Bağımsız Denetçi Raporlarında Yer Alan Kilit Denetim Konularının Sektörel Büyüklüklere Göre İncelenmesi: BİST Ana Metal Sanayi Örneği

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 20 - 37, 31.01.2024

Fikret Etçi , Azize Esmeray

Öz

Denetimin tarihsel süreci dikkate alındığında risk odaklı denetim yaklaşımının yaklaşık çeyrek yüzyıl önce ortaya çıktığı görülmüştür. Bu dönemde meydana gelen finansal krizler ve skandallar denetimin ciddi bir şekilde sorgulanmasına yol açmıştır. Bu durum, birçok denetim standardının güncellenmesine ve denetçi raporlarının formatının değişmesine yol açmıştır. Bu değişimle standartlara eklenen kilit denetim konuları (KDK) paydaşlarıyla işletme arasında bir diyalog vasıtasıdır. Amacı denetim yapılan dönemde, varsa işletmenin kendine özgü riskli alanlarını ve önemli durumlarını da izah eden denetçi raporları üretmektir. Bu çalışmada, işletmelerin bağımsız denetçi raporlarında yer alan kilit denetim konularının sayısı, seçilme sebebi vb. hususlar incelenmiş ve işletmelerin sektörel büyüklükleri ile KDK arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı araştırılmıştır. Çalışmanın kapsamı Borsa İstanbul Ana Metal Sanayi sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin 2018 – 2022 yılları bağımsız denetçi raporlarını kapsamaktadır. İçerik analizi yönteminin kullanıldığı çalışmada, aynı sektörde yer alan işletmelerin bağımsız denetçi raporlarında bildirilen KDK konularının, işletmelerin hasılat büyüklükleri açısından hem sayı hem içerik hem de yıllar itibariyle farklı olup olmadığı araştırılmıştır. Ancak beklentinin aksine KDK ile işletmelerin hasılat büyüklükleri arasında bir bağlantı bulunmadığı, dolayısı ile KDK’nı belirleyici faktörler arasında hasılatın tek başına yeterli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Benzer çalışmalarda kilit denetim konularını belirleyici diğer faktörler ele alınarak daha farklı sonuçlar elde edilebileceği kanaatine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bağımsız Denetçi, Kilit Denetim Konuları, BİST, Ana Metal Sanayi, Rapor

Review of Key Audit Matters Contained In Independent Auditor Reports According To Sectoral Size: BIST Main Metal Industry Example

Öz

The inclusion of Key Audit Matters (KAM) in the audit standards serves as a means of dialogue between auditors and stakeholders of the business. Its aim is to produce auditor reports that explain any unique areas of risk and significant circumstances of the business during the audit period. In this study, the number of KAM included in independent auditor reports of businesses, the reasons for their selection, and whether there is a significant relationship between the businesses' industry size and KAM have been examined. The scope of the study encompasses independent auditor reports of companies operating in the Main Metal Industry sector of Borsa Istanbul for the years 2018-2022. Using content analysis as the method, the study investigates whether the reported KAM topics in independent auditor reports of businesses in the same sector differ in terms of number, content, and years based on the companies' revenue sizes. However, contrary to expectations, it was concluded that there is no connection between KAM and the revenue sizes of businesses, indicating that revenue alone is not sufficient among the determining factors for KAM. Similar studies suggest that different results could be obtained by considering other factors that determine KAM.

Anahtar Kelimeler

Independent Auditor, Key Audit Matters, BIST, Main Metal Industry, Report

Kaynakça

• Akdoğan, N., Güdü, E. S., Işık, A., Sevindik, İ., Şahin, D., ve Özkan, G. (2018). 2014-2016 yılları arasında bist şirketleri ile ilgili denetim görüşleri. Muhasebe ve Denetime Bakış, 18(54), 1-18. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mdbakis/issue/63891/967134
• Akdoğan, N., ve Bülbül, S. (2019). Bağımsız denetçi raporlarında kilit denetim konularının bildirilmesinde bist 100 şirketlerindeki ilk uygulama sonuçlarının değerlendirmesine yönelik bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 18(56), 1-24.
• Aktaş, R., ve Acar, M. (2020). Bağımsız denetimde önemlilik perspektifinden kilit denetim konuları: bıst 100 uygulaması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(2), 185-214. doi:10.17065/huniibf.557531
• Atay, M. S. ve Polat Çeltikci, N. (2021). Kilit denetim konuları (KDK) bildirimlerinin içerik analizi yöntemiyle incelenmesi: borsa İstanbul (BİST-100) şirketleri üzerine bir araştırma. Mali Çözüm Dergisi, 31(164), 113-142.
• Biçer, A. A., ve Erol, S. (2017). Uds 701 kapsamında denetimde tespit edilen kilit bulguların finansal bilgi kullanıcılarına sunulması. Öneri Dergisi, 12(47), 71-84. doi:10.14783/maruoneri.v12i27581.290488
• Botes, V., Low, M. ve Sutton, A. (2020). Key audit matters and their implications for the audit environment, International Journal of Economics and Accounting, 9(4), 374-396.
• Çakalı, K. R. (2021). Bağımsız denetim raporlarında yeni uygulama: kilit denetim konularının raporlanması ve bist 100 analizi. Denetişim, 23, 60-77. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/denetisim/issue/64357/947972
• Doğan, A. (2017). Yeni denetim raporlaması. Muhasebe ve Denetim Dünyası Dergisi, 2 (4), 1-20. Erişim adresi: https://denetimakademisi.com/wp-content/uploads/2017/07/muhasebe-ve-denetim-dünyası-1.-sayı-1.pdf
• Doğan, A. (2018). Bağımsız denetimde yeni bir yaklaşım: kilit denetim konuları. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(1), 65-89.
• Ertan, Y., ve Kızık, E. (2019). Kilit Denetim Konuları: bist imalat sektöründe faliyette bulunan işletmelerin 2017 yılı denetim raporlarının incelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 263-278. doi:10.25095/mufad.606023
• Genç, F., ve Karaca, N. (2023). Gıda sektörü işletmelerinin 2017-2021 yılları arası kilit denetim konularının incelenmesi: bist’te bir araştırma. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 6(1), 69-83. doi:10.32951/mufider.1263377
• Gökgöz, A. (2018). Kilit denetim konularının bağımsız denetçi raporunda bildirilmesi ve borsa istanbul’da işlem gören işletmeler üzerine bir araştırma. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 4 (2), 126-138. doi: 10.32951/mufider.1263377
• Güleç, Ö. F. (2020). Muhasebe meslek mensupları perspektifinden bağımsız denetimde kilit denetim konuları. Muhasebe ve Denetime Bakış, 19(59), 253-274.
• İşseveroğlu, G. (2019). Bağımsız denetim raporunda kilit denetim konuları: bist sigorta şirketlerinin 2017-2018 yılları analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi (84), 49-64. doi:10.25095/mufad.619076
• Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu, BDS 230:bağımsız denetimin belgelendirilmesi. Erişim Adresi: https://www.kgk.gov.tr.
• Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu, BDS 701:kilit denetim konularının bağımsız denetçi raporunda bildirilmesi. Erişim Adresi: https://www.kgk.gov.tr.
• Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu, BDS 705:bağımsız denetçi raporunda olumlu görüş dışında bir görüş verilmesi. Erişim Adresi: https://www.kgk.gov.tr.
• Kamuyu Aydınlatma Platformu [KAP] (t.y.). Bağımsız denetim raporları. Erişim adresi: https://www.kap.org.tr/
• Karapınar, A., ve Dölen, T. (2020). Bağımsız denetim raporlarında kilit denetim konusu açıklamaları: Türkiye örneği. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(4), 763-780. doi:10.31460/mbdd.781322
• Kavut, F. L., ve Güngör, N. (2018). Bağımsız denetimde kilit denetim konuları: bist-100 şirketlerinin 2017 yılı analizi. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, 16(59), 59-70.
• Korkmaz, L. (2023). Bağımsız denetçi raporlarında kilit denetim konularının bildirilmesi standardı: bist 100'de işlem gören işletmeler/sektörler üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Yozgat Bozok Üniversitesi, Yozgat, Türkiye.
• Özyürek, H. (2012). Uluslararası finansal raporlama standartları açısından bağımsız denetimin önemi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 95-105.
• Sayar, Z., ve Ergüden, E. (2016). Son düzenlemeler ve gelişmeler kapsamında değişecek ve yenilenecek bağımsız denetçi raporları. Muhasebe ve Denetime Bakış, 16(48), 85-98. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1869726
• Tereman, Ö., ve Çelik, B. (2019). Kilit denetim konularının bağımsız denetim raporunda yansıtılması: bağımsız denetçileri etkilemesi üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 49-91. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuiibfd/issue/49574/487144
• Türel, A., ve Türel, A. (2019). Bağımsız denetim ve kilit denetim konuları: bist şirketleri 2017-2018 analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(68), 1268-1272. doi:10.17719/jisr.2019.3912
• Uzay, Ş., ve Köylü, Ç. (2018). Kilit denetim konuları: borsa istanbul üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 52, 47-70. doi:10.18070/erciyesiibd.439076