TÜRK HUKUKUNDA TAHKİM SÖZLEŞMELERİNİN GEÇERLİLİĞİ VE ASİMETRİK VE PATOLOJİK TAHKİM KLOZLARI

Yıl 2020, Cilt: 69 Sayı: 3, 1475 - 1504, 29.12.2020

Süleyman Yılmaz Gökçe Filiz Çavuşoğlu

https://doi.org/10.33629/auhfd.848997

Cited By: 1

Öz

Çok eski tarihlerden günümüze kadar varlığını koruyan tahkim, devlet yargısına alternatif bir çözüm yoludur. Asıl olan egemenin bünyesinde yargı erkinin bulunmasıdır. Yargı devletin tekel niteliğinde bir faaliyettir. Ancak bazı uyuşmazlıkların devlet yargısında çözümlenmesi yerine; özel hakem kurulu tarafından karara bağlanması da istenebilir. Hakem veya hakem kurulunun kesin ve bağlayıcı bir karar taraflarca istenmiş ise, tahkim kavramı ortaya çıkar. Bu durumda asıl olan devlet yargısıdır. Ancak istisnai olarak taraflar tahkim yargısını seçebilirler. Bu yargılama, devlet yargılaması olmadığı için, her ne kadar taraflara bir esneklik tanısa da, bazı şartlara tabidir. Tahkim sözleşmesinin, yazılı şekilde olması, belirli veya belirlenebilir bir konu üzerine olması ve tahkim iradesinin açık ve kesin olması gerekir. Tahkim iradesinin açık ve kesin olması ifadesi üzerinde durulmalıdır. Bu kavram uygulamada sorunların doğmasına neden olabilmektedir. Örneğin, asimetrik ve patolojik tahkim kayıtları taraf iradesinin açık ve kesin olmadığı gerekçesi ile geçersiz kabul edilmektedir. Bu durum taraf iradesinin yorumlanması, sözleşmenin ayakta tutulması gibi temel ilkeler ile çelişmektedir. Bu sebeple bu çalışmamızda, asimetrik ve patolojik tahkim şartlarının geçerliliği incelenmektedir. İlk olarak, tahkim sözleşmesinin özellikleri açıklanmaktadır. Ardından asimetrik ve patolojik tahkim kayıtlarının ne olduğu ve çeşitleri ele alınmaktadır. Bu çalışma, kümülatif olarak asimetrik ve patolojik kayıtların geçerli sayılıp sayılmayacağı sorunu üzerine durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tahkim, Asimetrik Tahkim Klozları, Patolojik Tahkim Klozları, Taraf İradesi

Validity of Arbitration Agreements in Turkish Law and Asymmetric and Pathological Arbitration Clauses

Öz

Arbitration, which has survived from ancient times to the present, is an alternative solution to the state judiciary. The main thing is that the sovereign has judicial power. Judicial activity is carried out by the state like a monopoly. However, some disputes may be requested to be resolved by a special arbitration board instead of being resolved by the state judiciary. If the parties requested a final and binding decision of the arbitrator or arbitral tribunal, the concept of arbitration emerges. In this case, the main thing is state judgment; however, exceptionally, the parties may choose the arbitral tribunal. Since this trial is not a state trial, although it allows flexibility to the parties, it is subject to some conditions. The arbitration agreement shall be in writing, it should be on a specific or identifiable subject, and the arbitration will shall be clear and precise. The statement that the will of arbitration should be clear and final. This concept may cause problems in practice. For example, asymmetric and pathological arbitration records are deemed invalid on the ground that the party's will is not clear and precise. This situation is in contradiction with the basic principles such as interpreting the party autonomy and keeping the contract valid. This study examines the validity of asymmetric and pathological arbitration clauses. First, the features of the arbitration agreement are explained. Then, what and types of Asymmetric and Pathological arbitration records are discussed. This study cumulatively focuses on the question of whether asymmetric and pathological records are considered valid.

Anahtar Kelimeler

Arbitration, Asymmetric Arbitration Clauses, Pathological Arbitration Clauses, Party Autonomy

Kaynakça

• AKINCI, ZİYA.: Milletlerarası Tahkim, B.3, Ankara 2013.
• AKINCI, ZİYA: Milletlerarası Ticari Uyuşmazlıkların Alternatif Çözüm Yolları, BATİDER, Sa. 4, 1996.
• ANTALYA, OSMAN GÖKHAN: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt: V/1,1, 2.B, İstanbul 2019.
• ALANGOYA, YAVUZ: Medeni Usul Hukukumuzda Tahkimin Niteliği ve Denetlenmesi, İstanbul 1973.
• ALANGOYA, YAVUZ/ YILDIRIM, M. KAMİL/ DEREN-YILDIRIM, NEVHİS: Medeni Usul Hukuku Esasları, 7.B., İstanbul 2009.
• ALISDAIR A., GILLESPIE/ WEARE, SIOBHAN: The English Legal System, 7.B., Oxford 2019.
• ARSLAN, RAMAZAN /YILMAZ, EJDER /TAŞPINAR-AYVAZ, SEMA: Medeni Usul Hukuku, B.3., Ankara 2017.
• ATALI, MURAT/ERMENEK, İBRAHİM: Medeni Usul Hukuku, 1.B., Ankara 2019.
• AYDEMİR, FATİH: Türk Hukukunda Tahkim Sözleşmesi, B.1, İstanbul 2017.
• BAŞPINAR, VEYSEL: Borç Sözleşmelerinin Kısmi Butlan., Ankara 1998.
• BAŞTUĞ, İRFAN: Borçlar Hukuku, 3. B., Manisa 1984.
• BALKAR-BOZKURT, SÜHEYLÂ: Yabancı Mahkeme ve Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Güncel Gelişmeler, İstanbul 2018.
• BERGER, KLAUS PETER: Private Dispute Resolution in International Business, 2.B., Kluwer Law, Netherland 2009.
• BISHOP, R. DOAK: A Practical Guide for Drafting International Arbitration Clauses, Texas.
• BORN, GARY B. : International Arbitration: Law and Practice, 2.B., London 2015.
• BORN, GARY: International Commercial Arbitration, Kluwer Law, London 2014.
• CEBE, MEHMET SİNAN: Mal Satım Sözleşmesi ve Tahkim, 1.B., Ankara 2018.
• ÇAKRAK, RECEP: Kompetenz-Kompetenz Prensibi, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Sa. 31, 2017.
• ÇIRAK, EZGİ: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Adil Yargılama Hakkının Uygulama Alanı, D.E.Ü Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş Tezcan’a armağan, C.21, Özel Sa., 2019.
• DOĞAN, VAHİT: Milletlerarası Özel Hukuk, B.4., Ankara 2017.
• DRAGUIEV, DEYAN: Unilateral Jurisdiction Clauses: The Case for Invalidity, Severability or Enforceability, Journal of International Arbitration, 31, 2014.
• EKŞİ, NURAY: Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Tahkim, B.1, İstanbul 2013.
• ESEN, EMRE: Uluslararası Ticari Tahkimde Tahkim Anlaşmalarının Şekli, MHB, Sa. 1-2, 2008.
• ESEN, EMRE: Tarafların Sadece Birine Müracaat Hakkı Tanıyan Tahkim Anlaşmalarının ve Özellikle Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’nün Kurtarma Yardım Sözleşmesi’nde Yer Alan Tahkim Şartının Geçerliliği, İKÜHFD, C. IX., sa. 2., 2010.
• EREN, FİKRET: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. B., Ankara 2019.
• ERMAN, HASAN: Borçlar Hukukunda Akit Serbestisi ve Genel Olarak Sınırlamaları, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 38, Sayı, 1-4, İstanbul, 1973.
• ERTABAK, ÜNAL: Tahkim Sözleşmesi ile İlgili İhtilaflar, 2.B., İstanbul 2009.
• GAILLARD, EMMANUEL/SAVAGE, JOHN: Fouchard Gaillard Goldman on International Commercial Arbitration, KluwerLaw International, 1999.
• GÜRZUMAR, OSMAN BERAT: Sözleşme Yapma Yükümlülüğü; 1.B., Ankara 2006.
• HANAĞASI, EMEL: Medeni Yargılama Hukukunda Silahların Eşitliği, Ankara 2016.
• HUYSAL, BURAK: Milletlerarası Ticari Tahkimde Tahkime Elverişlilik,1.B., İstanbul 2010.
• İLHAN, HÜSEYİN AFŞİN: Tahkim Sözleşmesinin Geçerliliği, 1. B., Ankara 2016.
• KALPSÜZ, TURGUT: Türkiye’de Milletlerarası Tahkim, 2.B., Ankara 2010.
• KILIÇOĞLU, AHMET: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 21.B., Ankara 2017.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, NECİP: Borçlar Hukuku, 1. Cilt, 4. B., İstanbul, 2008.
• KORUCU, YAVUZ: Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Tahkim, Ankara 2015.
• NOMER, ENGİN/EKŞİ, NURAY/ÖZTEKİN GELGEL, GÜNSELİ: Milletlerarası Tahkim Hukuku, B.5, İstanbul 2018.
• POLAT, AYŞEGÜL: Asimetrik Tahkim Sözleşmelerinin Geçerliliği, ASBÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 2019, Sa. 1.
• PEKCANITEZ, HAKAN/ATALAY, OĞUZ/ÖZEKES, MUHAMMET: Medeni Usul Hukuku, 6.B., İstanbul 2018.
• PETKUTĖ-GURİENĖ, J.: The Competence-Competence Principle in Commercial Arbitration: A Comparative Analysis, Social Transformations in Contemporary Society, 2017 (5).
• REDFERN, A./HUNTER, M.: Redfern and Hunter on International Arbitration, Oxford University Press, B.6, Kluwer Law International, 2015.
• SRINIVASAN, BADRINATH: Defective Arbitration Clauses: An Overview, Indian Institute of Quantity Surveyors Annual Insight, 2015, s. 52, https://ssrn.com/abstract=2664882, (Erişim Tarihi: 20.05.2020).
• ŞANLI, CEMAL: Hukuki Mütalaalarım,1.B., Ankara 2016.
• ŞANLI, CEMAL: Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları, 5.B., İstanbul 2013.
• ŞANLI, CEMAL /ESEN, EMRE/ATAMAN- FİGANMEŞE, İNCİ: Milletlerarası Özel Hukuk, 6.B., İstanbul 2018.
• TEKİNAY SELAHATTİN SULHİ/SERMET AKMAN/ HALUK BURCUOĞLU: Borçlar Hukuku, İstanbul 1993.
• TUNCAY, AHMET: Türk Hukuk Sisteminde Tahkim Mevzuatı Arbitration Rules in Turkish Legal System, International Conference On Eurasian Economies , 2013.
• YAVUZ, CEVDET: Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler), 13.B., İstanbul 2014.
• YENER-KESKIN, CANSU: Milletlerarası Tahkim Anlaşmasının Kurulması ve Etkisi,1.B., İstanbul 2017.
• YEŞİLIRMAK, ALİ/ESİN, İSMAİL: Arbitration in Turkey, Kluwer Law International BV, 2015 Netherlands.
• YILMAZ, SÜLEYMAN/ ÇAVUŞOĞLU, GÖKÇE FİLİZ: Türk Hukukunda Tahkime Elverişlilik Kavramı ve Taşınmaz Aynına İlişkin Uyuşmazlıkların Tahkimde Görülmesi, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , C. 10, Sa. 2, 2019.
• WEBTER, THOMAS H./BÜHLER, MICHAEL W.: Handbook of ICC Arbitration, 3.B., Sweet&Maxwell, London 2014.
• WILSON, STEVE/ RUTHERFORD, HELEN/ STOREY, TONY / WORTLEY, NATALIE / KOTECHA, BIRJU: English Legal System, Oxford 2020.