ÇEK KANUNU ÇERÇEVESİNDE BANKANIN HESAP AÇTIRMAK İSTEYEN KİŞİYE İLİŞKİN ARAŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELER

Yıl 2021, Cilt: 70 Sayı: 3, 761 - 799, 22.10.2021

Semih Sırrı Özdemir

https://doi.org/10.33629/auhfd.972186

Öz

5941 sayılı Çek Kanunu’nun öne çıkan amaçlarından birisi, çek kavramına güven duyulmasının sağlanmasıdır. Bu kapsamda, çeke karşılıksızdır işlemi yapılması durumunda uygulanan, çek düzenlenmesi ve çek hesabı açılmasını da içeren, çok basamaklı bir yaptırımlar sistemi uygulamaya konulmuştur. Bankaların müşterilerinin ekonomik ve sosyal durumlarını inceleme ve haklarında ayrıntılı bir tetkik gerçekleştirme yükümlülüğü, bu sistemin diğer sonuçları arasında gösterilebilir. Bununla birlikte, Çek Kanunu madde 2/1’de ve Kanun Gerekçesi’nde yer verilen kavramlar, anılan yükümlülüğe ilişkin belirsiz ve tartışmalı bir bakış açısı sunmaktadır. Bu durumla bağlantılı olarak, yargının bankaların araştırma yükümlülüğüne dair kararlarına, bankaların basiretli bir tacir olarak davranmakla yükümlü olması ve bankaların yargı tarafından bir güven kurumu olarak kabul edilmesi gerekçesiyle, katı bir bakış açısı hâkim olmaktadır. Bu yaklaşım nedeniyle, bazı yargı kararlarında, araştırmaya ilişkin faaliyetlerini çek hesabının açık olduğu süre boyunca sürdürmemeleri nedeniyle bankalar sorumlu tutulmaktadır. Bu kapsamda, çalışmanın amacı, belirtilen araştırma yükümlülüğünün geniş kapsamının ve ilgili yargı kararlarının incelenmesi ve anılan hükümlere yönelik bir değişiklik önerisinin değerlendirilmesidir.

Anahtar Kelimeler

Çek Hesap Sahibi, Bankanın Araştırma Yükümlülüğü, Çek Hesap Sahibinin Ekonomik ve Sosyal Durumu

Evaluations Concerning Banks’ Duty of Screening Pursuant to Cheque Law on Persons Applying for a Cheque Account

Öz

One of the most prominent aims of Cheque Law numbered 5941 is to provide confidence to the term, “cheque”. In this regard, a system of multiple-stage sanctions including prohibition of issuing cheques and opening a cheque account, applicable in the case of dishonoured cheques has been brought into force. The duty of banks to screen the economic and social conditions of the applicants and conduct a due diligence process for opening a bank account is another output of this system. Nevertheless, the terms used in Cheque Law Article 2/1 and concerning Preamble are presenting an unclear and controversial view regarding this duty. In conjunction with this condition, a strict view predominates to the judicial review process of banks’ screening duty, on the grounds of banks’ duty of acting prudently and the legal precedence defining banks as an institution of trust. Due to this approach, in some cases, banks are held liable even for not conducting this screening process throughout the period, the cheque account is active. In this regard, the aim of this study is to examine the broad scope of this duty of review, concerning judicial decisions and evaluate a change proposal for aforementioned provisions.

Anahtar Kelimeler

Cheque Account Holder, Banks’ Duty of Screening, Economic and Social Condition of Cheque Account Holder

Kaynakça

• Albayrak, H. ve Bozdağ, A. (2018). Karşılıksızdır İşlemi Yapılmasına Sebebiyet Verme Suçunun İcra Ceza Mahkemesinde Yapılacak Olan Yargılaması Hakkında Bir İnceleme, TAAD, (33).
• Arkan, S. (2003). 3167 Sayılı Çekle Ödenmelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun’da Yapılan Değişiklikler, Batider, 22(1).
• Bahtiyar, M. (2009). Çek Kanunu Tasarısı’nın Genel Olarak Değerlendirilmesi, Batider, 25(4).
• Başbüyük, İ. (2012). Karşılıksız Çekte Hapis Cezasının Kaldırılması Üzerine Bir Değerlendirme, Ankara Barosu Dergisi, (2).
• .....(Not: Kaynakça, bu kutucuğa girilebilecek toplam kelime sayısını aştığı için, tamamı eklenememiştir.)