Coğrafyacılar Tarafından Yapılan Arazi Kullanım Çalışmaları Üzerine Kavramsal ve Yöntemsel Öneriler

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 2, 353 - 385, 31.10.2024

Ali Özçağlar

https://doi.org/10.33688/aucbd.1486026

Öz

İnsanın etkileşim halinde bulunduğu yeryüzünü bütün halinde inceleyen coğrafya bilimi, arazi ve arazi kullanımı ile ilgili kavramların asıl kaynağını oluşturmaktadır. Genel olarak yeryüzüne ait tüm unsurları kapsayan arazi, kara ve su alanlarını bütünüyle içine almaktadır. Başka bir söylemle arazi; jeolojik temel üzerinde iklimin şemsiyesi altında şekillenmiş, yeryüzü şekilleri, toprak ve doğal bitki örtüsü ile sulardan oluşan insan ve diğer canlıların fonksiyonel etkisi altında değişime uğramış coğrafi ortamın birebir kendisidir. Sürdürülebilir kalkınmanın gerçekleştirilmesinde ekolojik, ekonomik ve toplumsal birçok fonksiyonu olan arazi, bulunduğu yerin jeolojik-jeomorfolojik, klimatik, hidrografik, toprak ve bitki örtüsü yapısı ile sınırlıdır. Doğal olaylar ve insan aktivitelerine karşı hassas olup, iyi yönetilmediğinde kolayca bozulmakta ve birçok işlevini yitirmektedir. Coğrafya bilimi dışında da çok sayıdaki disiplinde uygulama alanı bulan arazi kullanımı konusuna kavramsal açıdan yeni görüşler getirme adına yazılan bu makalede arazi, arazi kullanımı ile araziden yararlanma arasındaki nüans, doğal ve fonksiyonel arazi bölünüşü ile arazi yetenek sınıflaması kavramları ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Arazi kullanımı, arazi örtüsü, arazi bölünüşü, Arazi sınıflandırılması, Arazi Kullanım Sınıflandırılması

Conceptual and methodological suggestions on land use studies conducted by geographers

Öz

The science of geography, which examines the earth as a whole with which humans interact, constitutes the main source of concepts related to land and land use. In general, it includes land, land and water areas, which include all elements of the earth. In other words, land; It is the exact geographical environment formed under the umbrella of climate on a geological basis, consisting of landforms, soil, natural vegetation and water, which has changed under the functional influence of humans and other living creatures. Land, which has many ecological, economic and social functions in the realization of sustainable development, is limited by the geological-geomorphological, climatic, hydrographic, soil and vegetation structure of its location. It is sensitive to natural events and human activities, and if not managed well, it easily breaks down and loses many of its functions. In this article, written in order to bring new conceptual views to the subject of land use, which has applications in many disciplines other than geography, the concepts of land, the nuance between land use and land utilization, natural and functional land division and land ability classification will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Land Use, Land Cover, Land Division, Land Classification, Land Use Planning

Kaynakça

• Anderson JR, Hardy EE, Roach JT, and Witmer E (1976). A Land Use and Land Cover Classification System for Use with Remote Sensor Data. Geological Survey Professional Paper 964. Washington, DC: US Government Printing Office. https://doi.org/10.3133/pp964
• Atalay, İ. (2016). A New approach to the land capability classification: Case study of Turkey. Procedia Environmental Sciences 32, 264 – 274. https://doi.org/10.1016/j.proenv.2016.03.031
• Atalay, İ. (2016). Toprak oluşumu, sınıflandırılması ve coğrafyası 5. Baskı. Meta Basım Matbaacılık.
• Bayar, R.-Karabacak, K. (2017). Ankara ili arazi örtüsü değişimi (2000-2012). Coğrafi Bilimler Dergisi, 15(1), 59-76. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000181
• Bayar,R. (2019). Ayaş İlçesinde Arazi Örtüsü ve Arazi Kullanımı. Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2012). Educational Research: Planning, Conducting, And Evaluating Quantitative And Qualitative Research (4th ed.). MA: Pearson Education, Inc, Boston.
• Ege, İ. (2008). Bolkar Dağlarının Doğu Kesiminde Jeomorfolojik Birimler Üzerinde Arazi Kullanımı (Doktor tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Elibüyük, M. (1978). Malatya Çevresinde Coğrafi Olayların Kartografik Çizimi. Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Erinç, S. (1996). Klimatoloji ve metodları (4. Baskı). İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım
• Gökmen, Ö. (2023). Orta Sakarya Havzasında Sarıcakaya, Mihalgazi ve İnhisar İlçelerinde Arazi Kullanımı ve Planlama Önerileri. Doktora Tezi. Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Gözenç, S. (1975). “Arazi kullanılması ve değerlendirilmesinin coğrafi yönden tetkiki”, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Sa: 20-21, 169-180.
• Gözenç, S. (1978). Küçük Menderes Havzasında Arazi Kullanılış ve Sınıflandırılması, İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 2396, Coğrafya Enstitüsü Yay., No: 94, İstanbul.
• Gözenç, S. (1979). Bolu Depresyonu ve Yakın Çevresinde Araziden Faydalanma (Land Use), İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Enstitüsü Yayınları, İstanbul.
• Gözenç, S. (1980). “Arazi kullanma ‘Land Use’ haritalarında standardizasyon ve Türkiye için bir öneri”, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 23, 37-46
• Gürel, K. (2006). Çarşamba İlçe Merkezinde Şehir İçi Arazi Kullanımı. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı.
• İzbırak, R. (1964). Coğrafya Terimleri Sözlüğü. Doğuş Matbaacılık.
• İzbırak, R. (1977). Sistematik Jeomorfoloji. Erol Ofset ve Matbaacılık.
• Kahraman, C. (2013). Kuşadası’nda Arazi Kullanımı. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi, Cilt: 1 Sayı: 22, 27-44.
• Karabacak, K., ve Özçağlar, A. (2013). Karpaz Yarımadasında tarımsal arazi kullanımı ve planlama önerileri. Coğrafi Bilimler Dergisi, 11(2), 121-148. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000146
• Mater, B. (1975). Datça Yarımadasında Arazi Sınıflandırılması. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Sa: 20-21, 193-205.
• Mater, B. (1982). Urla Yarımadasında Arazi Sınıflandırılması ile Kullanılışı Arasındaki İlişkiler, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, No: 2863, İstanbul.
• Özçağlar, A. (2015). Yönetsel Coğrafya. Nika Yayınları.
• Özçağlar, A. (2019). Coğrafyaya Giriş, Karabük: Özer Matbaası.
• Özçağlar, A.- Somuncu, M.- Bayar, R.- Yılmaz, M.- Yüceşahin, M.-Yavan, N.-Akpınar, N.-Karadeniz, N. (2006). “Çamlıhemşin İlçesinde Doğal ve Beşeri Kaynak Tespitine Bağlı Olarak Geliştirilen Arazi Kullanım Kararları”. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4(1),1-27 https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000060
• Özşahin, E - Eroğlu, İ. (2018). Trakya Yarımadası'nın Jeomorfometrik Özellikleri. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi(1), 87-98.
• Sayılan, H. (2013). Place and Importance of Land Consolidation in The Sustainable Use of Turkey’s Rural Land Resources / Türkiye Kırsal Arazi Kaynaklarının Sürdürülebilir Kullanımında, Arazi Toplulaştırmasının Yeri ve Önemi. 3rd International Geography Symposium - GEOMED 2013, 534
• Taş, B. (2006). Tosya İlçesinde Araziden Yararlanma ve Planlamaya Yönelik Öneriler, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Taş, B. (2011). Tarım alanlarının planlaması sürecinde SWOT analizi kullanımına bir örnek: Sandıklı ilçesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(2), 189-208. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000124
• URL 1. https://corine.tarimorman.gov.tr/corineportal/kapsam.html
• URL 2. https://wiki.netcad.com.tr/pages/viewpage.action?pageId=278692696
• URL 3. https://www.sanayi.gov.tr/merkez-birimi/b94224510b7b/hakkimizda
• URL 4. http://www.ankara.gov.tr/il-planlama-ve-koordinasyon-mudurluguu