TACİRİN TÜKETİCİ SIFATI

Yıl 2023, Cilt: 72 Sayı: 3, 1591 - 1633, 26.10.2023

Alper Uyumaz , Mehmet Cemil Türk

https://doi.org/10.33629/auhfd.1258203

Cited By: 1

Öz

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 3. maddesine göre tüketici, “ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi” ifade eder. Hükümden, söz konusu amaç dışında hareket eden kişilerin tüketici olamayacağı anlaşılmaktadır. Ancak hükümde tacire ilişkin bir açıklık bulunmamaktadır. Bu konuda Türk hukukunda tartışmalar devam etmekte olup henüz bu konuda ortak bir sonuca varılmış değildir. Bu çalışmada tacirin tüketici sıfatı ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Tacirin tüketici sıfatına ilişkin yapılan tartışmalarda ya sadece Türk hukuk öğretisi ve yargı kararlarından yararlanılarak bir sonuca ulaşılmış ya da AB hukuku ve Kıta Avrupası ülkelerinin hukukundan hareketle çözüm önerileri sunulmuştur. AB hukuku ve Kıta Avrupası ülkelerinin hukuku, Kanun’a mehaz teşkil etmesi bakımından önemlidir. Bununla birlikte tüketici kavramının kapsamına tüzel kişilerin dâhil edilmesi, ticari iş karinesi ilişkin Türk Ticaret Kanunu’nun 19. maddesi gibi düzenlemeler Türk hukukuna özgüdür. Bu nedenle çalışmada; Türk hukukunda, AB hukukunda ve Kıta Avrupası ülkelerinin hukukunda ortaya atılan görüşler ile Türk hukukuna özgü düzenlemeler bir arada değerlendirilerek konu çözüme kavuşturulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gerçek Kişi Tacir, Tüzel Kişi Tacir, Tüzel Kişi Tüketici, Tüketici, Tacir.

Kaynakça

• Akçaal, Mehmet ve Alper Uyumaz. “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun Bazı Hükümlerine (m. 1-16) İlişkin Bir İnceleme.” İnÜHFD 4, 2 (2013): 241-276.
• Akipek Öcal, Şebnem ve İlhan Kara. Tüketici Hukuku Dersleri. Ankara: Yetkin, 2021.
• Akipek Öcal, Şebnem. “Madde 3 / Akipek Şerhi.” İçinde Milli Şerh – 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Editörler: Tokbaş, Hakan ve Özlem Tüzüner, 40-60. İstanbul: Aristo, 2016.
• Arkan, Sabih. Ticarî İşletme Hukuku. 28. Bası. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2022.
• Arslanlı, Halil. Kara Ticareti Hukuku Dersleri, Umumî Hükümler. 3. Bası. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1960.
• Aslan, İ. Yılmaz. Tüketici Hukuku Dersleri. 8. Baskı. Bursa: Ekin, 2021.
• Aydoğdu, Murat ve Nalan Kahveci. Tüketici Hukuku Dersleri. Ankara: Adalet, 2021.
• Ayhan, Rıza, Hayrettin Çağlar ve Mehmet Özdamar. Ticari İşletme Hukuku, Genel Esaslar. 14. Baskı. Ankara: Yetkin, 2021.
• Bahtiyar, Mehmet ve Levent Biçer. “Adi İş / Ticari İş / Tüketici İşlemi Ayrımı ve Bu Ayrımın Önemi.” MÜHF – HAD 22, 3 (Cevdet Yavuz’a Armağan) (2016): 395 436.
• Bal, Yakup. “Tacirin Tüketici Sıfatı Sorunu.” TAAD 13, 50 (2022): 365-384.
• Baştuğ, İrfan ve H. Ercüment Erdem. Ticarî İşletme Hukuku (Ders Notları). Ankara: Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi, 1993.
• Baştuğ, İrfan. “Küçük ve Kısıtlıların Tacirlik Sıfatı.” Batider 5, 4 (1970): 805-813.
• Battal, Ahmet. “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Yönünden Tacirlerin Tüketici Sıfatı.” İçinde Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan, 313-332. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1998.
• Baykan, Renan. Tüketici Hukuku, Mevzuata İlişkin Yorum – Eleştiri – Öneri. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası, 2004.
• Biçer, Levent. “6502 Sayılı TKHK’nın Ticari İşe ve Ticari Davaya Etkisi (I).” İçinde Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna Disiplinler Arası Yaklaşım, Editörler: Hamamcıoğlu, Esra, Özge Uzun Kazmacı, M. Ertan Yardım, Argun Karamanlıoğlu ve Zeliha Gizem Sayın, 43-47. Ankara: Seçkin, 2016.
• Bilge, Necip. Hukuk Başlangıcı. 35. Bası. Ankara: Turhan, 2017.
• Bozer, Ali ve Celal Göle. Ticari İşletme Hukuku. 6. Bası. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2020.
• Bozkurt, Tamer. Ticarî İşletme Hukuku. 5. Baskı. Ankara: Yetkin, 2023.
• Çabri, Sezer. 6502 Sayılı Kanun’a Göre Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi. Ankara: Adalet, 2016.
• Çelik, Aytekin. “Ticari İşlerde Faiz Konusundaki Hükümlerin Tüketici İşlemlerinde Uygulanması.” BÜHFD 7, 2 (2021): 259-290.
• Domaniç, Hayri. Türk Ticaret Kanunu Şerhi. C. I. İstanbul: Temel, 1988.
• Erkuş, Ali Selman. “Tüketici Kavramının Genişletilmesi.” İçinde Tüketici Hukukunun Güncel Sorunları Sempozyumu – 20 Kasım 2018, Editör: İpek Yücer Aktürk, 23 29. Ankara: Yetkin, 2019.
• Fornasier, Matteo. Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch: BGB, Band 2: Schuldrecht – Allgemeiner Teil I, Editörler: Säcker, Franz Jürgen, Roland Rixecker, Hartmut Oetker ve Bettina Limperg. 9. Auflage. München: C.H.Beck, 2022.
• Göktürk, Kürşat. “Ticari İş Kavramı, Sınırlandırılması ve Faiz Meselesi.” GÜHFD XIX, 2 (2015): 3-44.
• Gümüş, Mustafa Alper. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi. C. 1 (Madde: 1-46). İstanbul: Vedat, 2014.
• Havutçu, Ayşe. “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Konu Bakımından Uygulama Alanı: Özellikle, Tüketici İşlemleri Bakımından Kanun’un Kapsamı.” Terazi Hukuk Dergisi 9, Özel Sayı (2014): 8-19.
• Heiss, Helmut. “Der Rechtsbegriff «Konsument».” İçinde Grundfragen des Konsumentenrechts, Editörler: Heiss, Helmut ve Leander D. Loacker, 85-108. Zürich: Schulthess, 2020.
• Hirş, Ernst E.. Ticaret Hukuku Dersleri. 3. Baskı. İstanbul: Hak, 1948.
• İlgün, Ömer Faruk. Tüketici İşlemleri Hukuku. İstanbul: Legal, 2021.
• İnal, H. Tamer. Tüketici Hukuku. 3. Baskı. Ankara: Seçkin, 2014.
• Kara, İlhan. Yeni Kanuna Göre Tüketici Hukuku. Ankara: Engin, 2015.
• Karakocalı, Ahmet ve Ali Suphi Kurşun. Tüketici Hukuku (6502 Sayılı Kanun ve İlgili Yönetmeliklere Göre). İstanbul: Aristo, 2015.
• Karayalçın, Yaşar. Ticaret Hukuku, I. Giriş – Ticarî İşletme. 3. Baskı. Ankara: Güzel İstanbul Matbaası, 1968.
• Kırca, İsmail. “Ticarî İş ve Ticarî Hükme Dair.” BATİDER XXXIV, 3 (2018): 5-17.
• Kingisepp, Margus ve Age Värv. “The Notion Of Consumer in EU Consumer Acquis and the Consumer Rights Directive – a Significant Change Of Paradigm?.” Juridica International XVIII (2011): 44-53.
• Kuntalp, Erden. “Finansal Kiralama Kanunu ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna Göre Tüketim ve Yatırım Malı Ayırımı.” İçinde Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan, 287-311. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1998.
• Lenkeit, Olaf. Privates Baurecht: Kommentar zu §§ 631 ff. BGB samt systematischen Darstellungen sowie Kurzkommentierungen zu VOB/B, HOAI und BauFordSiG, Editörler: Messerschmidt, Burkhard ve Wolfgang Voit. 4. Auflage. München: C.H.Beck, 2022.
• Martens, Sebastian. BeckOK BGB, Editörler: Hau, Wolfgang ve Roman Poseck. 64. Edition. München: C.H.Beck, 2022.
• Micklitz, Hans-W.. Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch: BGB, Band 1: Allgemeiner Teil §§ 1-240, AllgPersönlR, ProstG, AGG, Editörler: Säcker, Franz Jürgen, Roland Rixecker, Hartmut Oetker ve Bettina Limperg. 9. Auflage. München: C.H.Beck, 2021.
• Möhler, Christine. Konsumentenverträge im schweizerischen Schiedsverfahren mit rechtsvergleichenden Aspekten, Editör: Schmid, Jörg. Zürich: Schulthess, 2014. Musielak, Hans-Joachim ve Wolfgang Voit. Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz, Kommentar. 19. Auflage. München: Franz Vahlen, 2022.
• Narbay, Şafak ve Muhammed Akkuş. “Ticari İş Niteliğinin Belirlenmesi ve Ticari İş – Tüketici İşlemi Ayrımı.” İçinde Prof. Dr. Sabih Arkan’a Armağan, 823-881. Ankara: On İki Levha, 2019 (Ticari İş).
• Narbay, Şafak ve Muhammed Akkuş. “Ticari İş ve Tüketici İşlemi Kavramları Ekseninde Görevli Mahkeme ve Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Düşünceler.” TAAD 11, 44 (2020): 301-333 (Dava Şartı).
• Ozanoğlu, Hasan Seçkin. “Mukayeseli Hukuk ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Açısından Tüketiciyi Koruyan Düzenlemelerin Kişi Bakımından Uygulanma Alanı (Tüketici Kavramına Mukayeseli Bir Yaklaşım).” İçinde Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, 663-692. İstanbul: Beta, 2000 (Tüketici Kavramı).
• Ozanoğlu, Hasan Seçkin. “Tüketici Sözleşmeleri Kavramı (Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Maddi Anlamda Uygulanma Alanı).” AÜHFD 50, 1 (2001): 55-90 (Tüketici Sözleşmeleri).
• Özay, Osman Levent. “6502 Sayılı Yasa Kapsamında Tüketici İşlemi.” ASEAD 4, 12 (2017): 257-272.
• Özel, Çağlar. Tüketicinin Korunması Hukuku. 7. Baskı. Ankara: Seçkin, 2021.
• Poroy, Reha ve Hamdi Yasaman. Ticari İşletme Hukuku. 18. Bası. İstanbul: Vedat, 2019.
• Poroy, Reha. “Tüketicinin Korunmasına İlişkin Bazı Özel Hukuk Sorunları.” İçinde Ord. Prof. Dr. Halil Arslanlı’nın Anısına Armağan, 513-550. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1978.
• Schmidt, Andrea. “Verbraucher.” İçinde Weber kompakt, Rechtswörterbuch (Editör: Weber, Klaus). 7. Edition. München: C.H.Beck, 2022.
• Sirmen, Lale. “Yeni Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun Genel Olarak Değerlendirilmesi.” Terazi Hukuk Dergisi 9, Özel Sayı (2014): 156-162.
• Şahin McCarthy, Oya. “Sözleşme Serbestisinin Bir Sınırı Olarak Tüketici Hukuku ve Uygulaması.” İstanbul Barosu Dergisi 85, 5 (2011): 85-107.
• Şener, Oruç Hami. Ticari İşletme Hukuku, Ders Kitabı. 2. Baskı. Ankara: Seçkin, 2020.
• Taşdelen, Nihat. “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’a Göre Tüketici Sıfatı.” İKÜHFD 16, 2 (2017): 705-719.
• Taşkın, Mustafa. “Tüzel Kişilerin ve Şirketlerin Tüketicilik Vasfı.” Ankara Barosu Dergisi 1 (1997): 30-37.
• Tekil, Fahiman. Ticari İşletme Hukuku. 3. Bası. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1997.
• Tekten, Emel. “Tüzel Kişi Tacirlerin Tüketici Sıfatı Sorunu ve Bu Kapsamda Taraf Oldukları Hukuki Uyuşmazlıkların Ticari/Tüketici Dava Şartı Arabuluculuğa Etkileri.” SÜHFD 31, 1 (2023): 1-34.
• Tutumlu, Mehmet Akif. “Tüketici Davaları Bakımından Tüketici Kavramı.” KTO Karatay Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1, 1 (2016): 179-198.
• Tüzemen Atik, Ebru. “Ticari İş ve Tüketici İşlemi Kavramlarının Ticari Davaya ve Dava Şartı Arabuluculuğa Etkileri.” SÜHFD 30, 3 (2022): 1515-1560.
• Tüzüner, Özlem. “Madde 1 / Tüzüner Şerhi.” İçinde Milli Şerh – 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Editörler: Tokbaş, Hakan ve Özlem Tüzüner, 1-27. İstanbul: Aristo, 2016.
• Ülgen, Hüseyin, Mehmet Helvacı, Arslan Kaya ve N. Füsun Nomer Ertan. Ticari İşletme Hukuku. 6. Bası. İstanbul: Vedat, 2019.
• Ünal, Ahmet Cemil. “Ticari İş – Tüketici İşlemi Ayrımı Kapsamında Tüzel Kişi Tacirlerin Durumu.” BÜHFD 6, 1 (2020): 37-52.
• Yavuz, Nihat. Öğretinin ve Uygulamanın Işığında Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi. 2. Baskı. Ankara: Adalet, 2010.
• Yenice, Özge. “Tüzel Kişilerin Tüketici Niteliği.” LHD 13, 156 (2015): 71-86.
• Yıldırım, Abdulkerim. “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarısı Taslağının Bazı Maddelerine İlişkin Değerlendirmeler.” GÜHFD XVII, 1-2 (2013): 1015 1047.
• Yücer Aktürk, İpek. “Tüzel Kişi Tacirin Tüketici Sıfatı.” GÜHFD XX, 2 (2016): 103 128.
• Zevkliler, Aydın ve Çağlar Özel. Tüketicinin Korunması Hukuku. Ankara: Seçkin, 2016.