Türkiye’de tütün tarımı ve coğrafi dağılışı

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 1, 27 - 48, 01.04.2017

Kerime Karabacak

https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000179

Cited By: 7

Öz

Türkiye coğrafi konumu ve sahip olduğu coğrafi özellikleri ile birçok tarım ürününün yetişmesi için uygun ortam sağlamaktadır. Yetişme koşulları açısından fazla seçici olmayan ve Türkiye şartlarına çok iyi adapte olup geniş alanlara yayılan tütün de bunlardan birisidir. İnsan sağlığına olan zararları her geçen gün tartışılmakla birlikte, ülke ekonomisine olan katkısı ve sağladığı istihdam olanakları ile tütün Türkiye için hala önemli bir tarım ürünü olma özelliğini sürdürmektedir. Son yıllarda tütün ve tütün mamulleri ile ilgili köklü değişiklikler yaşanmıştır. Özellikle 2002 yılında yürürlüğe giren yasa ile birlikte tütün tarımında ciddi düşüşler görülmüştür. Bunun sonucunda Şark tütünleri ile dünya üretiminde önemli bir yere sahip olan Türkiye bu konumunu kaybetmiş ve 2014 yılında 74,696 ton üretimle 16. sırada yer almıştır. Bilhassa tütün tarımındaki bu gerilemenin nedenlerini ve bugün gelinen aşamayı ortaya koymak amacıyla bu çalışmada Türkiye’de tütün sektörü genel hatlarıyla değerlendirilmiş, tütün tarımı üzerinde etkili olan politikalar incelenmiş, tütün tarımının tarihi ve seçilmiş yıllarda il ve ilçe bazında coğrafi dağılışı ele alınmıştır

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Tarım, Tütün, Tütün Üretimi

Tobacco agriculture and geographical distribution in Turkey

Öz

With its geographical location and its geographical features, Turkey provides a suitable environment for the growth of many agricultural products. Tobacco which is not very selective in terms of growth conditions and spreads to wide areas is very well adapted to the conditions of Turkey.Tobacco continues to be an important agricultural product for Turkey with its contribution to the country's economyand the employment opportunities it provides, with discussing the damages to human health day by day. In recent years there have been radical changes in tobacco and tobacco products.Especially with the legislation enacted in 2002, serious reductions in tobacco farming have been observed.  As a result, Turkey, which has a significant place in world production with Oriental tobaccos, has lost this position and in the year of 2014 it was 16th with 74,696 tons of production. In this study, the tobacco sector in Turkey was evaluated in general terms, the policies affecting tobacco agriculture were examined, the history of tobacco agriculture and the geographical distribution of tobacco in province and district basis in the selected years were examined in order to reveal the causes of this retardation and the current stage of tobacco agriculture

Anahtar Kelimeler

Turkey, Agriculture, Tobacco, Tobacco Production

Kaynakça

• Alıcı, S. (2010). Tütün Tarımı ve Endüstrisine Serbest Piyasa Uygulamalarının Etkileri, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat.
• Başsüllü, Ç. (2009). “Akhisar Yöresinde Tütün Üretimi, Yöreye Katkıları ve Alternatif Bitkiler”. II. Ormancılıkta Sosyo- Ekonomik Sorunlar Kongresi, 19-21 Şubat, SDÜ, Isparta, s. 432-443.
• Baydar, H. (2009). Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi, Genişletilmiş 3. Baskı, Süleyman Demirel Üniversitesi Yayın No: 51, Isparta.
• Bulut, İ. (2006). Genel Tarım Bilgileri ve Tarımın Coğrafi Esasları (Ziraat Coğrafyası). Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara, s.255.
• Bülbül, M. (1979). Bafra İlçesi Tütün İşletmelerinin Ekonomik Yapısı Yatırım ve Cari Harcamaların Dağılımı ve Bunların Gelir Üzerine Etkisi, Ank. Üni. Ziraat Fakültesi Yay. No: 170, Bilimsel Araştırma ve İncelemeleri No:416, s.1-174, Ankara.
• Ceylan, İ.C. (1995). Türkiye’de Tütünün Tarihsel Gelişimi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Daşdemir, S. (2006). Kimi Tütün Çeşitlerinin Yetiştirilebilmesine Uygun Ekim Alanlarının Uzaktan Algılama Tekniği Kullanılarak Belirlenmesi ve Bunların Coğrafi Bilgi Sistemi Yazılımları Ortamında Sorgulanması Üzerine Bir Araştırma, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Darkot, B. (1955). Türkiye İktisadi Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 624, İstanbul.
• Doğanay, H., Coşkun, O. (2015). Tarım Coğrafyası, III. Baskı, Pegem Akademi, s. 488, Ankara.
• Er, C.; Başalma, D.; Ekiz, H.; Sancak, C., (2011). Tarla Bitkileri II., T.C. Anadolu Üniversitesi Yayın No: 2254, s. 235, Eskişehir.
• Ergün, S.G.; Uğurlu, K.E. (2006). 1935 Yılından Günümüze Türkiye’de Tütün Ekimi ve Üretiminde Bölgesel Değişimler ile Alternatif Ürün Projesinin Etkileri, IV. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, 25-26 Mayıs 2006, Ankara Üniversitesi, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara, s.115-134.
• AH, Gümüş S.G, Çelik O, Aslan M. E, Aytaş H.Tekdemir N.Yaprak S,Türkiye`de Tütün Politikası Uygulamaları ve Tütün Üretiminin Geleceği, http://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/78688fb6a550741_ek.pdf
• Göney, S. (1987). Türkiye Ziraatının Coğrafı̂ Esasları I, İstanbul-İstanbul Üniversitesi Yayınları No.2600, s.127.
• Gümüş, A.H., (2009). Türkiye’de Tütün Politikaları, Pazarlama Sorunları ve Çözüm Önerileri, Tütün Eksperleri Derneği, TÜTEV Yay., s. 248, İzmir.
• Gümüş A.H.; Gümüş S.G.; Çelik O.; Aslan M. E.; Aytaş H.; Tekdemir N.; Yaprak S. (2010) Türkiye’de Tütün Politikası Uygulamaları ve Tütün Üretiminin Geleceği, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi http://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/78688fb6a550741_ek.pdf Ocak 2010 Ankara, Bildiriler Kitabı I-II,
• Güner, B.; Boyraz, Z.; Çitçi, M.D. (2010). “Tütüncülükten Zeytinciliğe Geçiş: Akhisar (Manisa) Örneği”, Zeischrift für die Welt http://www.dieweltdertuerken.org/index.php/ZfWT/article/view/110/guner_boyraz_citci (E.T: 30.01.2017) of World Turks, Vol.2, No.1, s.161-186.
• İzbırak, R., (1984). Türkiye, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları: 263, II. Baskı, İstanbul.
• Kayıkçı, S. (2005). Bir Kamu Politikası Süreci Analizi: 1980 Sonrası Türkiye’de Tütün Politikası. Mülkiye Dergisi, (247), C. XXIX, Ankara. http://kayaum.politics.ankara.edu.tr/yonetimincelemeleri/politikasureci.pdf (E.T: 14.02.2017)
• Kılıçaslan, A. (1994). “Trabzon ve Akçaabat’ta Tütün Tarımı”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 29, 359-373, İstanbul.
• Mercimek, V. (1999). Tarihi Süreç İçerisinde Türkiye’de Yetiştirilen Tütün Miktarı ve Değişim Sebepleri, Tütün Eksperler Derneği Bülteni, Sayı:42 Mart-Nisan 1999.
• Özçağlar, A. (1988). “ Türkiye’deki Tarım Alanlarının Coğrafi Dağılışının Doğal Çevreyle İlişkisi.” A.Ü.D.T.C.F. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Sayı: 11, s.131-150, Ankara.
• Özdemir, M. (2010). Türkiye’de Tütün Sektörünün Tarihi ve Ekonomik Yapısı, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Tokat.
• Özkul, İ.; Sarı, Y. (2008). “Türkiye’de Tütün Sektörünün Durumu, Sorunları ve Çözüm Önerileri”. 2. Ulusal İktisat Kongresi, 20-22 Şubat, İzmir: İİBF İktisat Bölümü.
• Şahin, G. (2011). “Coğrafi İşaretler Kapsamında Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Tarım Ürünleri”, GAP VI. Tarım Kongresi, 09 – 12 Mayıs 2011, Şanlıurfa.
• Tanoğlu, A. (1968). Ziraat Hayatı (Ziraat Tarihine Bir Bakış ve Orta İklim Memleketlerinde Ziraat). Genişletilmiş 2. Baskı, İstanbul Üniversitesi Yay. No. 177, Coğrafya Enstitüsü Yay. No. 8, Cilt 1, s.230.
• Taşlıgil, N. (1992). “Türkiye’de Tütün Ziraati”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 27, s. 129-138, İstanbul.
• Şahin, G.; Taşlıgil, N. (2013). “Türkiye’de Tütün (Nicotiana Tabacum L.) Yetiştiriciliğinin Tarihsel Gelişimi ve Coğrafi Dağılımı”
• Tokin, İ.H. (1940). Ekonomik Coğrafya, TC Maarif Vekilliği Mesleki ve Teknik Öğretim Okulları Ders Kitapları No:10, İstanbul Maarif Matbaası, İstanbul.
• Tümertekin, E.; Özgüç, N. (2005). Ekonomik Coğrafya: Kalkınma ve Küreselleşme. Çantay Kitabevi, s.641.
• Food and Agriculture Organisation (FAO), http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC, son erişim 14.02.2017
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), https://biruni.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul son erişim 10.02.2017
• Tütün Eksperler Derneği, http://www.tutuneksper.org.tr/tr/ son erişim 02.02.2017
• Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu, http://www.tapdk.gov.tr/tr/piyasa-duzenlemeleri/tutun-piyasasi.aspx son erişim 06.02.2017