Türkiye’deki Dünya Mirası Alanları: Koruma ve yönetimde güncel durum ve sorunlar

Yıl 2010, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 26, 01.04.2010

Mehmet Somuncu , Turgut Yiğit

https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000103

Cited By: 9

Öz

Türkiye Dünya Mirası Konvansiyonu’nu imzaladığı 1983 yılından beri doğal ve kültürel özellikteki dokuz alan UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer almaktadır. Bunlardan yedi miras alanı kültürel özellikte iken iki tanesi ise doğal+kültürel özellikte (mix type)dir. Hemen bütün gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi Türkiye’deki Dünya Mirası da çeşitli yönetim ve güncel arazi kullanımlarından kaynaklanan sorunlarla karşı karşıyadır. Bu sorunların bir bölümü tüm Dünya Mirası Alanlarında ortak olmakla birlikte her miras alanının kendine özgü sorunları da mevcuttur. Türkiye’deki Dünya Mirasının korunması ve etkin yönetiminin sağlanması için öncelikle bu alanlardaki mevcut durum ve sorunların saptanması, elde edilen bu güncel verilere dayalı olarak yeni yönetim stratejisi ve politikalarının belirlenmesi zorunludur. Bu amaçla 2007-08 yıllarında yürütülen “Türkiye’deki Dünya Mirası Alanlarının Güncel Durumlarının Saptanması” konulu proje kapsamında Türkiye'deki dokuz Dünya Mirasının güncel durumları, belirli bir format uyarınca sorgulanmış, bu alanların mevcut durumu ve sorunları saptanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular Türkiye’deki Dünya Mirasının korunması ve etkin yönetimi için geliştirilecek politika ve stratejilere temel oluşturacaktır

Anahtar Kelimeler

Dünya Mirası, Dünya Mirası Yönetimi, UNESCO, Türkiye

World Heritage Sites in Turkey: Current Status and Problems of Conservation and Management

Öz

Turkey, being signatory of the World Heritage Convention since 1983 has nine natural and cultural World Heritage sites inscribed on UNESCO World Heritage List. Out of these, seven heritage sites have cultural while two have both natural and cultural mix features. The World Heritage in Turkey is facing several problems due to poor management and current land use issues like almost of the developing countries. Most problems of these sites are local or based on specific issues while few are in common at all places. In order to ensure effective management and protection of these sites in Turkey, there is a strong need to formulate new management strategies and policies, after determining and analyzing the current status and related issues in these areas. Therefore, a project was conducted during 2007- 08 under title of “Determination of Current Status of the World Heritage Sites in Turkey”. In this project Turkey’s nine World Heritage sites has been thoroughly analyzed according to specific format to find out the current status and associated problems in this concern. Research findings have provided bases to develop effective management policies and strategies for protection of Turkey’s World Heritage in terms of future

Anahtar Kelimeler

World Heritage, World Heritage Management, UNESCO, Turkey

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (2006) “İstanbul‟un Tarihi Alanları”, In: (Ed. Pulhan, G.): Dünya Mirasında Türkiye, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü 3067, Sanat Eserleri Dizisi 456, Ankara, 13-123.
• Akan Mimarlik. (2002) Turkey Community Development And Herıtage Project: Pamukkale Site Management Plan Final Report, İstanbul.
• Courtils, J. des. (2003) The guide to Xanthos and Letoon, İstanbul.
• Çılı, F., Yorulmaz, M., and Aka, İ. (2007) “Structural Survey of the Land Walls and Suggestions for Immediate Consolidation Work”, In: Istanbul Metropolitan Municipality, International Symposium on Appropriate Methods and Approaches for the Conservation on the Land Walls, 20-22 January 2007, İstanbul, 40-41.
• EMBARQ. (2009)Istanbul-World Heritage Plan (http://www.embarq.org/en/project/istanbul-world-heritage-plan, 20.07.2009).
• Istanbul Metropolitan Municipality. (2007) International Symposium on Appropriate Methods and Approaches for the Conservation on the Land Walls, 20-22 January 2007, İstanbul.
• Hockings, M., James, R., Stolton, S., Dudley, N., Mathur, V., Makombo, J., Courrau, J., and Parrish, J. (2008) Enhancing Our Heritage Toolkit: Assessing Management Effectiveness of Natural World Heritage Sites, World Heritage Papers 23, UNESCO World Heritage Centre, Paris, France.
• Lockwood, M., Worboys, G.L., and Kothari, A. (2006) Managing Protected Areas A Global Guide, Earthscan, UK and USA.
• Martin O., Piatti, G. (Eds.). (2009) World Heritage and Buffer Zones, World Heritage Papers 25, UNESCO, Paris, France.
• Somuncu, M., Yiğit, T. (2009) “Problems Related to Conservation of Historical Assets of Turkey on UNESCO World Heritage List”, 14th International Conference of Historical Geographers, 23rd-27th August 2009, Abstracts, Kyoto, Japan, 99.
• Somuncu, M., Yiğit, T. (2008a) “Hattuşa Milli Parkı ve Dünya Miras Alanının Korunmasında Bugünkü Durum, Sorunlar ve Gelecek”, VII. Uluslar arası Hititoloji Kongresi, 25-31 Ağustos 2008, Bildiri Özetleri, Çorum.
• Somuncu, M., Yiğit, T. (2008b) “Göreme Milli Parkı ve Kapadokya Kayalık Sitleri Dünya Mirası Alanındaki Turizmin Sürdürülebilirlik Perspektifinden Değerlendirilmesi”, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi V. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, Bildiri Metinleri, Ankara, 387-402.
• Somuncu, M., Yiğit, T., Bölükbaşı-Ertürk, E. (2007) Türkiye’deki Dünya Mirası Alanlarının Güncel Durumlarının Saptanması Raporu: Safranbolu, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Kültürel Miras İhtisas Komitesi, Ankara.
• Somuncu, M., Yiğit, T., Şenyurt, Y. (2007) Türkiye’deki Dünya Mirası Alanlarının Güncel Durumlarının Saptanması Raporu: Hattuşa: Hitit Başkenti, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Kültürel Miras İhtisas Komitesi, Ankara.
• Somuncu, M., Yiğit, T., Kılıççöte, N.C. (2007) Türkiye’deki Dünya Mirası Alanlarının Güncel Durumlarının Saptanması Raporu: Divriği Ulu Camii ve Şifahanesi, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Kültürel Miras İhtisas Komitesi, Ankara.
• Somuncu, M., Yiğit, T. (2007) Türkiye’deki Dünya Mirası Alanlarının Güncel Durumlarının Saptanması Raporu: Göreme Milli Parkı ve Kapadokya Kayalık Sitleri, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Kültürel Miras İhtisas Komitesi, Ankara.
• Somuncu, M., Yiğit, T., Şahin-Güçhan, N., Kabasakal-Coutignies, S. (2007) Türkiye’deki Dünya Mirası Alanlarının Güncel Durumlarının Saptanması Raporu: Nemrut Dağı, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Kültürel Miras İhtisas Komitesi, Ankara.
• Somuncu, M., Yiğit, T., Gürkan, M. (2007) Türkiye’deki Dünya Mirası Alanlarının Güncel Durumlarının Saptanması Raporu: İstanbul’un Tarihi Alanları, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Kültürel Miras İhtisas Komitesi, Ankara.
• Somuncu, M., Yiğit, T., Aslan, R. (2007) Türkiye’deki Dünya Mirası Alanlarının Güncel Durumlarının Saptanması Raporu: Troia Arkeolojik Siti, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Kültürel Miras İhtisas Komitesi, Ankara.
• Somuncu, M., Yiğit, T., Çörtük, U. (2007) Türkiye’deki Dünya Mirası Alanlarının Güncel Durumlarının Saptanması Raporu: Ksanthos–Letoon, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Kültürel Miras İhtisas Komitesi, Ankara.
• Somuncu, M., Yiğit, T., Yoldaş, A. (2008) Türkiye’deki Dünya Mirası Alanlarının Güncel Durumlarının Saptanması Raporu: Hierapolis- Pamukkale, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Kültürel Miras İhtisas Komitesi, Ankara.
• TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi. (2006) İstanbul Dünya Mirası Sit Alanı ICOMOS/UNESCO Ortak Uzman Heyeti İnceleme Raporu, 6-11 Nisan 2006, İstanbul.
• UNESCO Türkiye Milli Komisyonu. UNESCO Türkiye 2006-2007. (http://www.unesco.org.tr, 20.04.2009).
• UNESCO Türkiye Milli Komisyonu. (2009) Türkiye’nin Dünya Miras Alanları: Koruma ve Yönetimde Güncel Durum, Ankara.
• UNESCO World Heritage Centre. (1985a) Historic Areas of Istanbul, Advisory Board Evaluation, (http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/356.pdf, 22.07.2009).
• UNESCO World Heritage Centre. (1985b) Göreme National Park and the Rock Sites of Cappadocia, Advisory Board Evaluation, (http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/357.pdf, 22.07.2009).
• UNESCO World Heritage Centre. (1985c) Great Mosque and Hospital of Divriği, Advisory Board Evaluation, (http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/358.pdf, 22.07.2009).
• UNESCO World Heritage Centre. (1986) Hattusha: The Hittite Capital, Advisory Board Evaluation, (http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/377.pdf, 22.07.2009).
• UNESCO World Heritage Centre. (1987) Nemrut Dağ, Advisory Board Evaluation, (http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/448.pdf, 22.07.2009).
• UNESCO World Heritage Centre. (1988a) Xanthos-Letoon, Advisory Board Evaluation, (http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/484.pdf, 22.07.2009).
• UNESCO World Heritage Centre. (1988b) Hierapolis-Pamukkale, Advisory Board Evaluation, (http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/485.pdf, 22.07.2009).
• UNESCO World Heritage Centre. (1994) City of Safranbolu, Advisory Board Evaluation, (http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/614.pdf, 22.09.2009).
• UNESCO World Heritage Centre. (1998) Archaeological Site of Troia, Advisory Board Evaluation, (http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/849.pdf, 22.09.2009).
• UNESCO World Heritage Centre, (2004a) World Heritage Committee Twenty-seventh session, Paris, France, 30 June – 5 July 2003, Paris, France, (http://whc.unesco.org/archive/2003/whc03-27com-24e.pdf, 03.01.2010).
• UNESCO World Heritage Centre, (2004b) World Heritage Committee Twenty-eighth session, Suzhou, China, 28 June - 7 July 2004, Paris, France, (http://whc.unesco.org/archive/2004/whc04-28com-26e.pdf, 03.01.2010).
• UNESCO World Heritage Centre. (2005a) Basic Texts of the 1972 World Heritage Convention, 2005 Edition, France.
• UNESCO World Heritage Centre, (2005b) World Heritage Committee Twenty-ninth Session, Durban, South Africa, 10 - 17 July 2005, Paris, France, (http://whc.unesco.org/archive/2005/whc29com-22e.pdf, 03.01.2010).
• UNESCO World Heritage Centre. (2006a) Periodic Report 2004: The State of the World Heritage in Latin America and the Caribbean, World Heritage Papers 18, Paris, France.
• UNESCO World Heritage Centre, (2006b) World Heritage Committee Thirtieth Session, Vilnius, Lithuania, 8-16 July 2006, Paris, France, (http://whc.unesco.org/en/sessions/30COM, 03.01.2010).
• UNESCO World Heritage Centre. (2007a) World Heritage Challenges for Millenium, Paris, France.
• UNESCO World Heritage Centre. (2007b) World Heritage Committee Thirty-First Session, Christchurch, New Zealand, 23 June – 2 July 2007, Paris, France, (http://whc.unesco.org/archive/2007/whc07-31com-24e.pdf, 03.01.2010).
• UNESCO World Heritage Centre. (2008a) World Heritage Information Kit, Paris, France.
• UNESCO World Heritage Centre. (2008b) UNESCO World Heritage Commitee Thirty-second session Quebec City, Canada 2 – 10 July 2008, Paris, France, (http://whc.unesco.org/en/sessions/32COM, 03.01.2010).
• UNESCO World Heritage Centre. (2009a) World Heritage List, (http://whc.unesco.org/en/list, 01.06.2009).
• UNESCO World Heritage Centre.(2009b) Turkey, (http://whc.unesco.org/en/statesparties/tr, 05.06.2009).
• UNESCO World Heritage Centre, (2009c) World Heritage CommitteeThirty-third session, Seville, Spain 22-30 June 2009, Paris, France, (http://whc.unesco.org/en/sessions/33COM, 03.01.2010).
• UNESCO World Heritage Committee. (2006) Report of The Joint ICOMOS/UNESCO Expert Review Mission,Historic Areas of Istanbul (Turkey) (C 356),6-11 April 2006, Paris, (http://whc.unesco.org/archive/2006/mis356-2006.pdf, 05.03.2008).
• UNESCO World Heritage Committee. (2008) Report of The Joint ICOMOS/UNESCO Expert Review Mission,Historic Areas of Istanbul (Turkey) (C 356),8-13 May 2008, Paris, (http://whc.unesco.org/en/list/356/documents, 01.06.2009).
• UNESCO World Heritage Centre and ICCROM (2004) Monitoring World Heritage, World Heritage Papers 10, Paris, France.
• Zal, N., Aydınuraz, A. (Eds.) (2008) UNESCO Türkiye 2008, (http://www.unesco.org.tr, 20.04.2009).