According to No. 41 Kastamonu Sher'iyye Registry, Officials in the Administrative Organisation of Kastamonu Sanjak in 1747

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 1075 - 1099, 07.06.2024

Ali Maden

Öz

This study will try to identify the officials in the administrative organisation of the Sanjak of Kastamonu in 1747 by making use of shar'iyye registers, which are an indispensable source of urban histories because they contain rich historical information about the administrative structure of cities. The information belonging to this period will be obtained from the Kastamonu shar'iyye registry book numbered 41, which belongs to the year 1160 AH / 1747-1748 AD, and other sources will be consulted when necessary. In the introduction part of the study, the history of the city of Kastamonu from the past to the present will be mentioned briefly and in general terms. After providing information about the provincial organisation of the Ottoman Empire, information about the people who served as trustee, kadi, kadi regent, muhzırbaşı, muhzırır, mufti, nakib, mudarris, neighbourhood imam, city chamberlain, alaybeyi, castle kneidârı, castle mustahfızı, janissary sardârı and kethüdâyeri in the administrative structure of the city in 1747 will be shared as far as obtained from the registry. In this context, it will be tried to determine the names, duties, job titles, places of duty, types of records, the parts of the records in which they were found and for what reason, and the disputes between the officials that were transferred to the court or the centre.

Anahtar Kelimeler

Kastamonu, Sher, Administrative Structure, Provincial Officials, 1747

41 Numaralı Kastamonu Şer’iyye Siciline Göre Kastamonu Sancağı’nın 1747 Yılı İdari Teşkilatında Yer Alan Görevliler

Öz

Bu çalışmada, kentlerin idari yapısına dair zengin tarihi bilgiler bulundurduğu için kent tarihlerinin vazgeçilmez bir kaynağı olan şer’iyye sicillerinden yararlanılarak Kastamonu Sancağı idari teşkilatında yer alan 1747 yılındaki görevliler tespit edilmeye çalışılacaktır. Bu döneme ait bilgiler, Hicri 1160 / Miladi 1747-1748 yılına ait olan 41 numaralı Kastamonu şer’iyye sicil defterinden elde edilecek olup yeri geldiğinde diğer kaynaklara da başvurulacaktır. Çalışmanın giriş bölümünde Kastamonu şehrinin geçmişten günümüze kadar uzanan tarihçesine genel hatlarıyla ve kısaca değinilecektir. Osmanlı Devleti’nin taşra teşkilatı hakkında bilgilendirme yapıldıktan sonra da sicilden elde edildiği kadarıyla şehrin 1747 yılı idari yapısında mütesellim, kadı, kadı naibi, muhzırbaşı, muhzır, müftü, nakib, müderris, mahalle imamı, şehir kethüdâsı, alaybeyi, kale dizdârı, kale mustahfızı, yeniçeri sardârı ve kethüdâyeri olarak görev yapan kişilere dair bilgiler paylaşılacaktır. Bu bağlamda idari teşkilat görevlilerinin isimleri, görevleri, görev unvanları, görev yerleri, yer aldıkları kayıt çeşitleri, kayıtların hangi bölümlerinde ve ne sebeple bulundukları ile görevliler arasında mahkemeye veya merkeze intikal eden anlaşmazlıklar tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kastamonu, Şer’iyye Sicili, İdari Yapı, Taşra Görevlileri, 1747

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları BOA. MŞH. ŞSC.d. 41 Kastamonu. Araştırma ve Tetkik Eserler Alkan Günay, N. (2010). 18. Yüzyılda Osmanlı Taşra Yönetim Düzeninin Sosyo-Kültürel Yapıya Etkileri (Bursa Örneği) [Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi]. Yök Tez.
• Atalar, M. (1980). Şer’iye Mahkemelerine Dâir Kısa Bir Tarihçe. İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi, 4, 303-328.
• Attar, F. (2021). Kadı. İslam Ansiklopedisi (C. 24, s. 66-69). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Aydın, M. A. (2013). Osmanlıda Hukuk. E. İhsanoğlu (Ed.), Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi-1 (s. 375-440). İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi Yayınları.
• Bayındır, A. (1999). Osmanlı’da Yargının İşleyişi. G. Eren (Ed.), Osmanlı-6 (s. 429-446). Yeni Türkiye Yayınları.
• Darkot, B. (1993). Kastamonu. İslâm Ansiklopedisi (C. 6, s. 399-403). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Döşemetaş, Ö. (2019). Şer’iyye Sicillerine Göre XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Kastamonu Kazâsı (1725-1750) [Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi]. Yök Tez. Emecen, F. (2017). Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300-1600). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Fendoğlu, H. T. (1999). Osmanlı’da Kadılık Kurumu ve Yargının Bağımsızlığı. Güler Eren (Ed.), Osmanlı-6 (s. 453-469). Yeni Türkiye Yayınları.
• İpşirli, M. (1994). Ehl-i Örf. İslam Ansiklopedisi (C. 10, s. 519-520). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• İpşirli, M. (2013). Eyalet (Taşra) Teşkilatı. E. İhsanoğlu (Ed.), Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi-1 (s. 221-282). İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi Yayınları.
• İpşirli, M. (2020). Müderris. İslam Ansiklopedisi (C. 31, s. 467-468). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• İnalcık, H. (2015). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600). Yapı Kredi Yayınları.
• Kavaklı Kundakçı, S. (2020). Osmanlı Döneminde Kastamonu Mahalleleri. Fatma Ünyay Açıkgöz ve Hakan Doğan (Ed.), Osmanı Tarihi Coğrafyası Üzerine Araştırmalar (s. 215- 256). Berikan Yayınevi.
• Kazıcı, Z. (1989). Alay. İslam Ansiklopedisi (C. 2, s. 347-348). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kundakçı, S. (2022). Kastamonu, Bolu ve Çankırı Sancaklarında Suhte Olayları (1559-1576). Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3), 1155-1170.
• Maden, F. (2012). XVIII. Yüzyılın Sonlarında Kastamonu. Roza Yayınları.
• Ortaylı, İ. (1994). Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devletinde Kadı. Turhan Kitabevi Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2017). Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi. Cedit Neşriyat.
• Özcan, A. (2019). Kul Kethüdası. İslam Ansiklopedisi (Ek cilt 2, s. 89-90). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özkaya, Y. (2006). Mütesellim. İslam Ansiklopedisi (C. 32, s. 203-204). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Pakalın, M. Z. (1983). Muhzır. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü (C. 2, s. 572). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Şahin, İ. (2001). Kastamonu. İslâm Ansiklopedisi, C. 24, s. 97-99). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Taş, H. (2008). Osmanlı Kadı Mahkemesindeki Şühûdü’l-Hal Nasıl Değerlendirilebilir?. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 44, 25-44.
• Turan, R. (1989). Selçuklular Döneminde Kastamonu. Türk Tarihinde ve Kültüründe Kastamonu, Tebliğler (19-21 Ekim 1988), 1-6.
• Türk Tarih Kurumu. (2024, Ocak 10). Tarih çevirme kılavuzu. https://www.ttk.gov.tr/tarih- cevirme-kilavuzu. Uğur, Y. (2010). Şer’iyye Sicilleri. İslâm Ansiklopedisi (C. 39, s. 8-11). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ. H. (2022). Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Yakupoğlu, C. (2009). Kuzeybatı Anadolu’nun Sosyo-Ekonomik Tarihi (XIII-XV. Yüzyıllar). Gazi Kitabevi.
• Yediyıldız, B. (2013). Osmanlı Toplumu. E. İhsanoğlu (Ed.), Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi-1 (s. 441-512). İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi Yayınları.