Süryani Ulusal Kimliğinin Varyantları: Kolektif Kimlik ve Hafıza

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 5, 2869 - 2898

Özgür Budak , Ulaş Kalay

Öz

Bu çalışma Mardin, İstanbul ve Stockholm’u kapsayan saha çalışmalarının verilerine dayanarak Süryani etnik kimliği ve kolektif hafızasının farklı biçimlenişini göstermektedir. Buna göre baskın başka bir ulusal kimliğin kontrol ettiği coğrafyalarda yaşayan Süryanilerin baskın kimlik üzerine kurulu siyasal ve kültürel kurumlarla etkileşim süreçleri, gerilimler ve adaptasyon stratejileri birbirinden farklı gelişmiştir. Bunun sonucu olarak Süryanilerin grup aidiyeti ve anavatan tanımları ile etnik kimliğin tanımlanmasında vurguladıkları öncelikler farklılaşmaktadır. Bu farklılaşmayı teğet kesen kültürel değerler, kentleşme ve siyasal örgütlenme dinamikleri başka coğrafyalarda yaşayan Süryanilerin siyasal ve kültürel retoriklerinde değişimler yaratmaktadır. Çalışma aynı zamanda etnik kimlikten ulusal kimliğe geçiş sürecinde madun kimliklerin geleneksel uluslaşma anlatılarından çok farklı karakterde gelişebileceğini göstererek uluslaşmanın tek bir kaçınılmaz patikaya dayanmadığı, özellikle bunu merkezi olarak şekillendiren siyasal kurumların var olmadığı durumlarda, çatışan ve parçalı bir karakteri olduğunu savunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Süryani Kimliği, Uluslaşma, Etnik Kimlik, Diaspora

Variants of Assyrian National Identity: Collective Identity and Memory

Öz

Based on fieldwork data from Mardin, Istanbul and Stockholm, this study shows the different formations of Syriac ethnic identity and collective memory. Accordingly, the processes of interaction, tensions and adaptation strategies of Assyrians living in geographies controlled by another dominant national identity with political and cultural institutions based on the dominant identity have developed differently. As a result, Assyrians' definitions of group belonging and homeland and the priorities they emphasise in defining ethnic identity differ. The cultural values, urbanisation and political organisation dynamics that tangent this differentiation create changes in the political and cultural rhetoric of Assyrians living in other geographies. The study also shows that subaltern identities in the process of transition from ethnic to national identity can develop in a very different character from traditional narratives of nationhood, arguing that nationhood is not based on a single inevitable path, but has a conflicting and fragmented character, especially in the absence of political institutions that centrally shape it.

Anahtar Kelimeler

Assyrian Identity, Nationhood, Ethnic Identity, Diaspora

Kaynakça

• AGOS. (2014, 22 Eylül). İsveç parlamentosunda artık beş Süryani milletvekili var. https://www.agos.com.tr/tr/yazi/8067/isvec-parlamentosu-nda-artik-bes-suryani- Albayrak, K. (2011). Günümüz Ortadoğu’sunda Süryaniler. Ortadoğu Yıllığı, 615-632.
• Anzerlioğlu, Y. (1998). XIX. yy. ve sonrasında Nasturi Hıristiyanlarının faaliyetleri. Türk Yurdu, XVIII(134), 178-187.
• Assmann, J. (2001). Kültürel bellek eski yüksek kültürlerde yazı, hatırlama ve politik kimlik. (Çev. A. Tekin). Ayrıntı Yayınları.
• Atto, N. (2011). Hostages In The Homeland, Orphans In The Dıaspora: Identity Discourses Among the Assyrian Syriac Elities in the European Diaspora. Leiden University Press.
• Aydın, C. (1964). Tarihte Süryaniler. (C.I). Sıralar Matbaası.
• Bayburt, D. (2009). Türk Tarihi’nde Süryaniler: 1830-1938 [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. Yök Tez.
• Bilge, Y. (1991). Süryaniler: Anadolu’nun solan rengi. Yeryüzü Yayınları.
• Brock, S. P. & Taylor, D. G. K. (2006). Üçüncü binyılın başında; Süryani Ortodoks Kilisesi tanıklığı. S. P. Brock (Ed), Saklı İnci: Süryani Ortodoks Kilisesi ve Antik Arami Mirası (C. III.) (Çev. İstanbul Süryani Ortodoks Metropolitliği). Onur Ofset.
• Bulut, F. (2005). Kürdistan’da etnik çatışmalar, dar üçgende üç isyan. Evrensel Basım Yayın.
• Çalışkan, H. (2014). İsveç’teki Süryani Toplumunun Temel Sorunları ve Türkiye İle Olan İlişkileri [Uzmanlık tezi, T. C. Başbakanlık Yurt Dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı]. Ankara.
• Çelik, M. (1988). Süryani Kilisesi tarihi (C. I). Yayıncılık Matbaası.
• Çıkkı, F. M. (2004). Naum Faik ve Süryani Rönesansı. Belge Yayınları.
• Demirtaş, H. A. (2003). Sosyal kimlik kuramı, temel kavram ve varsayımlar. İletişim Araştırmaları, 1(1), 123-144.
• Dolapönü, H. (1972). Tarihte Mardin. Hilal Matbaası.
• Dufoix, S. (2011). Diasporalar. Uluslararası Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• Erol, S. (2016). Mazlum ve makul: İstanbul Süryanilerinde etno-dinsel kimlik inşası ve kimlik stratejileri. İletişim Yayınları.
• Fiey, J. M. (1965). Assyrians or Arameans (Çev. G. Yana & G. Warda). Quarterly Magazine of Studies and Research on the Churches of Syriac Language, X, 1-13. https://www.scribd.com/document/110711238/Assyrians-or-Arameans-JM-Fiey
• Günel, A. (1970). Türk Süryaniler tarihi. Oya Matbaası.
• Hayes, E. R. (2005). Doğu-Batı Asur/Süryanilerin kurduğu Urfa Akademisi (Çev. Y. Günenç). Yaba Yayınları. (Özgün Çalışma, 1930).
• İris, M. (2003). Bütün yönleriyle Süryaniler. Dilek Ofset Matbaacılık.
• Kalay, U. (2024). Devlet, kimlik ve hafıza: Diasporada ve anavatanda Süryani kimliğinin farklı veçheleri [Doktora tezi, Ege Üniversitesi]. Yök Tez.
• Külliyat-ı Kavanin. (1663/1664). C. I, No. 2792, Aralık/Ocak, (H. 28 Cemaziyelahir 1074). Hazine-i Evrak. (Arşiv)
• Külliyat-ı Kavanin. (1729). C. II, No. 2796, (H. 24 Şevval 1141). Hazine-i Evrak.(Arşiv).
• Makko, A. (2010). The historical roots of contemporary controversies: National revival and the Assyrian concept of unity. Journal of Assyrian Academic Studies, 24 (4). 1-20.
• Makko, A. (2012). Discourse, identity and politics: A transnational approach to Assyrian identity in the twentieth century. Ö. A. Cetrez, S. G. Donabed & A. Makko (Eds.), The Assyrian Heritage: Threads of Contiunity and Influence içinde (ss.297-319). Elanders Sverige.
• Oran, B. (2014). Azınlıklar nasıl azınlık oldu?. Y. İnceoğlu & S. Çoban (Eds.), Azınlıklar, Ötekiler ve Medya içinde (ss.17-50). Ayrıntı.
• Özdemir, B. (2008). Süryanilerin dünü bugünü, I. Dünya Savaşı’nda Süryaniler. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özkırımlı, U. (2008). Milliyetçilik kuramları. Doğu Batı Yayınları.
• Öztürk, L. (2005). İslamiyet’in yayıldığı coğrafya’da yaşayan Hıristiyanların tarihine genel bir bakış. A. Taşğın, E. Tanrıverdi & C. Seyfeli (Eds.), Süryaniler ve Süryanilik (C. I). içinde (ss.11-37). Orient Yayınları.
• Parpola, S. (2004). National and ethnic identity in the Neo-Assyrian Empire and Assyrian identity in post-empire times Journal of Assyrian Academic Studies, 18 (2), 5-49.
• Romeny, B. T. (2005). From religious association to ethnic commmunity: A research project on identity formation among the Syrian Orthodox under Muslim rule. İslam and Christian-Muslim Relations, 16 (4), 377-399.
• Rumelili, B. & Adısönmez, U. C. (2020). Uluslararası İlişkilerde kimlik-güvenlik ilişkisine dair yeni bir paradigma: Ontolojik güvenlik teorisi. Uluslararası İlişkiler, 17 (66), 23-39.
• Smith, A. D. (2017). Ento sembolizm ve milliyetçilik. (Çev. B. F. Çallı). Alfa Araştırma. (Özgün çalışma, 2009).
• Soydan, İ. & Tüncel, M. (2013). Osmanlı’da ilk yenileşme döneminde eğitimin kurumsal ve yönetsel oluşumu ve gelişimi. Milli Eğitim, 198, 11-125.
• Syriac Press. (2023, 29 Ocak). Syriac Member of Swedish parliament Yusuf Aydin new Christian Democrats’ spokesman for Christian minority rights. https://syriacpress.com/blog/2023/01/29/sweden-syriac-member-of-swedish- Tahincioğlu, Y. (2019). Tarihleri, kültürleri ve inançlarıyla 5500 yıldır u topraklarda yaşayan Süryaniler (21. b.). Butik Yayıncılık ve Kişisel Gelişim.
• Telli, R. & Yılmaz, A. (2020). Geç dönem Osmanlı modernleşmesine genel bir bakış. Liberal Düşünce Dergisi, 100, 9-35.
• Trigona-Harany, B. O. S. (2008). İntibah veya hab-ı gaflet: Aşür Yusuf, Naüm Faik ve Osmanlı Süryanileri [Yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi]. Yök Tez.
• Turgut, R. (2016). Bir halkın göç hikayesi: Süryanilerin XX. yüzyılda Türkiye’den Avrupa’ya göç süreci. Mukaddime, 7 (2), 275-294.
• Yanık, C. (2013). Etnisite, kimlik ve milliyetçilik kavramlarının sosyolojik analizi. Kaygı, 20, 237-227.