SCS CN Yağış-Akış Modelinin CBS ve Uzaktan Algılama Yöntemleriyle Uygulanması: Havran Çayı Havzası Örneği (Balıkesir)

Yıl 2007, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 12, 01.08.2007

Hasan Özdemir

https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000078

Cited By: 8

Öz

Hidrolojik çalışmalarda, yağmurlar, kar erimeleri ve kaynaklarla ortaya çıkan toplam akımların veya maksimum akımların bilinmesinin büyük önemi vardır. Günümüzde yüzeysel akış ve kaynaklarla beslenen akarsulara ait akım verileri akım gözlem istasyonlarından elde edilebilmektedir. Fakat bu veriler, gözlem istasyonlarına sahip olmayan havzalardaki akarsular için temin edilememektedir. Bu amaçla Uzaktan Algılama (UA) ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknolojileriyle yağış-akış çalışmaları gün geçtikçe artış göstermektedir. Çalışmada yağış-akış modeli olarak USDA (United States Department of Agriculture) tarafından geliştirilen SCS (Soil Conservation Service) Curve Number metodu kullanılmıştır. Bu metot için gerekli olan parametrelerden arazi kullanımı/örtüsü verisi Spot XS (2005) uydu görüntüsünden, hidrolojik toprak grupları (HTG) verisi sahaya ait 1:25000 ölçekli toprak verilerinden üretilmiş olup, veriler ILWIS 3.3 CBS yazılımında değerlendirilmiştir. Çalışmada kullanılan yağış verileri, Edremit ve Burhaniye meteoroloji istasyonlarının 1975-2003 yılları arası günlük yağış verilerinden temin edilmiştir. Sonuç olarak modelle elde edilen akım verileriyle yağış değerleri ve havzadaki tek akım ölçüm istasyonuna ait akım verileri karşılaştırılmış olup aralarındaki korelasyonlar yüksek çıkmıştır

Anahtar Kelimeler

SCS CN, Yağış-Akış Modeli, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Uzaktan Algılama, Havran

Application of SCS CN rainfall-runoff modeling using GIS and remote sensing: A case study of Havran river basin (Balıkesir)

Öz

Determination of direct runoff and peak discharge which occur from rainfall, snowmelt and natural resources is very important in hydrological applications. To measure the discharge which feeds from surface runoff and natural resources, gauge stations have been used. Although to get the discharge data in river which it does not have gauge station on, is very difficult, Geographical Information Systems (GIS) and Remote Sensing arise as efficient tools in rainfall-runoff analysis to estimate direct runoff and peak discharge. Soil Conservation Service-Curve Number (SCS CN) method, which was developed by United States Department of Agriculture (USDA), is one of the methods in rainfall-runoff modeling. This method was applied to three sub basins in Havran River basin. Landuse/landcover, hydrological soil groups (HSG) and daily rainfall data which were produced Spot XS (2005) satellite image, digital soil data (1:25000) and the data of Edremit, Burhaniye meteorological stations between 1975 and 2003 respectively, have been used as input data in SCSCN method for runoff and peak discharge estimation. Finally, good correlation was found between rainfall and runoff volume for the ungauged sub basins and also peak discharge of the gauged and ungauged rivers were compared

Anahtar Kelimeler

SCS CN, Rainfall-Runoff Modeling, Geographical Information Systems, Remote Sensing

Kaynakça

• Akdağ, M. (1975) Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası (Celali İsyanları), Ankara.
• Beven, K.J. (2001) Rainfall-Runoff Modelling, John Wiley & Sons, LTD, England.
• Chow, V.T., Maidment, D.R., Mays, L.R. (1988) Applied Hydrology, McGraw- Hill Inc., New York.
• Das, S., and Paul, P.K. (2006) “Selection of site for small hydel using GIS in the Himalayan region of India”, Journal of Spatial Hydrology, Vol. 6, No.1.
• Dönmez, Y. (1990) Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayın.3248, İstanbul.
• DSİ. (1988) Edremit-Havran Projesi Planlama Raporu, DSİ XXV. Bölge Müdürlüğü, Balıkesir.
• Hjelmfelt, A.T. (1982) “Closure to empirical investigation of the curve number technique”, J. Hydraul. Div. ASCE 108(4), 614–616.
• IIRS (Indian Institute of Remote Sensing), (2005) RS and GIS Aplications in Water Resources, Lectures Notes, Dehradun, India.
• ITC, (2006) “Determination of peak runoff”, www.itc.nl/ilwis/applications/application11.asp
• Jain, M.K., Mishra, S.K., and Singh, V.P. (2006) “Evaluation of AMC-dependent SCS-CN-based models using watershed characteristics”, Water Resources Management, 20: 531-552.
• Johnson, R.R. (1998) “An investigation of curve number applicability to the watersheds in excess of 2500 cectares (250 km2)”, Jornal of Environmental Hydrology, Volume 6.
• McCuen, R.H. (1982) A Guide to Hydrologic Analysis Using SCS Methods, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ.
• Mishra, S.K., and Singh, V.,P. (1999) “Another look at SCS-CN method”. Journal of Hydrological Enginnering, ASCE 4: 257-264.
• Mockus, V. (1949) Estimation of Total (and Peak Rates of) Sufrace Runoff for Individual Storms. Exhibits A, Appendix B, Interim Survey Report, Grand (Neosho) River Watershed. US Department of Agriculture, Washington, DC.
• Nayak, T.R., and Jaiswal, R.K. (2003) “Rainfall-Runoff modelling using satellite data and GIS for Bebas river in Madhya Pradesh”, IE (I) Journal-CV, Volume 83: 47-50.
• Özdemir, H. (2007) Havran Çayı Havzasının (Balıkesir) CBS ve Uzaktan Algılama Yöntemleriyle Taşkın ve Heyelan Risk Analizi, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, İstanbul.
• Özdemir, Z. (1998) Körfezdeki Zümrüt Havran, Meltem Ofset, İzmir.
• Schwab, G.O., Fangmeier, D.D., Elliot, W.J., and Freveret, R.K. (1993) Soil and Water Conservation Engineering, J. Wiley and Sons, NewYork, 507 pp.
• SCS, (1956), (1964), (1972), (1985), (1993) Hydrology – National Engineering Handbook, Supplement A, Section 4, Chapter 10, Soil Conservation Service, USDA, Washington, D.C.
• USDA, (1985) National Engineering Handbook, Section 4: Hydrology. U.S. Government Printing Office, Washington, DC.
• Wanielista, M., Kersten, R., and Eaglin, R. (1997) Hydrology: Water Quantity and Quality Control, John Wiley & Sons, Ltd.
• Yetkin, G. (1957) Kuruluşundan Bugüne Kadar Edremit’te Olup Bitenler, Balıkesir.
• Yu, B. (1998) “Theoretical justification of SCS method for runoff estimation”, Journal of Irrigation and Drainage Engineering, ASCE 124: 306-309.