Maden Havzası Balıklarında Vücut Ağırlığı ile Ağır Metal Biyoakümülasyon İlişkileri: Emet Çayı Havzası

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 2, 57 - 72, 17.03.2016

Cem Tokatlı , Özgür Emiroğlu , Naime Arslan , Esengül Köse , Arzu Çiçek , Hayri Dayıoğlu Sercan Başkurt

https://doi.org/10.18036/btdc.73675

Cited By: 2

Öz

Bildirildiği gibi, farklı fizyolojik yapılara sahip değişik balık türleri, ağır metallere maruz kalma sürelerine ve maruz kalınan metalin çeşidine göre, ağır metalleri farklı dokularda farklı miktarlarda biriktirmektedirler. Balıkların yaşı, dolayısıyla yaşa paralel artış gösteren ağırlıkları, dokulardaki toksik element biyoakümülasyonlarında önemli bir faktördür. Bu çalışmada, ülkemizin en önemli maden yataklarının yer aldığı Emet Çayı üzerinde tespit edilen üç ve yine Emet Çayı Havzası’nda yer alan Dursunbey Çayı üzerinde tespit edilen bir istasyondan mevsimsel olarak, havza için en büyük önem arz eden Squalius cii, Capoeta tinca ve Barbus oligolepis türleri, gerekli miktarlarda toplanmıştır. Yakalanan balıkların kas, solungaç, karaciğer ve böbrek dokularında tespit edilen nikel, çinko, arsenik, bor, kadmiyum, bakır, mangan, kurşun, gümüş ve krom biyoakümülasyon seviyelerinin balık ağırlıkları ile ilişkileri araştırılmıştır. Elde edilen verilere, Pearson Korelasyon Analizi uygulanmış, yüksek korelasyon gösteren değişkenlerin üç boyutlu regresyon grafikleri çizilmiş ve regresyon katsayıları hesaplanmıştır. Çalışmamız sonucunda, özellikle nikel ve krom başta olmak üzere incelenen her 3 balık türünün de dokularında tespit edilen toksik element biyoakümülasyonları ile balıkların total ağırlık verileri arasında, p<0,05 ve p<0,01 düzeylerinde, istatistiki olarak anlamlı ilişkiler kaydedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toksik element, Biyoakümülasyon, Squalius cii, Capoeta tinca, Barbus oligolepis

Kaynakça

• Wildi W, Domink J, Thomas, R. L., Favarger, P, Haller, L., Perroud, A. ve Peytremann, C. River, Reservoir and Lake Sediment Contamination by Heavy Metals Downstream from Urban Areas of Switzerland. Lakes Management, 9: 75-87, 2004. Research and Tokatlı, C., Çiçek A, Köse E, Emiroğlu Ö.
• Uptake of Silver From Large Silver Deposits on Biotic and Abiotic Components of the Closest Lothic System: Felent Stream, Turkey. Pakistan Journal of Zoology, 45 (3): 701-707, 2013.
• Shrivastava P, Saxena A, Swarup A. Heavy Metal Pollution in a Sewage-Fed Lake of Bhopal. Lakes & Resevoirs: Research and Management, 8:1-4, 2003.
• Del Valls TA, Blasco J, Sarasquete MC, Forja JM ve Gomez-Parra A. Evaluation of Heavy Metal Sediment Toxicity in Littoral Ecosystems using Juveniles of the Fish Sparus Aurata. Ecotoxicology and Environmental Safety, 41: 157-167, 1998.
• Özmen H, Külahçı F, Çukurovalı A ve Doğru M. Concentrations of heavy metal and Radioactivity in Surface Water and Sediment of Hazar Lake (Elazıg, Turkey) Chemosphere 55, –408, 2004.
• Atıcı T, Ahiska S, Altındağ S and Aydın D. Ecological effects of some heavy metals (Cd, Pb, Hg, Cr) Pollution of phytoplanktonic algae and zooplanktonic Organisms in Sarıyar Dam Reservoir in Turkey. African Journal of Biotechnology Vol. 7 (12), pp. 1972-1977,
• Hongyi, N., Wenjing, D., Qunhe, W. ve Xingeng, C., Potential Toxic Risk of Heavy Metals from Sediment of the Pearl River in South China, Journal of Environmental Sciences 21(2009) 1053–1058, 2009.
• Mendil, D. and Uluözlü, Ö. D. Determination of Heavy Metals in Sediment and Fish Species from Lakes in Tokat, Turkey. Food Chem. 101, 739–745, 2007.
• Arslan, N., Koç, B., Çiçek, A., Emiroğlu, Ö. and Malkoç, S. Uluabat Gölü Bazı Biyotik ve Abiyotik Öğelerinde Gümüş Birikimi. Türkiye Sulak Alanlar Kongresi, Eski Karaağaç Köyü, Bursa, 22-23 Mayıs 2009, 2009.
• Türkmen, M. and Ciminli C. Determintion of Metals in Fish and Mussel Species by Inductively Coupled Plasma-Atomic Emission Spectrometry. Food Chemistry, 103: 670-675, http://www.etimaden.gov.tr Çöl M, Çöl C. Environmental Boron Concentration Inwaters of Hisarcik Area in the Kütahya Province of Turkey. Food Chem. Toxicol., 41, 1417, 2003.
• Bor Mineralleri İlişkisi ve İnsan Sağlığına Etkileri. 1. Tıbbi Jeoloji Sempozyumu Kitabı, MTA Kültür Sitesi, Ankara, 74-92 s, 2005.
• Besleyen Su Kaynaklarında Ağır Metal Kirliliğinin Araştırılması, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2001.
• Anonim. Uluabat Gölü ve Havzasında Çevre Etkileri, Projelerimiz ve Ramsar Uygulamaları. DSİ. 1. Bölge Müdürlüğü Çalışma Raporu, Bursa, 1-7, 1999.
• National Research Council (U.S.). Drinking Water and Health. Washington, DC, National Academy of Sciences, 1977.
• Madencilik Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Metal Madenler Alt Komisyonu Krom Çalışma Grubu Raporu. DPT: 2626-ÖİK: 637, Ankara, 2001. http://www.etigumus.com.tr/ http://www.mta.gov.tr/
• Freyhof J and Kottelat M. Squalius cii. In: IUCN 2011. IUCN Red List of Threatened
• Species. Version 2011.2. <www.iucnredlist.org>.
• Downloaded on 18 May 2012, 2008. http://www.iucnredlist.org
• Berg LS. Freshwater fishes of the U.S.S.R. and Adjacent Countries. Volume 2, 4th Edition. Israel Program for Scientific Translations Ltd, Jerusalem. (Russian Version Published 1949),
• Turan D, Kottelat M, Ekmekçi FG and Imamoglu HO. A revirew of Capoeta tinca, with Descriptions of Two New Species from Turkey (Teleostei: Cyprinidae). Rev. Suisse de Zoologie 113 (2):421-436, 2006. http://www.fishbase.org
• Turan D, Kottelat M and Ekmekçi FG. Barbus niluferensis, a new species of barbel (Teleostei: Cyprinidae) from Nilüfer River, Turkey, with Re-Description of B. oligolepis. Zootaxa 1981:15-28, 2009.
• Lagler KF. Freshwater Fishery Biology. W. M. C. Brown Company, Iowa, 421 pp, 1966.
• ASTM. Preparation of Biological Samples for Inorganik Chemical Analysis 1. Annual Book of ASTM Standards, D-19, pp. 740- 747, APHA. Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater. In A.E. Greenberg, L.S.Clesceri, A.D. Eato (eds.), American Public Health Association, 18th ed., Washington, U.S.A, 1992.
• Kayhan F. E., Muşlu MN, Koç ND. Bazı Ağır Metallerin Sucul Organizmalar Üzerinde Tarattığı Stres ve Biyolojik Yanıtlar. J. Fish. Sci., 3(2): 153-162, 2009.
• Tokatlı C, Köse E, Çiçek A, Emiroğlu Ö, Arslan N, Dayıoğlu H. Lead Accumulations in Bıotic and Abiotic Components of Emet Stream (Uluabat Lake Basin, Turkey). Pakistan Journal of Zoology, 44 (6): 1587-1592, 2012.
• Tokatlı C, Köse E, Çiçek A, Arslan N, Emiroğlu Ö. Evaluation of Water Quality and the Determination of Trace Elements on Biotıc and Abiotıc Components of Felent Stream (Sakarya River Basin/Turkey). Biological Diversity and Conservation, 5 (2): 73-80, 2012.
• Köse E, Uysal K, Tokatlı C, Çiçek A, Emiroğlu Ö, Arslan N. Assessment of Boron In Water, Sediment and Fish Tissues of Porsuk Stream, Turkey. Pakistan Journal of Zoology, (5): 1446-1449, 2012.
• Köse E, Çiçek A, Uysal K, Tokatlı C, Emiroğlu Ö, Arslan N. Heavy Metal Accumulations in Water, Sediment and Some Cyprinidae Fiısh Species from Porsuk Stream (Turkey). Water Environment Research, 87 (3): 204, 2015.
• Amundsen PA, Staldvik FJ, Lukin AA, Kashulin NA, Popova OA and Reshetnikov YS. Heavy Metal Contamination in Freshwater Fish From the Border Region Between Norway and Russia. Science of The Total Environment, Volume 201, Issue 3, Pages 211-224, 1997.
• Canli M and Atli G. The Relationships Between Heavy Metal (Cd, Cr, Cu, Fe, Pb, Zn) Levels and the Size of Six Mediterranean Fish Species. Environmental Pollution, 121, 129– , 2003.
• Altındağ A and Yiğit S. Assessment of Heavy Metal Concentrations in the Food Web of Lake Beyşehir, Turkey. Chemosphere 60, –556, 2005.
• Çiçek A, Köse E, Emiroğlu Ö, Tokatlı C, Başkurt S, Sülün Ş. Boron and Arsenic Levels in Water, Sediment and Tissues of Carassius gibelio (Bloch, 1782) in a Dam Lake. Polish
• Journal of Environmental Studies, 23 (5): 1843- , 2014.
• Kargın E ve Erdem C. Bakır-Çinko Etkileşiminde Tilapia nilotica’nın Karaciğer, Kas ve Solungaç Dokularındaki Metal Birikimi. Doğa Tr. Journal of Zoology, 16, 343-348, Kalay M ve Erdem C. Bakırın Tilapia nilotica’da Karaciğer, Böbrek, Solungaç, Kas, Beyin ve Kan Dokularındaki Birikimi ile Bazı Kan Parametreleri Üzerine Etkileri. Turkish Journal of Zoology, 19, 27-33, 1995.
• Ünlü E, Akba O, Sevim S and Gümgüm B. Heavy Metal Levels in Mullet, (Liza abu, Heckel, 1843) (Mugilidae) from the Tigris River. Bulltein, 5, 107-112, 1996. Environmental
• Vinodhini R and Narayanan M. Bioaccumulation of Heavy Metals in Organs of Fresh Water Fish Cyprinus carpio (Common carp). International Journal of Environmental Science and Technology 5 (2), 179-182, 2008.
• Histopathology. In GM Rand, S.R. Petrocelli, Eds. Fundamental of Aquatic Toxicology, Washington DC. Hemisphere, 1984. JD.
• Ferguson HW. Systematic Pathology of Fish. Ames. IA: Iowa State University, Press, Canli M, Ay Ö and Kalay M. Levels of Heavy Metals (Cd, Pb, Cu, Cr and Ni) in Tissues of Cyprinus carpio, Barbus capito and Chondrostoma Regium from the Seyhan River, Turkey. Turkish Journal of Zoology 22: 149- , 1998.
• Cid BP, Boia C, Pombo L and Rebelo E. Determination of Trace Metals in Fish Species of the Ria de Aveiro (Portugal) by Electrothermal Spectrometry. Food Chemistry. 75, 93–100, Absorption Karadede H, Oymak SA and Ünlü E. Heavy Metals in Mullet, Liza abu, and Catfish, Silurus triostegus, from the Atatürk Dam Lake (Euphrates), International., 183–188, 2004. Environment
• Mendil D, Ünal FO, Tüzen F ve Soylak M. Determination of trace metals in different fish species and sediments from the River Yes_ilırmak in Tokat, Turkey. Food and Chemical Toxicology 48 (2010) 1383–1392,
• Al-Weher SM. Levels of Heavy Metal Cd, Cu and Zn in Three Fish Species Collected from the Northern Jordan Valley, Jordan. Jordan Journal of Biological Sciences, Volume 1, Number 1, Pages 41-46, 2008.
• Sen I, Shandil A and Shrivastava VS. Study for Determination of Heavy Metals in Fish Species of the River Yamuna (Delhi) by Inductively Coupled Plasma-Optical Emission Spectroscopy (ICP-OES). Advances in Applied Science Research, 2 (2): 161-166, 2011.
• Tokatlı C, Çiçek A, Emiroğlu Ö, Arslan N, Köse E, Dayıoğlu H. Statistical Approaches to Evaluate the Aquatic Ecosystem Qualities of a Significant Mining Area: Emet Stream Basin (Turkey). Environmental Earth Sciences, 71 (5): 2185-2197, 2014.