Sanal Evren Turizmi Turizm İşletmeleri ve Destinasyonları için Bir Tehdit mi, Fırsat mı?

Yıl 2025, , 276 - 293, 28.02.2025

Aykut Pajo

https://doi.org/10.53353/atrss.1533495

Öz

Sanal evren, fiziksel dünyanın bir simülasyonudur. Kullanıcılar sanal, artırılmış ve karma gerçeklik teknolojilerini kullanarak katıldıkları sanal evrende, avatarları aracılığıyla temsil edilmektedirler. Son yıllarda turizm amaçlı kullanımı artan sanal evrende; konaklama, hava yolu, kongre, konser ve fuar hizmetleri sunan turizm işletmeleri yer almaktadır. Bu işletmeler daha çok turistik ürün tanıtımı, satış, turistik deneyim sunma, gibi kullanıcıların beklentilerine yönelik kişiselleştirilmiş faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Sanal evren kullanımının turizm işletmeleri ve turizm destinasyonlarının geleceğini nasıl etkileyeceği ise merak ve endişe konusu olmaktadır. Dolayısıyla nitel araştırma yöntemlerinden doküman analiziyle gerçekleştirilen bu çalışmada, öncelikle yeni kavramlar olarak öne çıkan; sanal evren turizmi ve sanal evren turisti kavramları açıklanmıştır. Ayrıca sanal evrendeki turizm işletmelerinin faaliyetleri anlatılmış ve sanal evrenin turizm işletmeleri ile turizm destinasyonlarının geleceğine etkileri ortaya konulmak suretiyle tehdit oluşturup oluşturmayacağı tartışılmıştır. Araştırmada sanal evrendeki turizm işletmelerinin sayısında artış olduğu, destinasyonlar için tehdit oluşturmadığı, deneyimsel pazarlama amacı ile kullanılması durumunda destinasyon pazarlaması için fırsat oluşturabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sanal evren, Sanal evren turisti, Sanal evren turizmi, turizm işletmeleri, sanal deneyimsel pazarlama

Etik Beyan

Bu çalışma, TR Dizin Etik Kurul izni gerektiren çalışma grubunda yer almamaktadır.

Destekleyen Kurum

-

Is the Metaverse Tourism a Threat or an Opportunity for Tourism Businesses and Destinations?

Öz

Metaverse simulations emulate the physical universe. Users' are reflected by virtual, augmented, and mixed reality technology in an metaverse. In the virtual universe, which has been increasingly used for tourism purposes in recent years, there are tourism businesses that offer accommodation, airline, congress, concert and fair services. These businesses are mostly engaged in personalised activities such as touristic product promotion, sales, providing touristic experience, and personalised activities for the expectations of users. The metaverse raises questions about the future of tourist businesses and destinations. Consequently, this study, which employed qualitative research methodologies to evaluate documents, introduces the notions of metaverse tourism and metaverse tourist. Additionally, the activities of tourism enterprises in the metaverse were described, and the potential threat of their impact on the future of tourism enterprises and destinations was discussed. The research determined that the metaverse is experiencing a rise in the number of tourism enterprises. It was also determined that these enterprises do not pose a threat to destinations and, when employed for experiential marketing purposes, can generate opportunities for destination marketing.

Anahtar Kelimeler

The metaverse, the metaverse tourist, the metaverse tourism, tourism enterprises, virtual experiential marketing

Kaynakça

• Adnan, N., Rashed, M., F., Ali, W. (2024). Embracing the metaverse: cultivating sustainable tourism growth on a global scale. Current Issues in Tourism. 1-20, https://doi.org/10.1080/13683500.2024. 2390678
• Ahmad, K., Sharma B., Khatwani, R., Mishra, M., and Mitra, P., K. (2024). Impact of metaverse technology on hospitality and tourism industry: an interplay of social media marketing on hotel booking in India. International Journal of Tourism Cities, 10(4), 1533- 1550
• Akalın, B., & Demirbaş, M., B. (2024). Developments towards web 5.0 in health tourism: systematic review. Journal of Health and Social Welfare Research, 6(1), 48-65.
• Aktaş, E., Taş, İ., & Kurgun, A. (2023). Turizm Sektöründe Metaverse’ün Geleceği: Araç mı, Amaç mı? Uluslararası Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(2), 143-152. https://doi.org/10.30625/ ijctr.1389900
• Alaeddinoğlu, M., F. (2023). Metaverse for climate and tourism. Journal of Humanities and Tourism Research, 13 (3), 689-700.
• Ane, B., K., Roller, D., & Lolugu, J. (2019). Ubiquitous virtual reality: the state-of-the-art. International Journal of Computer Science and Mobile Computing, 8(7), 16–26.
• Arasa, D. (2022). Metaverse tourism – all you need to know. Erişim Adresi (29.09.2023): https: //usa.inquirer.net/91663/ metaverse-tourism
• Aslan, A. (2024). Metaverse’ün Turizme Yansımaları: Paydaş Perspektifi. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 24(3), 895-910. https://doi.org/10.11616/asbi.1516314
• Babur, Y. (2022). The role of the tourism industry in the metaverse network. Journal of Tourism Economics and Business Studies, 4(1), 91-101.
• BangkokPost (2022) Bangkokpost. Erişim Adresi (20.03.2024): https://www.bangkokpost.com/business /2293398/tourism-banking-on-digital-realm
• Baş, T., & Akturan, U. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri, NVivi 7.0 ile Nitel Veri Analizi, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Batu, M., & Kocaömer, C. (2023). Metaverse nedir? literatür art alanı bağlamında yeni bir tanım önerisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51, 92-112.
• Bauer, M., W. (2003). Classical content analysis: A review. M. W. Bauer and G. Gaskell (Editors), Qualitative researching with text, image and sound (pp.131-151). London: Sage Publications
• Bilge, A., C. (2021). Dijital Pazarlama, Editör: Alper Ateş & Bilal Erdem, (49-68), içinde pazarlamada güncel yaklaşımlar. İstanbul: Eğitim Yayınevi.
• Buhalis, D. (2000). Marketing the competitive destination of the future. Tourism Management, 21, 97-116
• Buhalis, D., & Karatay, N. (2022). Mixed reality (mr) for generation z in cultural heritage tourism towards metaverse. Springer Books, in: Jason L. Stienmetz & Berta Ferrer-Rosell & David Massimo (ed.), Information and Communication Technologies in Tourism 2022, pages 16-27, Springer.
• Buhalis, D., Leung, D., & Lin, M. (2023). Metaverse as a disruptive technology revolutionising tourism management and marketing. Tourism Management, 97 (104724), (1-11).
• Küçüksaraç, B., & Sayımer, İ. (2016). Augmented reality as an experimential marketing tool: a research about brand experience impacts in Turkey. İstanbul University Faculty of Communication journal, 2016/II 51, 73-95.
• Chen, Z. (2024). Beyond boundaries: exploring the metaverse in tourism. International Journal of Contemporary Hospitality Management, Volum ahead-of-print Number ahead-of-print. https://doi.org/ 10.1108/IJCHM-06-2023-0900.
• Cheong, R., N. (1995). The virtual threat to travel and tourism. Tourism Management, 16 (6), 417-422.
• Coltman, M., M. (1989). Tourism marketing. New York: Reinhold (Van Nostrand).
• Cooper, C., Fletcher, J., Gilbert, D., Shepherd, R., & Wanhill, S. (1998). Tourism: principles and practices, (second edition), England: Longman (Addison Wesley).
• Çelik, Ö. (2024). Investigation of the relationship between international students' culture and social media use in Turkey: Tokat example. International Journal of Euroasian Research, 12 (38), 91- 123.
• Çelik, R. (2022). What is the metaverse? conceptual evaluation and overview. Balkan ve Yakındoğu Sosyal Bilimler Dergisi BNEJSS, 8 (1), 67-74.
• Çelikkol, Ş. (2022). Metaverse dünyası'nın, tüketici satin alma davranışları açısından değerlendirilmesi. İstanbul Kent Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(1), 64-75
• Çilesiz, E., & Aydın, N. (2022). Metaverse and tourism: a conceptual approach. Akademik Turizm Çalışmaları Dergisi, 3 (1), 32-44.
• De Felice, F., De Luca, C., Di Chiara, S., & Petrillo, A. (2023). Physical and digital worlds: implications and opportunities of the metaverse. Procedia Computer Science, 217, 1744-1754.
• De Castro, H. (2021). Metahotels or what Metaverse will mean for hotel industry - by Hector De Castro. Erişim Adresi (20.03.2024): https://www.linkedin.com/pulse/metahotels-what-metaverse-mean-hotel-industry-hector-de-castro/?trk=pulse-article_more-articles_related-content-card
• Demir, Ç. (2022). An investigation into the impact of metaverse technology on the hotel industry’s future. Turizm ve Gastronomi Çalışmaları Dergisi, 2022, 10 (1), 542-555.
• Demir, E. (2024). A descriptive study on qualitative research techniques in social sciences. Uludağ University Faculty of Arts and Sciences Journal of Social Sciences, 25(46), 313-328.
• Dong, Y., P., & Wang, C., H. (2023). Copyright protection on NFT digital works in the Metaverse. Security and Safety 2023, 2(1-14), Erişim Adresi (13.08.2024): https://sands.edpsciences. org/articles/sands/ fullhtml/2023/01/sands20220012/sands20 220012.html
• Duran, G., Kanıgür, S., & Hassan, A. (2022). Investigation of metaverse interms of the tourism sector in the context of the gray rhino metaphor. Yeni Turizm Trendleri Dergisi, 3 (2), 160-176.
• Durukal, E., & Armağan, E. (2022). Metaverse and effect of marketing. Journal of the Human and Social Science Researches, 11 (3) , 1890-1909.
• Ercan, F. (2022). A study to determine the possible effects of metaverse technology on the tourism sector in the tuture. Anadolu University Journal of Social Sciences, 22 (4), 1063-1092.
• Fazio, G., Fricano, S., Iannolino, S. and Pirrone C. (2023). Metaverse and tourism development: issues and opportunities in stakeholders’ perception. Information Technology & Tourism, 25, 507–528. https://doi.org/10.1007/s40558-023-00268-7
• Fesenmaier, D., Gretzel, U., & Hwang, Y. (2003). The future of destination marketing: ECommerce in travel and tourism. International Journal of Tourism Sciences, 3(2), 191-200.
• Florido-Benítez, L. (2024). Metaverse cannot be an extra marketing immersive tool to increase sales in tourism cities. International Journal of Tourism Cities, Volum ahead-of-print Number ahead-of-print.
• Fraenkel, J., R., & Wallen, N. (2000). How to design and evaluate research in education (Fourth edition). New York: McGraw-Hill, ISBN: 978-0-07-809785-0.
• Gomes, D., A., Castelo, M., & Araújo, B. (2012). Virtual tourism supply. A study of the metaverse (Oferta turística virtual. Un estudio del metaverso). Studies and Perspectives in Tourism (Estudios y Perspectivas en Turismo), 21(4), 876–903.
• Gürsoy, D., Malodia, S., & Dhir, A. (2022). The metaverse in the hospitality and tourism industry: An overview of current trends and future research directions. Journal of Hospitality Marketing and Management, 31(5), 527– 534.
• Habisa, M. (2024). İsrail’e gelen turist sayısı, 2023’ün son çeyreğinde yüzde 80 azaldı. Erişim Adresi (17.03.2024): https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israile-gelen-turist-sayisi-2023-un-son-ceyreginde-yuzde-80-azaldi/3154921.
• Kahraman, M., E. (2022). Blok zincir, Deepfake, Avatar, Kripto para, Değiştirilemez Belirteç (NFT) ve Sanal Evren (Metaverse) ile Yaygınlaşan Sanal Yaşam. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 8 (1), Yaz, s.149-162.
• Karagöz-Zeren, S. (2023). Metaverse Turizmi: Turizmde Metaverse Konulu Çalışmaların Bilim Haritalama Teknikleri Açısından Değerlendirilmesi (Metaverse Turizm: Turizmde Metaverse Çalışmalarının Bilimsel Haritalama Teknikleri Açısından Değerlendirilmesi). Turizm ve Gastronomi Çalışmaları Dergisi, 10 (3), 2771–2786. https://doi.org/10.21325/jotags.2022.1115
• Karaköse, S., & Ene, S. (2023). Sosyal medya reklamcılığının gelişimi ve örnek uygulamalar. İstanbul Journal of Social Sciences (2023) Spring, 36, 26-49.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. (26.basım). Ankara: Nobel Yayınevi
• Kaya, B., Bayar, S., B., & Meydan Uygur, S. (2022). Metaverse turizm sektörü için konforlu bir paralel evren mi yoksa korku dolu bir kabus mu?. Daha iyi bir dünya için turizm (1-9), Florida: University of South Florida M3 Publishing.
• Kızılkaya, H., C., & Yavuz, C. (2023). The role of facebook posts in customer relationship management of travel agencies: the case of ordu province, JOHTI, 5 (2), 119-131.
• Kurtoğlu, R., & Karaman, M. (2023). Metaverse’ün pazarlama ve tüketici davranışları üzerine etkileri, Editör: Yasin Yılmaztürk & Çağatay Akdoğan, (197-232), içinde pazarlamada seçme konular: kavramlar ve çalışmalar. Gaziantep: Özgür Yayınları.
• Leiper, N. (1995). Tourism Management. Melbourne: RMIT Press,
• Levenverse (2022). Leven to open lifestyle hotel in the metaverse. Erişim Adresi (23.09.2023): https://globetrender. com/2022/07/07/leven-open-hotel-metaverse-levenverse/
• Lynkey (2023). lynkey. Erişim Adresi (01.10.2023): https://lynkey.com/
• Ma, V. (2021). 5 Futuristic jobs of the metaverse. Erişim Adresi (20.03.2024): https://hackernoon.com/5-futuristic-jobs-of-the-metaverse
• Mandal, T., Sağır, A., B., Öztürk, M., N., A., Uysal, M., Y. Külekçi, M. & Büyükakıncı, B., Y. (2022). Metaverse: Sanal Dünyadan Gerçek Gizlilik ve Güvenlik Problemlerine. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4 (2), 100-106.
• Maresca, T. (2022). South Korea rolls out metaverse version of DMZ for virtual tours of historic buffer zone. Erişim Adresi (20.03.2024): https://www.upi.com/Top_News/World-News/2022/03/31/ DMZ-meta verse-virtual-tourism-platform/6691648737273/?u3L=1
• Martins, D., Oliveira, L., & Amaro, A., C. (2022). From co-design to the construction of a metaverse for the promotion of cultural heritage and tourism: the case of amiais. Procedia Computer Science, 204, 261-266.
• NFTing (2023). How Did the first-ever concert in the metaverse went? Erişim Adresi (29.09.2023): https://nfting.medium.com/how-did-the-first-ever-concert-in-the-metaverse-went-ecb246d00b9a
• Ozdemir-Ucgun, G. (2024). The effects of metaverse on the tourism Industry. Journal of Metaverse. 4(1), 71-83. Doi: 10.57019/jmv.1466997
• Özdemir-Uçgun, G., & Şahin, S., Z. (2023). Metaverse turizm sektörünü nasıl etkiliyor? Mevcut uygulamalar ve gelecek tahminleri. Turizmde Güncek Konular, 1-15, 2742-2756
• PRNewswire (2022). PrNewswire. Erişim Adresi (21.03.2024): https://www.prnewswire.com/news-releases/tsnet-and-dream-security-co-ltd-koreas-top-certified-security-company-jointly-coopera ted-in-the-meta verse-blockchain-field-301531693.html
• QVerse (2023). Qatar airways upgrades metaverse flight previews. Erişim Adresi (23.09.2023): https://globetrender.com/2023/07/05/qatar-airways-upgrades-metaverse-flight-previews/
• RendezVerse (2022). Rendezverse lets hotels build ‘digital twins’ in the metaverse, Erişim Adresi (29.09.2023): https://globetrender.com/2022/06/23/rendezverse-hotels-digital-twins-metaverse/
• Sanal Turizm Fuarı (2021). Türkiye’nin ilk sanal turizm fuarı açıldı, Erişim Adresi (29.09.2023): https:// www.turizmajansi. com/haber/turkiye-nin-ilk-sanal-turizm-fuari-acildi-h46701
• Sánchez-Amboage, E. , Membiela-Pollán, M., E., Martínez-Fernández, V., A., & Molinillo, S. (2023). Tourism marketing in a metaverse context: the new reality of European museums on meta. Museum Management and Curatorship, 38:4, 468-489.
• Serçek, S., & Korkmaz, M. (2023). A Systematic L iterature Study on The Use of Metaverse in Tourism Industry. Jounal of Social, Human and Administrative Sciences, 6(5), 701-721.
• Seyahat Turizmi (2022). Seyahat turizmi, Erişim Adresi (23.09.2023): https://rendezverse.com/metaverse-as-a-service-maas/travel-tourism-2/
• Soteriades, M. (2012). Tourism destination marketing: approaches improving effectiveness and efficiency, Journal of Hospitality and Tourism Technology, 3(2), 107-120.
• Southan, J. (2022). M Social and citizen m build hotels in the metaverse. Erişim Adresi (23.09.2023): https://globetrender.com /2022/05/19/m-social-citizenm-hotels-metaverse/
• Sönmez, V., & Alacapınar, F., G. (2013). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Suanpang, P., Niamsorn C., Pothipassa, P., Chunhapataragul, T., Netwong, T., & Jermsittiparsert, K. (2022). Extensible Metaverse Implication for a Smart Tourism City. Sustainability. 14 (21), 14027.
• Şeker, A. (2022). Yeni gerçeklik metaverse’te deneyimsel pazarlama. Editör: Mücahit Çelik & Kadir Aydın, (113-136) içinde Sosyal bilimlerde güncek araştırmalar. Ankara: İksad Yayıncılık.
• Taşkıran, Ö., & Kızılırmak, İ. (2019). Museum visits in the scope of experimental marketing: a sample of panaroma 14531. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi. 3(1), 1-19
• Tayfun A., Silik, C., E., Şimşek, E., & Dülger, A., S. (2022). Metaverse: An Opportunity For Tourism? Or is it a Threat?. Turizm ve Gastronomi Çalışmaları Dergisi, 2022, 10 (2), 818-836.
• Redaccıón TecnoHotel (2022). TecnoHotel. Erişim Adresi (20.03.2024): https://tecnohotelnews.com/ 2022/04/ metaverso-herramienta-posicionar-destinos/ Travers, M. (2001). Qualitative research through case studies. Australia: SAGE, ISBN: 9781446276273.
• Tsai, S., P. (2024). Investigating metaverse marketing for travel and tourism. Journal of Vacation Marketing, 30(3), 479–488.
• Turan, S., & Özen, H. (2013). Dokümandan veri toplama, içerisinde Saharan B. Merriam, Çev. Ed. Sebahattin
• Turan, Nitel araştırma desen ve uygulamalar için rehber, 3. baskıdan çeviri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tuzcu, N. (2023). A qualitative research in Belek/Antalya region to determinate the effects of the vacation experience shared on online website pages. International Journal of Turkic World Tourism Studies, 8(1), 1-26.
• Uğurlu, K. (2022). Technology in tourism marketing. In A. Hassan (Eds) Handbook of Technology Application in Tourism in Asia (pp. 69-113). Singapore: Springer
• Ünsalan, E., & Ünsalan, M., (2023). Metaverse ve destinasyon pazarlaması. metaverse (ss.141-164). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Valeri, M., & Albattat, A. (Eds.). (2024). Metaverse and Tourism (1st ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003497004
• Wei, D. (2022). Gemiverse: The blockchain-based professional certification and tourism platform with its own ecosystem in the metaverse. International Journal of Geoheritage and Parks, 10 (2), 322-336
• Wei, W. (2024). A buzzword, a phase or the next chapter for the internet? The status and possibilities of the metaverse for tourism. Journal of Hospitality and Tourism Insights, 7(1), 602-625.
• Yaşar, E., Tür, E., Yayla E. & Alakuş N., A. (2024) The role and future of metaverse in travel agencies in Jeetesh Kumar, Manpreet Arora, Gül Erkol Bayram (Eds)Exploring the use of metaverse in business and education (pp. 210-234), IGI Global, DOI: 10.4018/979-8-3693-5868-9.ch012
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, S. (2023). Metaverse ve giyilebilir teknolojilerin macera turizmine yansıması: metamacera turizmi. International Journal of Commerce, Industry and Entrepreneurship Studies, 3(1), 1-27.
• Yıldız, S., K., & Bozkurt, G. (2023). The new platform of virtual reality: metaverse. TRT Academy, 8 (17) , 268-293.