Effects of Highway Projects on Spatial Change and Development: Sakarya Section of Northern Marmara Highway

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 1, 121 - 152, 30.04.2023

Fatih Ayhan

https://doi.org/10.33688/aucbd.1236477

Cited By: 1

Öz

Transportation is one of the most important elements that provide physical and human change and transformation in the field where it is effective. Today, when globalization gains importance, the need for planned and integrated transportation systems has increased in order to ensure commercial and economic vitality from the local level to the national level. Northern Marmara Highway; It is an alternative highway project to the D100 Highway and TEM Highway, built by the private sector on the provinces of Istanbul, Kocaeli and Sakarya, which make a significant contribution to the country's economy. With the announcement of the project route in 2011, the effects of the highway began to be discussed and some effects began to be seen in the project area. In the study, the physical and human effects of the Northern Marmara Motorway on the Sakarya route and the spatial transformation were revealed by using a temporal scale (2011 - 2022) and interpreted by remote sensing and GIS method. Considering the results, striking results began to be seen in a short period of 11 years in the Sakarya section of the Northern Marmara Motorway. This shows that highway projects have a significant impact on the development and transformation of settlements.

Anahtar Kelimeler

Northern Marmara Highway, Transportation, Sakarya, Settlement, Spatial effect

Proje Numarası

22.KARİYER.03

Otoyol Projelerinin Mekânsal Değişim ve Gelişim Üzerine Etkileri: Kuzey Marmara Otoyolu Sakarya Kesimi

Öz

Etkili olduğu sahada fiziki ve beşeri anlamda değişim ve dönüşümü sağlayan en önemli unsurlardan biri ulaşımdır. Küreselleşmenin önem kazandığı günümüzde yerel düzeyden ulusal düzeye kadar ticari ve ekonomik canlılığın sağlanması bakımından planlı ve entegre ulaşım sistemlerine ihtiyaç artmıştır.
Kuzey Marmara Otoyolu; ülke ekonomisine önemli katkı sağlayan İstanbul, Kocaeli ve Sakarya illeri üzerinde özel sektör tarafından inşa edilmiş D100 Karayolu ve TEM Otoyolu’na alternatif bir otoyol projesidir. 2011 yılında proje güzergâhının açıklanmasıyla birlikte otoyolun yaratacağı etkiler tartışılmaya başlanmış ve proje sahasında bazı etkiler görülmüştür. Çalışmada Kuzey Marmara Otoyolu’nun Sakarya güzergâhı üzerinde oluşturduğu fiziki ve beşeri etkiler ile mekânsal dönüşüm zamansal ölçek kullanılarak (2011 – 2022) uzaktan algılama ve CBS yöntemiyle yorumlanarak ortaya konmuştur. Ortaya çıkan sonuçlara bakıldığında Kuzey Marmara Otoyolu’nun Sakarya kesiminde 11 yıl gibi kısa bir zaman dilimi içinde çarpıcı sonuçlar ortaya çıkmıştır. Bu durum otoyol projelerinin yerleşmelerin gelişimi ve dönüşümü üzerinde önemli etkiye sahip olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Kuzey Marmara Otoyolu, Ulaşım, Sakarya, Yerleşme, Mekansal etki

Destekleyen Kurum

Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

22.KARİYER.03

Teşekkür

Bu çalışma Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından 22.KARİYER.03 nolu proje kapsamında desteklenmiştir.

Kaynakça

• Abbas, Z., Jaber, H. S. (2020). Accuracy assessment of supervised classification methods for extraction land use maps using remote sensing and GIS techniques. In IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 745(1), p. 012166. Iop Publishing. doi: 10.1088/1757-899X/745/1/012166.
• Adıgüzel, F., Toroğlu, E., Kaya, Ö. (2015). Kentsel gelişme ile ulaşım ilişkisi: Adana örneği. Journal of Turkish Studies, 10 (6), 27–46. doi:10.7827/TurkishStudies.8109
• Aliağaoğlu, A., Uğur, A. (2019). Şehir Coğrafyası (7. Baskı). Ankara: Nobel.
• Avcı, S. (2005). Ulaşım Coğrafyası Açısından Türkiye’nin Ulaşım Politikaları ve Coğrafi Sonuçları. Ulusal Coğrafya Kongresi, İstanbul, 29-30 Eylül 2005. 87-96.
• Aydın, F., Oral, M. (2018). Türkiye’de karayolu ulaşımının tarihsel gelişimi, Journal of Awareness, 3(5), 257-266. doi: 10.26809/joa.2018548635
• Ayhan, F. (2011). Kuzey Marmara otoyolu güzergâhında bulunan yerleşmeler ve yolun yerleşmelere muhtemel etkileri-Sakarya ili örneği. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/296085 adresinden alınmıştır.
• Ayhan, F. (2017). İstanbul’un güneybatı ilçelerinde (Beylikdüzü, Silivri ve Büyükçekmece) ulaşımın nüfus ve yerleşmeye etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, (35), 155-165. doi: 10.14781/mcd.291186
• Ayhan, F. (2021). Ulaşım Planlaması, Mesut Doğan, Mustafa Köse, Fatih Ayhan (Ed.), Coğrafi Planlama içinde (85-104). Ankara: Pegem.
• Bakırcı, M. (2018). Ulaşım Coğrafyası, Mesut Doğan, Özlem. Sertkaya Doğan (Ed.), Beşeri ve Ekonomik Coğrafya içinde (355-380). Ankara: Pegem.
• Banister, D., Berechman, Y. (2001). Transport investment and the promotion of economic growth. Journal of Transport Geography, 9 (3), 209-218. doi: 10.1016/S0966-6923(01)00013-8
• Christofakis, M. (2014). Transport cost in location practice and economic geography: Traditional theories, some new dimensions and policy implications. Bulletin of Geography. Socio-economic Series, (25), 55-67. doi: 10.12775/BGSS.2014.029
• Çetin, B., Barış, S., Saroğlu, S. (2011). Türkiye’de karayollarının gelişimine tarihsel bir bakış. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1 (1), 123-150. https://dergipark.org.tr/tr/pub/marucog/issue/27624/291186 adresinden alınmıştır.
• Deniz, T. (2016). Türkiye’de ulaşım sektöründe yaşanan değişimler ve mevcut durum. Doğu Coğrafya Dergisi, 21(36), 135-156. doi: 10.17295/dcd.79471
• Doğan, M. (2013). Geçmişten günümüze İstanbul’da sanayileşme süreci ve son 10 yıllık gelişimi. Marmara Coğrafya Dergisi, (27), 511-550. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3336 adresinden alınmıştır.
• Doğan, K., Doğan, M. (2020). İstanbul’da yerleşme - ulaşım ilişkisine coğrafi bakış. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3 (2), 320-344. doi: 10.33712/mana.763498
• Doğanay, H., Deniz, M. (2014). Ulaşım sistemleri ve Uşak. Doğu Coğrafya Dergisi, 19 (32), 1-26. doi: 10.17295/dcd.71556
• Doldur, H. (2003). Tarımdan sanayiye bir ova şehri: Adapazarı. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/140783 adresinden alınmıştır.
• Döker, M. F., Gül, A., (2019). Adapazarı’nda şehirsel büyüme süreci ve arazi kullanım değişiminin izlenmesi (1985-2019). Türk Coğrafya Dergisi, (73), 67-78. doi:10.17211/tcd.616796
• Erdoğan, T. (2016). Ulaşım hizmetlerinin ekonomik kalkınma üzerine etkisi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 187-215. doi: 10.17336/igusbd.05060
• Eryılmaz, Y. (2013). Ulaşım altyapılarının arazi değer artışına etkileri-TEM Otoyolu İstanbul Anadolu kesimi örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/352423 adresinden alınmıştır.
• Geurs, K. T., Boon, W., Van Wee, B. (2009). Social impacts of transport: Literature review and the state of the practice of transport appraisal in the Netherlands and the United Kingdom. Transport Reviews, 29(1), 69-90. doi: 10.1080/01441640802130490
• Giuliano, G. (1989). Research policy and review 27. New directions for understanding transportation and land use. Environment and Planning A, 21(2), 145-159. doi: 10.1068/a210145
• Görentaş, S. Y., Sargın, S. (2021). Mersin, Tarsus ve Adana hattındaki şehirsel büyümenin mekânsal etkileri. Coğrafya Dergisi, (43), 127-142. doi: 10.26650/JGEOG2021-936379
• Hayır, M. (2005). Sakarya'da sanayi faaliyetleri ve özellikleri. Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu Denizli, Türkiye, 6 - 08 Haziran 2005, (KEAS'05), 157-176.
• Hayır, M., Akyol, M. (2009). Deprem konutları ve Adapazarı şehrinin gelişmesine etkisi. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 125-145. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunidcd/issue/2437/31193 adresinden alınmıştır.
• Hayır, M., Akyol, M. (2007). 17 Ağustos 1999 deprem sonrasında Serdivan’ın şehirsel gelişimi. Akademik İncelemeler Dergisi, 2(2), 175-186. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akademikincelemeler/issue/1556/19136 adresinden alınmıştır.
• Hayır, M., Tuğrul Demir, M. (2008). Sapanca köylerinde kırsal yapının değişimi. Coğrafya Dergisi, (16), 60-79. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iucografya/issue/25065/264603 adresinden alınmıştır.
• İyinam Ş., Ergün M., İyinam F. A. (1999). Karayolu ve karayolu trafiğinin insan ve sosyal çevre üzerindeki etkileri. II. Ulaşım ve Trafik Kongresi-Sergisi, (239-250). 29 Eylül-2 Kasım Ankara, Türkiye: TMMOB Makine Mühendisleri Odası.
• Kaçmaz, M., Döker, M. F. (2021). Sapanca Gölü Havzası’nda arazi kullanımı ve mekânsal değişim. Coğrafi Bilimler Dergisi, 19(1), 161-194. doi: 10.33688/aucbd.872216
• Kapluhan, E. (2014). Ulaşım coğrafyası açısından Türkiye’de karayolu ulaşımının tarihsel gelişimi ve mevcut yapısı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (33), 426-439. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/historical-progress-and-current-state-of-higway-transportation-in-turkey-with-respect-to-transportation-geography.pdf adresinden alınmıştır.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-6. doi: 10.5455/jmood.20130325011730
• Kocalar, A.O., Demir, Ş. (2021). Sürdürülebilir Coğrafi Planlama Nasıl Olmalıdır? Mesut Doğan, Mustafa Köse, Fatih Ayhan (Ed.), Coğrafi Planlama içinde (295-315). Ankara: Pegem.
• Kurt, S., Duman, E. (2016). Sakarya İli’nde kentsel gelişim sürecinin arazi kullanımı ve jeomorfolojik birimler üzerindeki etkisinin zamansal değişimi, Marmara Coğrafya Dergisi, (34), 268 – 282. https://dergipark.org.tr/tr/pub/marucog/issue/24661/260879 adresinden alınmıştır.
• Kuzey Marmara Otoyolu Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme Nihai Raporu (2018). 16.06.2022 tarihinde https://www.kuzeymarmaraotoyolu.com/Content/files/raporlar/MOAO_KMO_Asya_Nihai_CSED_Bolumler-compressed.pdf adresinden alınmıştır.
• Kuzey Marmara otoyolu Projesi kapsamında bazı taşınmazların Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından acele kamulaştırılması hakkında karar (2016, 22.10) Resmi Gazete, (Sayı: 29865).
• Özbay, K. (2018). Ulaşım yatırımları ve kentsel mekân ilişkisi. Kent Akademisi Dergisi, 11 (3), 367-373. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kent/issue/39992/448757 adresinden alınmıştır.
• Sanır, F. (2000). Coğrafya Terimleri Sözlüğü, Ankara: Gazi.
• Sakarya İli Atlası (2010). Tavlı, Y., Kaya, L., Eyüpoğlu, T., Kandemir, N., Atar, Y., Sakarya Üniversitesi, Basılmamış Bitirme Ödevi, Sakarya.
• Özcan, K. Gündoğar, R. (2015). Organize sanayi yatırımlarının mekânsal gelişim süreçlerine etkileri: Tuzla (İstanbul) örneği. Türk Coğrafya Dergisi, (64), 11-18. doi: 10.17211/tcd.80839
• Teker, S., Teker, D., Çimen, M. (2013). Ulaştırma projeleri finansmanı için bir model önerisi: kamu-özel sektör ortaklığı ile yap-işlet-devret. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(1), 116-129. https://isarder.org/index.php/isarder/article/view/103 adresinden alınmıştır.
• Tillema, T., Hamersma, M., Sussman, J. M., Arts, J. (2012). Extending the scope of highway planning: accessibility, negative externalities and the residential context. Transport Reviews, 32 (6), 745-759. doi: 10.1080/01441647.2012.724726.
• Tümertekin, E., Özgüç, N. (2009). Ekonomik Coğrafya Küreselleşme ve Kalkınma. İstanbul: Çantay.
• Ufuk, C. (2009). Adapazarı Ovası’nda Sanayinin Yer Seçimi Üzerinde Etkili Olan Faktörler ve Sanayinin Dağılımı. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/230787 adresinden alınmıştır.
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (2018). Ulaşan ve Erişen Türkiye: Karayolu, Ankara.
• Varlıer, N. (2014). Ulaşım Projelerinde Ekolojik ve Sosyal Etkiler ‘İstanbul Üçüncü Köprü İncelemesi’, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/353718 adresinden alınmıştır.
• Yakar, F. (2005). Sürdürülebilir Kalkınma ve Karadeniz Bölünmüş Sahil Yolunun Değerlendirilmesi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/170930 adresinden alınmıştır.
• Yılmaz, C. (2008). Karadeniz sahil yolunun kıyı kentleri üzerine etkileri. TÜCAUM V. Coğrafya Sempozyumu 16-17 Ekim 2008, Ankara, Türkiye.
• İnternet Kaynakları
• Anadolu Ajansı (2020). 03.01.2023 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/kuzey-marmara-otoyolunda-sona-dogru/2074431 adresinden alınmıştır.
• SATSO. (2022). 07.12.2022 tarihinde http://www.satso.org.tr/SakaryaOSBler.aspx adresinden alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK, 2022). Ulaştırma İstatistikleri, 2021. 24.12.2022 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=89&locale=tr adresinden alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK, 2022). Hayvancılık İstatistikleri, 2021. 19.11.2022 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=101&locale=tr adresinden alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK, 2022). Bitkisel Üretim İstatistikleri, 2021. 19.11.2022 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr adresinden alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK. 2023). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Sonuçları, 2022. 22.02.2023 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr adresinden alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK. 2022). Ulusal Hesaplar, 06.01.2023 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=136&locale=tr adresinden alınmıştır.
• URL 1: 14.08.2022 tarihinde https://www.avrupaotoyolisletmesi.com/ adresinden alınmıştır.
• URL 2: 16.08.2022 tarihinde https://www.trthaber.com/haber/gundem/ adresinden alınmıştır.
• URL 3: 22.12.2022 tarihinde https://earthexplorer.usgs.gov/ adresinden alınmıştır.
• URL 4: 16.11.2022 tarihinde www.satso.org.tr adresinden alınmıştır.
• URL 5: 07.06.2022 tarihinde https://medyabar.com/haber/9831495/osb-daha-da-buyuyecek-cevresindeki-araziler-birer-birer-kamulastiriliyor, adresinden alınmıştır.
• URL 6: 02.01.2023 tarihinde https://www.sakarya.bel.tr/tr/Haber/yeni-otoban-girisinde-calismalar-hizlandi/20800, adresinden alınmıştır.