Turkey's Role Model Example and Relations with Turkic Republics

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 229 - 247, 02.04.2024

Mustafa Kalkan

https://doi.org/10.46868/atdd.2024.659

Öz

The transition from the classical Soviet system of governance to a multi-party parliamentary structure has helped to heal the deep wounds of the past. Within a quarter of a century, significant developments have taken place in the education system, health system and economic understanding, and a Central Asia integrated with the world has emerged. Changes have been observed in the fields of education, agriculture, administration (it is the system that changes the latest), health, culture and technology, and the income level of the people has started to increase. This young generation, educated and sensitive to democracy, tried to change the government in each country and to govern their countries in line with their national interests. Over time, the shackles of the Soviet ideology that shackled the feet began to break and the Turkic republics began to take their place in the world arena by acting with an understanding of governance independent from Russia. After learning the ruthless system and rules of capitalism and abandoning the communist mentality, the new management tradition of Central Asia took shape. After completing their education at the best universities in the USA, Europe and Turkey, Central Asian youth returned to their home countries after working in these countries for a while and gaining experience. By removing the last representatives of the Soviet ideology from their posts, they will take critical positions and make sound decisions. In our research, what happened in this long course will be analysed and its multifaceted effects will be evaluated and syntheses will be made and the change will be tried to be revealed in different aspects.

Anahtar Kelimeler

Turkish Republics, role model, Central Asia, economy, education

Proje Numarası

Yok

Türkiye’nin Rol Model Örneği ve Türk Cumhuriyetleri ile Olan İlişkileri

Öz

Klasik Sovyet yönetim sisteminden çok partili parlamenter yapıya geçilerek, geçmişteki derin yaralar kapatılmaya çalışılmıştır. Eğitim sisteminde, sağlık düzeninde, ekonomi anlayışında, çeyrek asır içinde önemli gelişmeler yaşanmış ve dünyayla entegre olan bir Orta Asya doğmuştur. Eğitim, tarım, yönetim (en geç değişen sistemdir), sağlık, kültür, teknoloji alanında değişim görülmeye ve halkın gelir seviyesi artmaya başlamıştır. Eğitimli, demokrasiye duyarlı olan bu genç nesil, her ülkede yönetimi değiştirmeye ve milli çıkarları doğrultusunda ülkelerini yönetmeye çalışmıştır. Zamanla Sovyet ideolojisinin ayakları prangalayan zincirleri kırılmaya ve Rusya’dan bağımsız yönetim anlayışı ile hareket ederek, Türk cumhuriyetleri dünya arenasındaki yerini almaya başlamıştır. Kapitalizmin acımasız sistemini, kurallarını öğrendikten ve komünist mantalite terkedildikten sonra, Orta Asya’nın yeni yönetim geleneği şekillenmiştir. Amerika, Avrupa ve Türkiye’de en iyi üniversitelerde eğitim gören Orta Asyalı gençler, süreçlerini tamamladıktan sonra, bu ülkelerde bir süre çalışıp tecrübe edinerek, kendi ülkelerine dönmüşlerdir. Sovyet ideolojisinin son temsilcilerini görevlerinden uzaklaştırarak, kritik görevlere gelip sağlıklı kararlar alacaklardır. Araştırmamızda bu uzun seyir içinde yaşananlar, analiz edilerek çok yönlü etkileri değerlendirilecek ve sentezleri yapılarak değişim farklı yönleriyle ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türk Cumhuriyetleri, rol model, Orta Asya, ekonomi, eğitim

Etik Beyan

Yok

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Bacon, E. (1976). Esir Orta Asya. (Çev. T. Say). Tercüman 1001 Temel Eser.
• Bozdağ, S. S. (2019). İslam Kerimov dönemi Özbekistan dış politikası ve küresel güçler. [Yayımlanmamış yüksek lisan tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
• Brzezinski, Z. (1992). Büyük çöküş. (Çev. G. Keskil, G. Pakkan). Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Crell, G. (1990). Rusların Asya siyaseti. (Terc. S. Bayram). Toker Yayınları.
• Dugin, A. (2004). Rus jeopolitiği. (Çev. V. İmanov). Küre Yayınları.
• Dugin, A. (2006). Nursultan Nazarbayev’in Avrasya misyonu. (Çev. L. Urakova, N. Gençkal). Yeni Avrasya Yayınları.
• Fahrutdinov, R. (1971). O Stepeni zaselennosti territorii sovremennoy Çuvaşii. Voprosı Etnogeneza Tyurkoyazıçnıh Narodov Srednego Povoljya. Tatarskoe Knijnoe İzdatelstvo.
• Gorbaçov, M. (1988). Perestroika. (Çev. K. Yargıcı). Güneş Yayınları.
• Grousset, R. (1999). Asya’nın uyanışı. (Çev. S.Y. Gömeç). Akçağ Yayınları.
• Halliev, T. (1998). Türkmenbaşı garaşsızlık bitarplık. Magarif Yayınları.
• Hartley, M., Ruby A. (2017). Parallel reforms: Nazarbayev intellectual schools and Nazarbayev University. Pedagogical Dialogue, 3 (21), 31-33.
• Kalkan, M. (2022). Rus imparatorluklarının Orta Asya üzerindeki stratejik planları. Siyasal Kitabevi.
• Kalkan, M. (2012, Temmuz 26). Putin’in Orta Asya’daki büyük hedefleri. Yenişafak Gazetesi. https://www.yenisafak.com/yerel/putinin-orta-asyadaki-buyuk-hedefleri-397270
• Kalkan, M. (2010, 27 Haziran). Kırgızistan’daki vahşetin nedenleri. Radikal Gazetesi.
• Karpat, K. H. (2003). Türkiye ve Orta Asya. (Çev. H. Gür). İmge Kitabevi.
• Kerimov, İ. (1997). 21. yüzyılın eşiğinde Özbekistan. Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları.
• Kocatepe, Ö. F. (2023). Özbekistan’ın yenilikçi yol haritası: Mirzoyoyev döneminde dış politika değişimi ve etkileri. TÜBAR, 53, 81-106.
• Kozubayev, M. (2007). Aralık Vakası (1986, Almaata). Kazakistan tarihi makaleler. TTK Yayınları.
• Laruelle, M. (2017). Turkmenistan: changes and stability under Berdimuhamedow. Washington University.
• Madanov, H. (1995). Kazak halkının arğı-bergi tarihı. Kmebi Basması.
• Nazarbayev, N. (2000). Tarihin akışında. (Çev. F. Arıkan, S. Arıkan). Om Yayınları.
• Nazarbayev, N. (1998). Yüzyılların kavşağında. (Akt. B. Muhyeava). Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları.
• Peterson, L. (2001). Başkan Putin ve icraatları “Rusya’da eskiye dönüş” olarak kabul edilebilir mi ? Avrasya Dosyası, VI, (IV), 16-23.
• Strachey, J. (1979). Büyük uyanış emperyalizmden hürriyete. (Çev. O. Karaveli). Tur Yayınları.
• Ülkü, İ. (2002). Moskova’yla İslam arasında Orta Asya. Kum Saati Yayınları.
• http://turkistanbirligi.blogspot.com/2011/03/iran-turkleri.html