Sivrihisar İlçesinde Kültürel Mirasın Turizm Amaçlı Kullanılmasında Yerel Halkın Algı ve Tutumlarının Belirlenmesi

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 254 - 275, 28.02.2025

Banu Zencir

https://doi.org/10.53353/atrss.1568806

Öz

Kültürel mirasın turizm amacıyla kullanılmasına yönelik çalışmalarda, yerel halkın desteği büyük bir önem taşımaktadır. Bu doğrultuda, kültür ve miras alanlarında yerel halk hem kültürel mirası doğrudan deneyimleyen hem de onu koruyup yaşatan ana unsurdur. Sivrihisar, tarihi yolların kesişim noktasında bulunması nedeniyle birçok medeniyetin izlerini taşıyan zengin bir kültürel mirasa sahip bir bölgedir. Sivrihisar’ın yerel halkının kültürel değerlerinin farkında olup olmadığını, bu değerlerin ilçenin turizmi için kullanılmasındaki tutumlarının belirlenmesi açısından önem arz etmektedir. Araştırmanın amacı, Sivrihisar ilçesinde yaşayan yerel halkın, ilçedeki kültürel miras değerlerinin turizme entegre edilmesi konusundaki algı ve tutumlarını belirlemektir. Bu çalışma, Mayıs 2024-Haziran 2024 tarihleri arasında Sivrihisar ilçe merkezinde ikamet eden 450 kişiyle, kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Korelasyon analizi sonuçlarına göre, yerel halkın kültürel mirasa yönelik algıları ve bu değerlere karşı tutumlarının, bölgedeki turizm faaliyetlerinin gelişimiyle güçlü bir bağ içerisinde olduğu görülmüştür. Bu sonuç, yerel toplulukların kültürel mirasın değerini anlamalarının ve buna karşı olumlu tutumlar geliştirmelerinin, turizmin hem sürdürülebilir şekilde büyümesine hem de bölgenin kültürel zenginliklerinin korunarak tanıtılmasına olan katkısını açıkça ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Miras, yerel halk, sivrihisar, algı ve tutum

Determining the Perceptions and Attitudes of the Local Community Regarding the Use of Cultural Heritage for Tourism Purposes in the Sivrihisar District

Öz

The input of local residents is of significant value in the research conducted on the utilization of cultural heritage for the purposes of tourism. In this context, local people in cultural and heritage areas serve two distinct yet interrelated roles: as direct users of cultural heritage and as those who maintain and sustain cultural heritage. The historically intersecting Sivrihisar, with its rich cultural heritage, is significant for examining the local community's awareness of these values and their perspective on using them for tourism. The objective of this study is to ascertain the perceptions and attitudes of the local population residing in the Sivrihisar district regarding the integration of the district's cultural heritage into the tourism sector. The study was conducted using the convenience sampling method with the participation of 450 individuals residing in the central region of Sivrihisar district between May 2024 and June 2024. The results of the correlation analysis indicate a strong connection between local people's perceptions and attitudes toward cultural heritage values and tourism development.

Anahtar Kelimeler

Cultural heritage, local population, Sivrihisar, perception and attitude

Kaynakça

• Adie, B. A. (2020). Cultural and Heritage Tourism in the Middle East and North Africa. S. Siamak & C. M. Hall (Ed.), Touring “our” past: World Heritage tourism and post-colonialism in Morocco (pp.106-116), London: Routledge.
• Ajzen, I. (1991). The Theory Of Planned Behaviour, Organizational Behaviour and Human Decision Processes. 50, Massaachussets.
• Ajzen, I. (1980). Understanding Attitudes and Predicting Social Behavior. Englewood Cliffs.
• Ajzen, I. & Fishbein, M. (1980). Understanding Attitudes and Predicting Social Behavior. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Akkuş, G. (2013). Yemek Turizmine Katılma Niyeti: Planlı Davranış Teorisi Çerçevesinde Bir İnceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Akova, O. (2006). Yerel halkın turizmin etkilerini algılamalarına ve tutumlarına yönelik bir araştırma. Akademik İncelemeler Dergisi, 2(1), 77-109. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/17882 adresinden erişildi.
• Bayazıt, M., Ceylan, U. & Saylan, U. (2012). Geleneksel el sanatlarının bölge turizmine etkisi: Güneydoğu Anadolu Bölgesi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 899-908. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/313613/ adresinden erişildi.
• BEBKA Raporu, (2012). Erişim Adres: 24.10.2022. https://www.bebka.org.tr/admin/datas/sayfas/files/2012_faaliyetraporu_29-03-2013.pdf
• Bigambo, R. (2024). Residents’ perception of the meaning and importance of conserving cultural heritage assets in Saadani village, Tanzania. Journal of Cultural Heritage Management and Sustainable Development, 1(1) 2044-1266. Doi:10.1108/Jchmsd-11-2022-0196
• Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) (2003). Somut olmayan kültürel mirasın korunması sözleşmesi. Erişim Adres: (19.05.2024): https://ich.unesco.org/doc/src/00009-TR-PDF.pdf adresinden erişildi.
• Boyd, S. W. & Timothy, D. J. (2001). Developing partnerships: Tools for ınterpretation and management of world heritage sites. Tourism Recreation Research, 26(1), 47–53. https://doi.org/10.1080/02508281.2001.11081176
• Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA), (2023). Sivrihisar ilce raporu. Erişim tarihi: (26.05.2024),https://bebka.org.tr/dokuman/eskisehir-sivrihisar-ilce-raporu/ adresinden erişildi.
• Can, M. (2009). Kültürel Miras ve Müzecilik Çalışma Raporu. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Erişim tarihi: (26.05.2024), https://teftis.ktb.gov.tr/Eklenti/1279,muserrefcanpdf.pdf?0 adresinden erişildi.
• Choi, H.S.C. & Sirakaya, E. (2005). Measuring residents’ attitude toward sustainable tourism: development of sustainable tourism attitude scale. Journal of Travel Research, 43(4), pp. 380-394. DOI: 10.1177/0047287505274651
• Dervişoğlu, S. & Kılıç, D. S. (2013). Planlanmış Davranış Teorisi Çerçevesinde Geliştirilen Su Tasarrufu Davranışı Anketi. Sempozyum: X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi.
• Emekli, G. (2006). Coğrafya, kültür ve turizm: Kültürel turizm. Ege Coğrafya Dergisi, 15, 51-59. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ecd/issue/4877/66925 adresinden erişildi.
• Erten, S. (2002). Planlanmış davranış teorisi ile uygulamalı ders işleme öğretim metodu. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 19 (2): 217-233.
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10th ed.). Boston: Pearson.
• Giritlioğlu, İ. & Sönmez, E. (2018). Kültür turizminin korunması ve geliştirilmesinde yerel halkın algısının belirlenmesi: Nemrut Dağı Milli Parkı belgesindeki yerel halk üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(58): 640-648. 10.17719/jisr.2018.2579
• Gökbulut, B. & Yeniasır, M. (2023). Kültür turizminin geleneksel kıbrıs türk el sanatlarının sürdürülebilirliği üzerine bir araştırma. Folklor/Edebiyat, 29(116), 1047-1062. https://doi.org/10.22559/folklor.2448
• Güneş E., Pekerşen Y., Nizamlıoğlu H. F. & Ünüvar R. T. (2019). Konya ilinde sürdürülebilir turizm kapsamında kültürel mirasın korunması ve kullanımına yönelik yerel halkın görüşleri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(Ek Sayı), 01-14. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/841179 adresinden erişildi.
• Han, H., Hsu, L. T. J. & Sheu, C. (2010). Application of the theory of planned behavior to green hotel choice: testing the effect of environmental friendly activities. Tourism Management, 31(3): 325–334.
• Hanafiah, M.H., Jamaluddin, M. R. & Zulkifly, M. I. (2013). Local community attitude and support towards tourism development in Tioman Island, Malaysia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 105, pp. 792-800. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.11.082
• Hsu, F. C., Zhang, S., Zhang, Y., & Lee, T. J. (2022). Decision‐making behavior in the sustainable development of intangible cultural heritage tourism. International Journal of Tourism Research, 24(6), 800-812. https://doi.org/10.1002/jtr.2546
• Huh, J., Uysal, M. & McCleary, K. (2006). Cultural/heritage destinations: Tourist satisfaction and market segmentation. Journal of Hospitality and Leisure Marketing, 14(3), 81-99. https://doi.org/10.1300/J150v14n03_07
• Hunt, C. & Stronza, A. (2014). Stage-based tourism models and resident attitudes towards tourism in an emerging destination in the developing world. Journal of Sustainable Tourism, 22(2), pp. 279-298. https://doi.org/10.1080/09669582.2013.815761
• Ichumbaki, E. B., Cherin, M., Masao, F.T. & Moggi-Cecchi, J. (2019). Local people’s interpretations of the hominin footprints at Laetoli, Tanzania. Journal of Community Archaeology and Heritage, 6(2), pp. 122-138, doi: 10.1080/20518196.2019.1594035
• International Cultural Tourism Committee (ICOMOS) (2007), Principles and Guidelines for Managing Tourism Cultural Tourism Charter. ICOMOS Secretariat, Australia, https://www.icomosictc.org/ adresinden erişildi.
• Kavak, M. (2020). Frig kentleri. T. F. Çakmak (Ed), Turist Rehberleri için Anadolu’da Antik Kent ve Merkezler. Ankara: Detay Yayıncılık
• Kozak, M. (2015). Bilimsel araştırma: Tasarım, yazım ve yayım teknikleri (2. Basım). Ankara: Detay Yayıncılık. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2014). Erişim Adresi (30.05.2024). https://eskisehir.ktb.gov.tr/TR-149992/sivrihisar.html adresinden erişildi.
• Lee, T.H. (2013). Influence analysis of community resident support for sustainable tourism development. Tourism Management, 34, pp. 37-46. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2012.03.007
• Luarn, P. & Lin. H. H. (2005). Toward an understanding of the behavioral intention to use mobile banking. Computers in Human Behavior, 21: 873–891.
• Mavuş, F. B. (2023). Yerel halkın kültürel miras değerlerine yönelik algı ve tutumlarının turizmin gelişimine verilen destek üzerindeki etkisi: Erzincan Kemaliye örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü turizm işletmeciliği anabilim dalı, Mersin.
• McHone, W. W. & Rungeling, B. (1999). Special cultural events: Do they attract leisure tourists? International Journal of Hospitality Management, 18, 215-219. https://doi.org/10.1016/S0278-4319(99)00015-8 adresinden erişildi.
• McKercher, B. & Cros, H. D. (2002). Cultural Tourism: The partnership between tourism and cultural heritage management. Newyork: Hospitality Press. https://perpus.univpancasila.ac.id/repository/EBUPT190791.pdf adresinden erişildi.
• Moghavvemi, S., Woosnam, K.M., Paramanathan, T., Musa, G. & Hamzah, A. (2017). The effect of residents’ personality, emotional solidarity, and community commitment on support for tourism development. Tourism Management, 63, pp. 242-254. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2017.06.021 adresinden erişildi.
• National Trust for Histone Preservation, (2010). Erişim Tarihi (07.07.2024) https://events.savingplaces.org/pastforward/welcome gad_source=1&gclid=Cj0KCQjws560BhCuARIsAHMqE0GuXkJ4cwaypIxQ8FqtWqlwGk5flZ3Rm-LSAPhba30jNJaUtDVU320aAuIbEALw_wcB
• Nyaupane, G. P. & Timothy, D. (2024). Public awareness and perceptions of heritage buildings in Arizona, USA. School of Community Resources & Development Arizona State University. https://www.scribd.com/document/774924033/Public-Awareness-and-Perceptions-of-Heritage-Buildings-in-Arizona-USA adresinden erişildi.
• Okuyucu, A. & Somuncu, M. (2012). Kültürel mirasın korunması ve turizm amaçlı kullanılmasında yerel halkın algı ve tutumlarının belirlenmesi Osmaneli ilçe merkezi örneği. Ankara Üniversitesi Çevre Bilimleri Dergisi, 4(1), pp.37-51, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/565324012 adresinde erişildi.
• Özdamar, K. (2001). Paket programlar ve istatistiksel veri analizi çok değişkenli analizler (4. Baskı). Eskişehir: Kaan Yayınları.
• Pekerşen, Y., Güneş, E. & Seçuk, B. (2019). Kültürel miras turizmi değerlerinin korunması ve sürdürülebilirliği kapsamında yerel halkın tutumu: Cumalıkızık örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3), 350-368. https://www.tutad.org/index.php/tutad/article/view/74 adresinden erişildi.
• Roslan, Z., Ramli, Z., Shin, C., Choy, E. A. & Razman, M. R. (2017). Local community perception on the importance of cultural-natural heritage protectionand conservation: Case study in Jugra, Kuala Langat, Selangor, Malaysia. Journal of Food, Agriculture & Environment,15(2):107-110. https://malaycivilization.com.my/omeka/items/show/137454 adresinden erişildi.
• Roslan, Z., Ramli, Z., Shin, C., Choy, E. A. & Razman, M. R. (2017). Local community perception on the importance of cultural-natural heritage protection and conservation: Case study in Jugra, Kuala Langat, Selangor, Malaysia. Journal of Food, Agriculture & Environment 15(2): 107-110.
• Sekaran, U. (2003). Research methods for business. New York: John Wile.
• Seyfi, S. & C. M. Hall (2002). Cultural and Heritage Tourism in the Middle East and North Africa Complexities. C. M. Hall (Ed.) Cultural heritage tourisim in the MENA [pp. 102 – 114]. Newyork:Routledge. https://www.routledge.com/Cultural-and-Heritage-Tourism-in-the-Middle-East-and-North-Africa-Complexities-Management-and-Practices/Seyfi adresinden erişildi.
• Silberberg, T., (1995). Cultural tourism and business opportunities for museums and heritage sites. Tourism Management, 16(5): 361–365. https://doi.org/10.1016/0261-5177(95)00039-Q adresinden erişildi.
• Sivrihisar Belediyesi, (2024). Erişim Tarihi (24.10.2024). https://sivrihisar.bel.tr/tr/anasayfa-2/ adresinden erişildi.
• Smith, P. (2001). Cultural theory: An introduction. Wiley-Blackwell: Oxford University Press. York: Harper&Brothers. ISBN: 978-0-631-21176-1
• Sungur, O. (2016). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ş. Kalaycı (Ed.), Korelasyon analizi (pp.116-125). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• T.C. Sivrihisar kaymakamlığı, (2024). Erişim Tarihi: (30.05.2024) http://www.sivrihisar.gov.tr/ilce-nufus-mudurlugu adresinden erişildi.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (sixth ed.) Boston: Pearson
• Timothy, D. J. (2011). Consumption of culture: heritage demand and experience. D.J Timothy (Ed.) Cultural heritage and tourism: An introduction, pp15-45. https://doi.org/10.21832/9781845411787-006
• Tylor, E. B. (1871). Primitive culture: Researches into thedevelopment of mythology, philosophy, religion, art, and custom. https://doi.org/10.1017/CBO9780511705960
• Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) (1999). International cultural tourism charter managing tourism at places of heritage significance. Erişim Tarihi: (19.01.2019) https://www.icomos.org/charters/tourism_e.pdf adresinden erişildi.
• UNESCO, (2001). Universal Declaration on Cultural Diversity. Erişim Tarihi: 19.01.2019 http://unesdoc.unesco.org/images/0012/001271/127160m.pdf adresinden erişildi.
• Ural, A. & Kılıç, İ. (2011). Bilimsel araştırma süreci ve spss ile veri analizi (3. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık
• Uslu, A. & Kiper, T. (2006). Turizmin kültürel miras üzerine etkileri: Beypazarı/Ankara örneğinde yerel halkın farkındalığı. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(3), 305-314. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jotaf/issue/19056/201551 adresinden erişildi.
• Uysal, K. (2018). Kültürel mirasın turizm amaçlı kullanılmasında yerel halkın algı ve tutumlarının belirlenmesi: İznik örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü, Balıkesir.
• Uzun, G. (2020). Kültürel mirasın korunması konusunda yerel halkın tutumları: Assos örneği, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli
• Vatan, A. & Zengin, B. (2015). Söğüt İlçesi’nde kültürel miras ve yerel halkın turizme bakışı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10): 634-650.
• Venkatesh, V., Morris, M. G. & Ackerman, P. L (. (2000). A longitudinal field ınvestigation of gender differences in ındividual technology adoption decision making processes. Organizational Behaviorand Human Decision Processes, 83(1): 33-60.
• Wedow, S. & MacCannell, D. (1977). Review of the tourist:A new theory of the leisure class. Contemporary Sociology, 6(2), 200–202. https://doi.org/10.2307/2065807 adresinden erişildi.
• Williams, R. (1983). Keywords:A Vocabulary of Culture and Society: A Vocabulary of Culture and Society. Oxford University Press, USA
• Woosnam, K. M., Aleshinloye, K. D., Ribeiro, M. A., Stylidis, D., Jiang, J., & Erul, E. (2018). Social determinants of place attachment at a World Heritage Site. Tourism management, 67, 139-146. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2018.01.012 adresinden erişildi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zedková, A. & Kajzar, P. (2013). Cultural destinations as one of the most important generators of Tourism. Scientific papers of the University of Pardubice, Series D, Faculty of Economics and Administration. 4(29), 191–202.
• Zhou, D., Yanagida, J.F., Chakravorty, U. & Leung, P. (1997). Estimating economic impacts from tourism. Annals of Tourism Research, 24(1), pp. 76-89. https://doi.org/10.1016/S0160-7383(96)00035-7 adresinden erişildi.