Soybağının tespiti davasında genetik analize ilişkin hükümlerin değerlendirilmesi

Yıl 2013, Cilt: 62 Sayı: 4, 1139 - 1168, 01.12.2013

Özlem Tüzüner

https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001737

Cited By: 3

Öz

Türk Medenî Kanunu’nun 284’üncü maddesi, soybağının tespiti davasında, genetik analize izin verilmemesini aleyhe delil saymaktadır. Oysa Türk Medenî Kanunu’ndan on yıl sonra yürürlüğe giren Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 292’inci maddesi, soybağının tespiti davasında, belirli şartların gerçekleşmesi kaydıyla, hâkime, tarafları ve hatta üçüncü kişileri, genetik muayeneye zorlama yetkisi bahşetmektedir. Türk Medenî Kanunu’nun 284’üncü maddesinden sonra yürürlüğe giren Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 292’inci maddesi, İsviçre Hukuku’ndaki güncel eğilime paraleldir. Bilimsel gelişmeler sayesinde, yanağın iç kısmından alınan basit bir doku (sürüntü), %99.73 doğrulukta soybağının tespitini sağlamaktadır. Saç teli ve tırnak yanı sıra, yanak içinden kulak çubuğu gibi steril bir araçla sadece sürterek doku alınması vücut bütünlüğünü ne oranda ihlal etmektedir? Genetik analize hizmet eden saç teli, tırnak dokusu veya tükürük sürüntüsü verilirken kişinin zarar görme olasılığı dikkate alınmayacak kadar düşüktür. Buradaki vücut bütünlüğü ihlalinin basitliği ve sıradanlığı hesaba katıldığında, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndaki kamu düzeni temeline dayanan yeni hükme yöneltilen eleştiriler isabetli gözükmemektedir

Anahtar Kelimeler

Soybağı, genetik analiz, zorlama

Evaluation of the Articles regarding the Genetic Examination in the Cases for the Determination of Paternity

Öz

According to the Article 284 of the Turkish Civil Code, rejection of genetic examination in the cases for determination of paternity is accepted as boomerang evidence against the party rejecting such an examination. On the other hand, Article 292 of the Civil Procedure Law, which has entered into force ten years after the Turkish Civil Code, confers on the judge the power to compel the parties to the genetic examination under certain conditions. Article 292 of the Civil Procedure Law, which has entered into force after the Article 284 of the Turkish Civil Code is parallel to the current trend in Swiss Law. Thanks to scientific advances, a simple swab taken from the inside of the cheek enables accurate determination of paternity with a rate of 99.73%. Do the hair and nail samples or a saliva swab taken from the inside of the cheek by a simple sterile ear bar violate the body integrity? The possibility of damage to the person by this kind of genetic examination is so low as not to be considered. Taking into account the banality and simplicity of this violation of bodily integrity, criticism against Civil Procedure Law Article 292 based on public order, does not seem accurate

Anahtar Kelimeler

Paternity, genetic examination, enforcement

Kaynakça

• ACABEY Mehmet Beşir, Soybağı: kurulması, genel olarak sonuçları, özellikle evlilik dışında doğan çocukların mirasçılığı, 2002, İzmir.
• AKIN Adnan, Babalık Davası, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: ERLÜLE Fulya, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, http://www.belgeler.com/blg/tlr/babalik-davasi-paternity-suit adresinden 2006, Eskişehir, 25.1.2013 tarihinde
• AKINTÜRK Turgut/KARAMAN-ATEŞ Derya, Medenî Hukuk, 6098 Sayılı Yeni Borçlar Kanunu ve Yeni Yasal Düzenlemelere Uyarlanmış, 17. Baskı, İstanbul, 2012.
• AKINTÜRK Turgut/KARAMAN-ATEŞ Derya, Türk Medenî Hukuku, Aile Hukuku, C. II, 14. Baskı, İstanbul, 2012.
• BAŞARIR Tuğçe/ŞEN Ersan, Ensest Mağdurlarından Birisi: “Kadın”, s. 317-340, http://portal.ubap.org.tr/App_Themes/Dergi/2012-99-1165.pdf adresinden erişildi. 25.1.2013
• BAŞPINAR Veysel, Türk Medenî Kanunu ile Aile Hukukunda Yapılan Değişiklikler ve Bu Konuda Bazı Önerilerimiz, AÜHFD, Y. 2003, C. 52, 79-101, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/281/2558.pdf s. erişildi. 25.1.2013 tarihinde adresinden
• BAŞPINAR Veysel, Yeni Türk Medenî Kanunu Hakkında Bazı Düşünceler, s. http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/3_3.pdf adresinden erişildi. 25.1.2013 tarihinde
• BAYGIN Cem, Kan Bağına Dayanan Soybağı, AÜEHFD, C. VI, S. 1-4, Y. 2002, http://hukuk.erzincan.edu.tr/dergi/makale/2002_1_15.pdf erişildi. 255-284, 25.1.2013 tarihinde adresinden
• BAYGIN Cem, Soybağı Hukuku, İstanbul, 2010 (BAYGIN, Soybağı Hukuku).
• BOUDRY Anne-Claire/BONNARD Borris, L’analyse génétique humaine (Arrêt Jtd. 2009 I 411), Université de Lousanne, 12.4.2012, p. 1-9, 9.9.2013 https://hec.unil.ch/docs/files/38/.../rapport_ecrit_analyse_genetique.doc x adresinden erişildi. tarihinde
• BÜYÜKAY Yusuf, Gen Analizleri ve Mukayeseli Hukuktaki Düzenlemeler, AÜEHFD, C. IX, S. 3-4, Y. 2005, s. 355-382, 26.1.2013 tarihinde http://hukuk.erzincan.edu.tr/dergi/makale/2005_IX_2.12.pdf adresinden
• ÇELİK Cemil, Çocuk Kavramı ve Medenî Hukuk Açısından Çocuk Haklarının Tarihi Gelişimi, E-Akademi Dergisi, Şubat 2005, S. 36, prg. 1-93, akademi.org/incele.asp?konu=%C7OCUK%20KAVRAMI%20VE%20 MEDEN%DD%20HUKUK%20A%C7ISINDAN%20%C7OCUK%20 HAKLARININ%20TAR%DDH%DD%20GEL%DD%DE%DDM%DD &kimlik=-1854485512&url=makaleler/ccelik-1.htm adresinden erişildi.
• DURAL Mustafa/ÖĞÜZ Tufan/GÜMÜŞ Mustafa Alper, Türk Özel Hukuku, C. III, Aile Hukuku, İstanbul, 2012.
• DURSUN AKSOY Sanem, Soybağının Belirlenmesi Bakımından MK m. 284 ve HMK m. 292’nin Değerlendirilmesi, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, Y. 2012, S. 95-96, Temmuz/Ağustos, s. 109-124.
• ERGÜNEŞ Seda, Yapay Döllenme, İstanbul Barosu Yayınları, Sağlık Hukuku, Sağlık Hukuku Makaleleri-II, İstanbul, s. 167-178, 2012,
• GENÇCAN Uğur Ömer, Aile Hukuku, 1. Baskı, Ankara, 2011.
• GENÇCAN Uğur Ömer, Aile Mahkemesi Davaları, 1. Baskı, Ankara, 2012 (GENÇCAN, Aile Mahkemesi Davaları).
• GENÇCAN Uğur Ömer, Soybağının Evlenmeyle Düzelmesi, Ankara Barosu Dergisi, http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2000- 2/7.pdf adresinden erişildi. 2, s. 81-92, 25.1.2013 tarihinde
• GÜLSOY Serhat/BULUT Harun, Aile Mahkemeleri Uygulaması, 1. Bası, 2004, İstanbul.
• İKİZLER Metin, Hukukî Boyutu ile Almanya’da Bebek Sandığı ve Anonim Doğum Uygulamaları ve Türkiye’de Durum, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 9, Özel Sayı, 2007, s. 683-719, 25.1.2013 tarihinde http://web.deu.edu.tr/hukuk/dergiler/dergimiz9ozel/mikizler.pdf adresinden erişildi.
• KILIÇOĞLU Ahmet M., Medenî Hukuk, Temel Bilgiler, 2. Bası, İstanbul, 2012 (KILIÇOĞLU, Temel Bilgiler).
• KILIÇOĞLU Ahmet M., Medenî Kanun’umuzun Aile Miras Eşya Hukukuna Getirdiği Yenilikler, 2. Bası, Ankara, 2004 (KILIÇOĞLU, Yenilikler).
• KOCAAĞA Köksal/KÖSEOĞLU Bilal, Aile Hukuku ve Uygulaması, 2. Bası, Bursa, 2011.
• MEMİŞ Tekin/ YILDIRIM Mustafa Fadıl, Soybağının Belirlenmesinde Gen Analizlerinin Kullanılması ve Yarattığı Hukuki Sorunlar, AÜEHFD, C. VIII, http://hukuk.erzincan.edu.tr/dergi/makale/2004_VIII_12.pdf adresinden erişildi. 2004, s. 283-306, 25.1.2013 tarihinde
• METİN Sevtap, Yörüngesinden Çıkan Tabiat: Etik, Sosyal, Psikolojik ve Hukukî Görünümleriyle Taşıyıcı Annelik, İstanbul Barosu Yayınları, Sağlık Hukuku, Sağlık Hukuku Makaleleri-II, İstanbul, 2012, s. 7-54,
• MULLER Ophélie, Réflexions autour des tests de paternité en France : une mise en libre service est-elle possible?, Année 2012, p. 1-112; 9.9.2013 tarihinde http://dumas.ccsd.cnrs.fr/docs/00/72/40/71/PDF/2012GRE17030_mulle r_ophelie_1_D_.pdf adresinden erişildi.
• MÜLLER Hansjakob/IMHASLY Patrick/LEUTHOLD Margrit, Empreinte génétique et test de paternité, Schweiz Med Forum, V. 2005/5, p. 880; 9.9.2013 tarihinde http://www.medicalforum.ch/pdf/pdf_d/2005/2005- 35/2005-35-063.PDF adresinden erişildi.
• OĞUZMAN Mustafa Kemâl./DURAL Mustafa, Aile Hukuku, 3. Bası, İstanbul, 2001. ÖZBAY
• İbrahim/NAR AKSAN Şerife, Son Yasal Değişiklikler Çerçevesinde Tanımanın İptali Davası ve Bu Davada Uygulanacak Usul, EÜHFD, C. XIV, S. 3–4, Y. 2010, s. 187-226, 25.1.2013 tarihinde
• http://hukuk.erzincan.edu.tr/dergi/makale/2010_IV_2.7.pdf adresinden erişildi.
• ÖZKAYA Nesrin, Çocuğun Soybağını Değiştirme Suçu, s. 179-194, İstanbul Barosu Yayınları, Sağlık Hukuku, Sağlık Hukuku Makaleleri- II, http://www.istanbulbarosu.org.tr/images/haberler/saglikhukuku208.pdf 2012, 25.1.2013
• ÖZTAN Bilge, Aile Hukuku, 3. Bası, Ankara, 2000.
• ÖZUĞUR Ali İhsan, Türk Medenî Kanununun Değişen Yeni Düzenlemeleri ile Açıklamalı İçtihatlı Velâyet Vesayet Soybağı Evlat edinme Hukuku Diğer Eşin Rıza ve Onamına Bağlı İşlemler, Ankara, 2007.
• PAKSOY Gülnihal, Soybağının Reddi, TBB Dergisi, Y. 2011, S. 97, s. 353- 376, http://portal.ubap.org.tr/App_Themes/Dergi/2011-97-1117.pdf adresinden erişildi. 25.1.2013 tarihinde
• REMZİ Mehmet/AYDIN Sezer/ISPARTALI Murat, Medenî Hukuk (Medenî Hukuka Giriş-Kişiler Hukuku-Aile Hukuku-Miras Hukuku-Eşya Hukuku), 2. Bası, İstanbul, 2012.
• SALDIRIM Mustafa, Özel Hukukta Cumhuriyet Savcısının Görevleri, Ankara, 2005.
• SAYITA USTA Sevgi, Ensest İlişkiden Çocuğu Tanıma Yasağının Kaldırılmasına Eleştirel Bir Bakış, TBB Dergisi, S. 88, Y. 2010, s. 171- 194, http://portal.ubap.org.tr/App_Themes/Dergi/2010-88-595.pdf adresinden erişildi. 25.1.2013 tarihinde
• SEROZAN Rona, Çocuk Hukuku, İstanbul, 2005.
• SPRUMONT Dominique, Analyses génétiques: le débat en Suisse, L’Observatoire de génétique, V. 14 (novembre-décembre 2003); 9.9.2013 tarihinde
• http://www.omics- ethics.org/observatoire/zoom/zoom_03/z_no14_03/zi_no14_03_02.html adresinden erişildi.
• ŞAHİN Emin, Aile Hukuku Davaları, 2. Baskı, Ankara, 2012.
• TEKİNAY Selahattin Sulhi, Aile Hukuku, 7. Bası, 1990.
• YILDIZ Canset/KARTAL Dilşah Büşra/TİRYAKİ Beyza, Yardımcı Üreme Teknikleri www.hastahaklari.net/Files/yardimci_ureme_teknikleri_raporu.doc 25.1.2013
• YILMAZ Ejder, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Getirdikleri, s. 1-40, 25.1.2013 http://www.muglabarosu.org.tr/upload/UserUpload/file/hmkyenilikler.p df adresinden erişildi.
• http://dergiler.ankara.edu.tr
• http://dumas.ccsd.cnrs.fr
• http://hukuk.erzincan.edu.tr
• http://portal.ubap.org.tr
• http://web.deu.edu.tr
• http://webftp.gazi.edu.tr
• https://hec.unil.ch www.admin.ch
• www.ankarabarosu.org.tr
• www.belgeler.com www.e-akademi.org www.hastahaklari.net www.ieb-eib.org www.ilkayuyarkaba.av.tr www.istanbulbarosu.org.tr www.kararara.com www.kararevi.com www.legifrance.gouv.fr www.medicalforum.ch www.muglabarosu.org.tr www.ne.ch www.nuveforum.net www.omics-ethics.org www.online-hukuk.org www.turkhukuksitesi.com