtleties of Arabic and emphasises the power of language to express meaning. This approach emphasises the depth of meaning of the text and the information conveyed through indirect communication. This study reveals how al-Isfahānī's approaches to the science of meʿānī contributed to the development of Arabic rhetoric and Qurʾānic exegesis in later periods. The analysis of Rāğib's Efānīn al-Balāgha aims to contribute to a better understanding of Arabic rhetoric and linguistics and examines the impact of his work on modern rhetorical studies and linguistics.

Anahtar Kelimeler

Rhetoric, Me, Efânîn al-Balâğa, Râğıb al-Isfahânî, Conceptual Analysis

Kaynakça

• Abduh, M. (1341). Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Kerîm (Amme Cüzü) (3. bs). Matba’tu Mısır.
• Ahmed Ziyâd, b. M. (1986). Kadâye’l-İbâ’ fî Sahîfeti Bişr b. El-Mu’temir. İttihâd Küttâbi’l-Arab, 16(181-183), 124-145.
• ’Askerî, E. H. H. b. A. b. S. (1998). Ki̇tâbü’s-Sinâ’ateyn. Mektebetü’l-Ansâriye. ’Atîk, A. (2009). İlmü’l-Me’ânî. Dârü’n-Nahdati’l-’Arabiyye.
• Bâkillânî, E. B. M. b. et-Tayyib. (1997). İ‘câzü’l-Kur’ân (5. bs). Dârü’l-Me’ârif. Beyzâvî, N. E. S. A. b. Ö. b. M. (1418). Envârü’t-Tenzîl ve Esrârü’t-Te’vîl (1. bs, 1-V). Dâr İhyâ’ut-Turâsi’l-’Arabî.
• Câhiz, E. O. A. b. B. b. M. (2003). El-Beyân ve’t-Tebyin (1. bs, 1-3). Dâr ve Mektebetü’l-Hilâl. Cürcânî, A. (1992). Delâi̇lü’l-İ’câz (3. bs). Matba’atü’l-Medenî.
• Dervîş, M. b. A. (1415). İ’râbü’l-Kur’ân ve Beyânuhû (4. bs, 1-X). Dârü’l-İrşâd. Durmuş, İ. (2003). Meânî. TDV İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/meani
• Ebû ’Ubeyde, M. b. el-Müsennâ. (1381). Mecâzü’l-Kur’ân (1-2). Mektebetü’l-Hâncî.
• Ebüssuûd, M. b. M. b. M. (t.y.). İrşâdü’l-ʿAkli’s-Selîm ilâ Mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm (1-IX). Dâr İhyâ’ut-Turâsi’l-’Arabî.
• Hafâcî, A. b. M. b. S. (1982). Sirru’l-Fesâha. Dârü’l-Kütübi’l-’İlmiye.
• Hamdân, G. (2006). Eserü Abdülkâhie el-Cürcânî fi’d-Dirâsâti’l-Belâğiyeti’l-Hadîse [Master]. Ürdün Üniversitesi, ed-Dirâsâtü’l-‘Ulyâ fakültesi.
• Hattâbî, E. S. H. b. M. (1976). Beyânü İ‘câzi’l-Kur’ân (3. bs). Dârü’l-Me’ârif.
• Hennûş, A. (2012). El-Belâğa ve’t-Tefsîr Mukaddime Menheciye. er-Râbita’l-Muhammediye Li’l-’Ulemâ’ - Fas, Nisan, 15-34.
• İbn Abdisselâm, E. M. İ. A. b. A. (1996). Tefsîrü’l-Kur’ân (1. bs, 1-3). Dâr İbn Hazm.
• İbn Âşûr, M. T. (1984). Tahrîrü’l-Maʿne’s-Sedîd ve Tenvîrü’l-ʿAkli’l-Cedîd min Tefsîri’l-Kitâbi’l-Mecîd (1-30). ed-Dârü’t-Tûnisiye li’n-Neşr.
• İbn Atıyye, E. M. A. b. G. el-Endelüsî. (1422). El-Muharrerü’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-’Azîz (1. bs, 1-VI). Dârü’l-Kütübi’l-’İlmiye.
• İbn Cerîr et-Tabarî, E. C. M. b. C. b. Y. (2001). Câmi̇u’l-Beyân 'an Te’vîli̇ Âyi̇’l-Kur’ân (1. bs, 1-24). Dârü Hecr.
• İbn Cinnî, E.-F. O. (t.y.). El-Hasâ’is (4. bs, 1-3). el-Hey’etü’l-Mısriye’l-’Âmme lil-Kitâb.
• İbn Yaîş, E.-B. M. Y. b. A. (2001). Şerhu’l-Mufassal (1. bs, 1-6). Dârü’l-Kütübi’l-’İlmiye.
• İbnü’l-Mukaffa‘, E. M. A. (t.y.). El-Edebü’s-Sağîr. Dârü İbnü’l-Kayyım.
• Kara, Ö. (2012). Meşhur ama az tanınan çok yönlü bir ilim adamı: Râğıb el-Isfahâni. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 38, Article 38.
• Kara, Ö. (2015). Râgıb el-Isfahânî’nin İlmî Mîrası. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 44, Article 44. https://doi.org/10.29288/ilted.308471
• Kazvînî, E.-M. C. el-H. M. b. A. b. Ö. b. A. (t.y.). El-Îzâh fî ʿUlûmi’l-Belâğa (3. bs, 1-3). Dârü’l-Cîl.
• Kudâme b. Ca’fer. (1302). Nakdü’ş-Şi̇‘r (1. bs). Matbaatu’l-Cevâib.
• Kurtubî, E. A. M. b. A. b. E. B. b. F. (1964). El-Câmiʿ li-Ahkâmi’l-Kurʾân (2. bs, 1-XX). Dârü’l-Kütübi’l-Mısriye.
• Muhammed, S. A. (1997). Et-Tekrâr fi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Cemâ’atü Dâri’l-’Ulûm, 5 (1,2), 8-36.
• Nebi, N. G. (2014). El-Hitâb fi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Râbitatu’l-Edebi’l-Hadîs, 87, 369-418.
• Ömer, B., & La’veycî, A. (2021). Mebâhis İlmi’l-Me’ânî İnde Sîbeveyh. Mecelletü İşkâlât fi’l-Lügati ve’l-Edeb, 10(2), 329-345.
• Râğıb el-İsfahânî, E.-K. H. b. M. b. el-Mufaddal. (1991). El-Müfredât fî Ġarîb’il-Kur’ân (1. bs). Dâr’ül-Kalem, ed-Dâru’ş-Şâmiyye.
• Râğıb el-İsfahânî, E.-K. H. b. M. b. el-Mufaddal. (1999). Tefsîrü’r-Râğıb el-İsfahânî (1. bs). Tanta Üniversitesi, Edebiyât Fakültesi.
• Râğıb el-İsfahânî, E.-K. H. b. M. b. el-Mufaddal. (2007). Ez-Zerî’a ilâ Mekârimi’ş-Şerî’a. Dârü’s-Selâm.
• Râğıb el-İsfahânî, E.-K. H. b. M. b. el-Mufaddal. (2020). Efânînü’l-Belâğa (1. bs). Ervika.
• Rummânî, E.-H. A. b. İ. b. A. b. A. (1976). En-Nüket fî İ’câzi’l-Kur’ân (3. bs). Dârü’l-Me’ârif.
• Safedî, E. İ. S. H. b. A. (2000). El-Vâfî bi’l-Vefeyât (1-29). Dâr İhyâ’ut-Turâs.
• Sârîsî, Ö. A. (2001). Râğıb el-İsfahânî ve Cühûduhû fi’l-Luğati ve’l-Edeb. Medine İslam Üniversitesi.
• Semerkandî, E.-L. N. b. M. b. A. (1993). Bahrü’l-’Ulûm (1. bs, 1-3). Dârü’l-Kütübi’l-’İlmiye.
• Süyûtî, C. A. b. E. B. (1988). Mu’terakü’l-Ekrân fî İ’câzi’l-Kur’ân (1. bs, 1-3). Dârü’l-Kütübi’l-’İlmiye.
• Tanyıldız, A. (2007). Klasik Dönem Türk Şiirinde Atasözü ve Deyi̇m Kullanımı Bir Akımın Göstergesi Midir? Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, 6, 93-105.
• Zemahşerî, E.-K. M. b. Ö. b. M. el-Hârizmî. (1987). El-Keşşâf ʿan hakâʾikı Ğavâmizi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-teʾvîl (3. bs, 1-4). Dârü’r-Reyyân.