Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların “Işık” Kavramına İlişkin Bilgilerinin Belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt:52 Sayı:1, 163 - 189, 01.04.2019

Çiğdem Şahin Çakır , Gonca Uludag

https://doi.org/10.30964/auebfd.460843

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın
amacı, okul öncesi dönemdeki çocukların “ışık” kavramına ilişkin ön bilgilerini
ortaya koymaktır. Nitel araştırma yöntemlerinden, durum çalışmasının iç içe
geçmiş tek durum desenine göre yürütülmüştür olan araştırmanın çalışma grubunu
2015-2016 eğitim-öğretim yılında Ankara İli Etimesgut İlçesi’nde Milli Eğitim
Bakanlığı’na bağlı bağımsız bir anaokuluna devam eden 60-72 aylık 40 çocuk
oluşturmuştur. Araştırma verileri, araştırmacılar tarafından oluşturulan yarı
yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla elde edilmiş; görüşmeler sırasında
ses kayıtları alınmıştır. Veriler içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiş ve
çocukların ifadelerinden alıntılara yer verilmiştir. Araştırma sonucunda, okul
öncesi dönemdeki çocukların “ışık” kavramına ilişkin zihinlerinde oluşan çağrışımın
yapay ve doğal
ışık kaynakları olduğu; çizimlerde ise çoğunlukla ampul/lambaya yer verildiği
görülmüştür. Çocuklar ışığı çeşitli özellik ve yönleriyle tanımlamış; çoğunluğu
ışığın rengi olduğunu belirtmiştir. Çocuklar ışığın kullanım amacını görme olayının
gerçekleşmesini sağlama, aydınlatma ve eğlence olarak ifade etmişlerdir. Işığın
oluşumu ise birçok çocuk tarafından açıklanamamıştır. Çocukların “ışık kaynağı”
kavramını da çoğunlukla tanımlayamadıkları; ışık kaynağı olarak doğal, yapay ve
yansıtıcı kaynaklara örnekler verdikleri belirlenmiştir. Çocukların “ışık
kirliliği” kavramını çoğunlukla tanımlayamadıkları ve ışığın çevreyi
kirletmeyeceğini düşündükleri görülmüştür. Buna göre, okul öncesi dönemdeki
çocukların “ışık” kavramına ilişkin bazı ön bilgilerinin olduğu; ışık, ışık
kaynağı, ışık kirliliği gibi kavramlarla ilgili olarak bilimsel bilgilerle,
çocukların farkındalıklarının artırılması gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

ışık, ışık kirliliği, ışık kaynağı, okul öncesi dönemde fen eğitimi

Kaynakça

• Akdeniz, A. R, Yıldız, İ. ve Yiğit, N. (2001). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin ışık ünitesindeki kavram yanılgıları. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(20), 72–78.
• Aksay, C. S., Ketenoğlu, O. ve Kurt, L. (2009). Işık kirliliği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(2), 231-236.
• Apaydın, Z., Akman, E., Taş, E. ve Peker, E.A. (2014). Beşinci sınıf öğrencilerinin ışık kavramına yönelik bilgi yapılarının kavramsal değişim teorilerine göre analizi. Bilgisayar ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 44-68.
• Aslan, Z. ve Onaygil, S. (1999, Şubat). Işık kirliliği ve enerji tasarrufu. 18. Enerji Tasarrufu Haftası Ulusal Enerji Verimliliği Kongresi, Ankara, 54-60. http://www.iku.edu.tr/userfiles/file/tike/Is%CC%A7%C4%B1k_kir-SO.pdf adresinden edinilmiştir.
• Atılboz, N. G. (2004). Lise 1. sınıf öğrencilerinin mitoz ve mayoz bölünme konuları ile ilgili anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 147-157.
• Aydın, G. ve Özyürek, C. (2014). Işık kirliliği konusunun bilgisayar destekli kavram karikatürleriyle öğretimi. Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi (ATED), 4(2), 54-71.
• Ayvacı, H. Ş. ve Özbek, D. (2017). Okul öncesi dönemde bilimin doğasının eğitimi. H. Ş. Ayvacı ve S. Ünal (Ed.). Kuramdan uygulamaya okul öncesinde fen eğitimi, (ss. 91-118). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Boyes, E. & Stanisstreet, M. (1991). Development of pupils' ideas about seeing and hearing: The path of light and sound. Research in Science & Technological Education, 9(2), 223-244. (http://dx.doi.org/10.1080/0263514910090209).
• Cansüngü-Koray, Ö. ve Bal, Ş. (2002). İlköğretim 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin ışık ve ışığın hızı ile ilgili yanlış kavramları ve bu kavramları oluşturma şekilleri [Primary school 5th and 6th grade students’ misconceptions about light and speed of light and forms of construction of these conceptions]. Gazi University Gazi Education Faculty Journal, 22(1), 1–11.
• Çetegen, D. ve Batman, A. (2005). Işık kirliliği. Journal of Istanbul Kültür University, 3(2), 29-34.
• Driver, R. & Easley, J. (1978). Pupils and paradigms: a review of literature related to concept development in adolescent science students. Studies in Science Education, 5, 61- 84.
• Eshach, H. & Fried, M.N. (2005). Should science be taught in early childhood?, Journal of Science Education and Technology, 14(3), 315-336. DOI: 10.1007/s10956-005-7198-9.
• Eshach, H. (2003). Small- group interview- based discussions about diffused shadow. Journal of Science Education and Technology, 12(3).
• Gallegos-Cazares, L., Flores- Camacho, F. & Caldero’n-Canales, E. (2009). Preschool science learning: The construction of representations and explanations about color, shadows, light and images. Review of Science, Mathematics And ICT Education, 3(1), 49-73.
• Guesne, E., Driver, R. & Tiberghien, A. (1985). Children’s ideas in science. UK: Open University Pres. Milton Keynes. p. 10-33.
• Herakleioti, E. & Pantidos, P. (2016). The contribution of the human body in young children’s explanations about shadow formation. Res Sci Educ., 46, 21–42. DOI 10.1007/s11165-014-9458-2.
• Heywood, D. S. (2005). Primary trainee teachers’ learning and teaching about light: Some pedagogic implications for initial teacher training. International Journal of Science Education, 27(12), 1447–1475.
• Jackman, H.L. (2001). Science, early education curriculum a child’s conncetion to the world, 2nd Edition, (pp. 269-292). United States of America, Delmar.
• Kara, İ., Erduran-Avcı, D., ve Çekbaş, Y. (2008) Fen bilgisi öğretmen adaylarının ışık kavramı ile ilgili bilgi düzeylerinin araştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 46-57.
• Kara, M., Kanlı, U. ve Yağbasan, R. (2003). Lise 3. sınıf öğrencilerinin ışık ve optik ile ilgili anlamakta güçlük çektikleri kavramların tespiti ve sebepleri [Investigation and determination of concepts understanding difficulties high school 3th grade students’ on light and optic]. Milli Eğitim Dergisi, 158.
• Küçükturan, G. (2017). Okul öncesi dönemde fen eğitimi ve öğretmenin rolü. H. Ş. Ayvacı ve S. Ünal (Ed.). Kuramdan uygulamaya okul öncesinde fen eğitimi, (ss. 55-69). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Mazlum, E. (2015). Işık konusundaki kavram bilgisi göstergelerinin akran öğretimi uygulamalarıyla incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon .
• Ntalakoura, V. & Ravanis, K. (2014). Changing preschool children’s representations of light: A Scratch based teaching approach. Journal of Baltic Science Education, 13(2), 191-200.
• Osborne, J.R. & Wittrock, M.C. (1983). Learning science: A generative process. Science Education, 67(4), 489–508.
• Ravanis, K. (1994). The discovery of elementary magnetic properties in preschool age. European Early Childhood Education Research Journal, 2(2), 79–91. DOI: 10.1080/13502939485207621.
• Ravanis, K., Christidou, V. & Hatzinikita, V. (2013). Enhancing conceptual change in preschool children’s representations of light: a sociocognitive approach. Research in Science Education., 43, 2257–2276. DOI 10.1007/s11165-013-9356-z.
• Saçkes, M. (2015). Kindergartners’ mental models of the day and night cycle: Implications for Instructional Practices in Early Childhood Classrooms. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(4), 997-1006. DOI 10.12738/estp.2015.4.2741.
• Saçkes, M., McCormick-Smith, M. & K.C., Trundle, (2016). US and Turkish preschoolers’ observational knowledge of astronomy. International Journal of Science Education, 38(1), 116–129. http://dx.doi.org/10.1080/09500693.2015.1132858 adresinden edinilmiştir.
• Sadık, F., Çakan, H., ve Artut, K. (2011). Çocuk resimlerine yansıyan çevre sorunlarının sosyo-ekonomik farklılıklara göre analizi. İlköğretim Online, 10(3).
• Seçgin, F., Yalvaç, G. ve Çetin, T. (2010). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin karikatürler aracılığıyla çevre sorunlarına ilişkin algıları. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 11-13 Kasım 2010, Bildiriler kitabı, 391-398.
• Şahin, Ç. (2017). Okul öncesi dönemde fen eğitiminde deneyler. H. Ş. Ayvacı ve S. Ünal (Ed.). Kuramdan uygulamaya okul öncesinde fen eğitimi, (ss. 255-283). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Şahin-Akyüz, S. ve Çil, E. (2013). Işığın ana ve ara renklerinin modelle öğretimi. Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi, 3(1), 1-11.
• Şahin, Ç., İpek, H. ve Ayas, A. (2008). Students’ understanding of light concepts primary school: A cross- age study. Asia Pasific Forum on Science Learning and Teaching, 9(1), Article 7. ,
• Tahta, F. ve İvrendi, A. (2010). Okul öncesi eğitimde fen öğrenimi ve öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Tunç, T., Akçam, K. H. ve Dökme, İ. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının bazı fizik konularındaki kavram yanılgıları ve araştırmada uygulanan tekniğin araştırma sonucuna etkisi. Journal of Turkish Science Education, 9(3), 137-153.
• Uludağ, G. (2017). Okul dışı öğrenme ortamlarının fen eğitiminde kullanılmasının okul öncesi dönemdeki çocukların bilimsel süreç becerilerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• URL-1, 2016. http://www.vitaminegitim.com/ortaokul/detay/isigin-sogurulmasi-ve-sacilmasi?i=TRF1103AN006 adresinden edinilmiştir.
• Uzoğlu, M., Yıldız, A., Demir ,Y. ve Büyükkasap, E. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının ışıkla ilgili kavram yanılgılarının belirlenmesinde kavram karikatürlerinin ve açık uçlu soruların etkililiklerinin karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 367-388.
• Uzun, S., Alev, N. ve Karal, I. S. (2013). A cross-age study of an understanding of light and sight concepts in physics. Science Education International, 24(2), 129-149.
• Ünal, M. ve Akman, B. (2006). Okul öncesi öğretmenlerin fen eğitimine karşı gösterdikleri tutumlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Dergisi, 30, 251-257.
• Wilgenbus, D. & L´ena, P. (2011). Early science education and astronomy. International Astronomical Union, 629-641. Doi:10.1017/S1743921311002948.
• Yeşilyurt, M., Bayraktar, Ş., Kan, S. ve Orak, S. (2005). İlköğretim öğrencilerinin ışık kavramı ile ilgili düşünceleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-24.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.