Yurtdışı Ortaklığı Olan İşletmelerde Konsolidasyon ve Örnek Uygulama

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 65 - 86, 31.01.2024

Umut Koturman , Seda Yavuzaslan Söylemez

Öz

Günümüz küreselleşmiş iş dünyasında şirketler, yurtdışı pazarlarda da yer alarak uluslararası ortaklıklar kur-maktadır. Bu ortaklıklar sayesinde şirketler uluslararası faaliyetlerini arttırmaktadır. Uluslararası ortaklıklar, bir işletmenin kendi sınırları dışında faaliyet gösterdiği ve farklı hukuki yapıya sahip firmaları bir arada bulundur-duğu bir finansal yapıya sahiptirler. Ana ortaklığın, kendi ülke sınırları dışında faaliyet gösteren şirket ya da şirketler ile ortaklık kurmaları durumunda, bu şirketlerin finansal tablolarının, ana ortaklığın finansal tabloları-nın altında birleştirilmeleri gerekir.
Bu çalışmada; grup şirketlerin yurt dışında faaliyet gösteren bir işletmeyi bünyesine katması süreci, bu süreç içerisinde oluşturulması gereken mali tablolar ve grup şirketlerin oluşturma zorunluluğu olan konsolidasyon süreci ele alınmaktadır. Süreç içerisinde bünyesine katma yöntemi; uluslararası standartlar (TFRS 3, TFRS 10, TFRS 11, TFRS 12, TMS 21) KGK ve SPK gibi kurumlarının da açıklamaları çerçevesinde açıklanmıştır. Ko-nuya ilişkin hazırlanmış enerji şirketine ait senaryo çerçevesinde konsolide finansal tablo süreci açıklanmış ve konsolide finansal tablolar hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Konsolidasyon, Finansal Tablolar, Konsolidasyon İlkeleri, Grup Şirketler

Consolidation Practice Principles and Example Practice in Businesses With Foreign Partnerships

Öz

In today's globalized business world, companies are establishing international partnerships and engaging in foreign markets to expand their international operations. These partnerships involve a financial structure where a business operates beyond its borders and brings together companies with different legal structures. When the parent company establishes partnerships with companies operating outside its national borders, the financial statements of these companies need to be consolidated under the parent company's financial state-ments. This study focuses on the process of incorporating a business operating internationally into a group of companies, the financial statements that need to be prepared during this process, and the mandatory consoli-dation process for group companies. Throughout the process of incorporation, the consolidation method is explained within the framework of international standards (IFRS 3, IFRS 10, IFRS 11, IFRS 12, and IAS 21), as well as the explanations of institutions such as the Public Oversight Accounting and Auditing Standards Aut-hority (POA) and the Capital Markets Board (CBM). The consolidated financial statement process is explained within the framework of the scenario of the an energy company prepared on the subject and consolidated fi-nancial statements are prepared.

Anahtar Kelimeler

Consolidation, Financial Statements, Consolidation Principles, Group Companies

Kaynakça

• 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (1984). 233(md. 2/f.6.), 296. Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/4.5.233.pdf
• Akgül, B. (2005). Maddi olmayan duran varlıkların itfasına İlişkin IAS 38 ile IFRS 3 Standardı’nda yer alan düzenlemeler ve Türk Vergi Mevzuatıyla karşılaştırılması. Muhasebe ve Finansman Dergisi (25), 41-45. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/425803
• Akgün, A. İ. (2009). Türkiye’de finansal raporlama standartları açısından varlıklarda değer düşüklüğü ve şerefiyenin incelenmesi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (18), 1-34. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/251922
• Akman, N. (2009). Finansal açıklama üzerinde kültürün etkisi: UFRS öncesi ve sonrası. Doktora Tezi. Başkent Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Arsoy, A. P. (2016). Konsolide finansal tablolar standardına göre edinim tarihindeki konsolidasyon prosedürleri. Muhasebe ve Finansman Dergisi (69), 25-40 https://doi.org/10.25095/mufad.396656
• Aslan, Ü. (2014). Konsolidasyon teorileri ve finansal raporlara olan etkileri, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 16(4),77-98.
• Berger, A., Demsetz, R. ve Strahan, P. (1999). The consolidation of the financial services industry: Causes, consequences, and implications for the future. Washington: Journal of Banking & Finance. 23(2-4), 135-194, https://doi.org/10.1016/s0378-4266(98)00125-3
• Claret, M., ve Cantoria, F. (2011) Consolidation of foreign subsidiaries: Revisiting SFAS 52. Academy of Accounting and Financial Studies Journal. 15(2), 45-54, Retrieved From:: https://www.researchgate.net/publication/309764139
• Cobb. H. (1942) Consolidation of foreign subsidiaries, Committee on Consolidations and Reorganizations, 275
• Deams, H. (1977). What is a holding company? The holding company and cooporate company, Leiden: Springer, 2-4. https://doi.org/10.1007/978-1-4613-4056-0_6
• Demir, V., ve Bahadır, O. (2009). TFRS/UFRS kapsamında işletme birleşmeleri ve konsolidasyon (açıklamalar ve uygulamalar). Nobel Yayın Dağıtım.
• Demir, V., ve Bahadır, O. (2021). Açıklamalı ve uygulamalı Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartları (TMS/TFRS). İSMMO Yayınları, İstanbul: İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Muşavirler Odası.
• Erdem, B., ve Gürbüz, G. (2020). Tfrs-10 Konsolide Finansal Tablolar Standardı’na göre kontrol gücündeki değişimin ampirik analizi: Borsa İstanbul’da işlem gören holding şirketleri üzerine bir uygulama. Beykoz Akademi Dergisi, 8(1), 208-222 https://doi.org/10.14514/byk.m.26515393.2020.8/1.208-222
• Erol, M., ve Aslan, M. (2017). Uluslararası muhasebe ve denetim standartlarının gelişmesi. Muhasebe Ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi (12), 55-86. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/319836
• Haftacı, V., ve Kılınç, Y. (2013). KOBİ TFRS’lere göre konsolide finansal tabloların düzenlenmesi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (25), 75-96 Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/251867
• Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, (2019) TMS 21 Kur Değişim Etkileri. Erişim Adresi: https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/TMS/TMS_2020/TMS%2021.pdf
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2018). TFRS 3 İşletme Birleşmeleri. Erişim Adresi: https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye%20Muhasebe%20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2018Seti/TFRS/TFRS_3_2018.pdf
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2018). TFRS 10 Konsolide Finansal Tablolar Erişim Adresi: https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye%20Muhasebe%20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2018Seti/TFRS/TFRS_10_2018.pdf
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2014). TFRS 11 Müşterek Anlaşmalar. Erişim Adresi: https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye%20Muhasebe%20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2018Seti/TFRS/TFRS_11_2018.pdf
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2018). TFRS 12 Diğer İşletmelerdeki Paylara İlişkin Açıklamalar. Erişim Adresi: https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye%20Muhasebe%20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2018Seti/TFRS/TFRS_12_2018.pdf
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2018). TMS 28 İştiraklerdeki ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar. Erişim Adresi: kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/Türkiye%20Muhasebe%20Standartları/TMSTFRS2018Seti/TMS/TMS_28_2018.pdf
• Kaya, İ. (2003). FASB-IASB Anlaşması ve global finansal muhasebe standartlarına doğru. Uluslararası Muhasebe Denetimi Sempozyumu (6), İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası. Erişim Adresi: https://archive.ismmmo.org.tr/docs/SEMPOZYUMLAR/SEMPOZYUM_06/4Oturum/IdilKaya.pdf
• Mert, H. (2018). Holding ve grup şirketlerinde finansal tabloların konsolidasyonu ve bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. 12-58. İstanbul Okan Üniversitesi, İstanbul, Türkiye
• Milojević, I., Vukoje, A., ve Mihajlovic, M. (2013). Accounting consolidation of the balance by the acquisition method. Economic of Agriculture, 60 (2), 237-252. Retrieved From:: https://www.ea.bg.ac.rs/index.php/EA/article/view/458
• Newby, S. (2006). Consolidation Accounting: A history of the development of financial reporting standard FRS-37 and sector-neutral consolidation accounting for crown financial reporting by the New Zealand Goverment. University of Canterbury. Retrieved From: https://ir.canterbury.ac.nz/server/api/core/bitstreams/2e3d7221-796b-466d-ab25-84e1cb0a048b/content
• Nobes, C. (2006). The survival of international differences under IFRS: towards a research agenda. Accounting and Business Research, 36 (3), 233-245. https://doi.org/10.1080/00014788.2006.9730023
• Sağlam, N. (1998). Banka mali tablolarının konsolidasyonu ve Oyak Bank A.Ş.’de bir uygulama. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 179-215. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/825318
• Sarquis, R., ve Santos, A. (2018). Process of change in the standard: The Issuance of IFRS 11. Impacts of the elimination of the proportionate consolidation on ıtaúsa financial statements. Universidade de São Paulo, Faculdade de Economia, Administração e Contabilidade. 29 (77), 213-228 https://doi.org/10.1590/1808-057x201804470
• Şeker, Y. (2020). Karşılıklı iştirak durumunda konsolidasyon. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, (63), 58-60. https://doi.org/10.26650/med.739490
• Temiz, H., Güleç, Ö. F., ve Öztürk, E. (2019). Uluslararası Finansal Raporlama Standartları çerçevesinde konsolidasyon kavramının gelişimi ve konsolidasyon teorileri. 4. Uluslararası Muhasebe Finans ve Denetim Konferansı, 225-245 Erişim Adresi: http://acikerisim.kirklareli.edu.tr:8080/xmlui/handle/20.500.11857/1320?show=full
• Tokgöz, N. (2017). Finansal raporlama standartları açısından konsolidasyon ve holding işletmesinde örnek bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. 17-29. İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul, Türkiye
• Toramanoğlu, N. A. (2016). Şirketler topluluğunda konsolidasyon: Muhasebe ve finansal raporlama standartları açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. 15-45. Işık Üniversitesi, İstanbul, Türkiye
• Üçoğlu, D., ve Fırat, F. (2019). TFRS 10 Konsolide Finansal Tablolar Standardı kapsamında grup içi satışlarla ilgili yapılan eliminasyon işlemlerinin ertelenmiş vergi etkileri, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 19(57), 83-104. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1869640
• Yalçın, Z. (2020). TFRS 10 Standardı konsolide finansal tablolar: bir uygulama örneği. İzmir YMMO Dergisi 2(2), 71-84.
• Yücel, G. (2023). Kapsamlı UFRS eğitimi. İstanbul: Deloitte Academy. Erişim Adresi: https://www.deloitteacademy.com.tr/Seminars/229