PATENTİN İNHİSARÎLİK UNSURUNUN İNGİLTERE’DE ORTAYA ÇIKIŞINDA JACOPO ACONCIO’NUN ROLÜ

Yıl 2023, Cilt: 72 Sayı: 3, 1323 - 1357, 26.10.2023

Cemal Dursun

https://doi.org/10.33629/auhfd.1339090

Öz

Bu makalede, bir Reformasyon ve Rönesans insanı olan Trentolu Jacopo Aconcio’nun patentin “inhisarîlik” unsurunun İngiltere’de ortaya çıkışında oynadığı rol üzerinde durulmaktadır. Bu amaçla önce Aconcio’nun hayatı üzerinde kısaca durulmuştur. 1557’de İsviçre’ye geçişine kadar olan hayatı hakkında çok az şey bilinmektedir. Reform yanlısı görüşleri nedeniyle hayatının son yıllarında İtalya’yı terk ederek Basel ve Zürih’e yerleşmesi, orada Marian sürgünleri ile tanışması, Birinci Elizabeth’in tahta çıkmasından sonra sırasıyla Strazburg’a, oradan da Sir Cecil’in daveti ile Londra’ya geçişi anlatılmaktadır. Bu dönemde kaleme aldığı önemle eserlere kısaca değinilmektedir. Bir mühendis olarak Aconcio’nun İngiltere’ye varır varmaz Kraliçe’ye yaptığı yazılı başvuru üzerinden ve Holdsworth, Hulme ve White Jr.’ın konuya dair görüşlerinden hareketle Seaborn Davies ile Jeremy Phillips arasında Aconcio’nun İngiltere’de patentin inhisarîlik unsurunun oluşumundaki rolüne dair tartışmalar üzerinde ayrıntılı olarak durulacaktır. Çalışma, tarihsel yaklaşımdan yararlanmak suretiyle hem 16. yy.’a dair meselelerin değerlendirilmesinde hem de o döneme ait belli kavramların anlaşılmasında ve kullanılmasında dikkat edilmesi gereken önemli hususları içeren bir bölüm ile sona ermektedir.

Anahtar Kelimeler

Jacopo Aconcio, Patent, İngiltere, Fikrî/Sınaî Mülkiyet, İnhisarîlik/Tekel.

Kaynakça

• Ahnert, Thomas. “Another querelle. The Usus Modernus Pandectarum and the constitution of the Holy Roman Empire around 1700.” Central European Pasts: Old and New in the Intellectual Culture of Habsburg Europe, 1700 1750 içinde, ed. Ines Peper ve Thomas Wallnig, 293-310. Berlin, Boston: De Gruyter Oldenbourg, 2022.
• Allen, John William. A History of Political Thought in the Sixteenth Century. New York: Methuen & Co., 1928.
• Amerika Birleşik Devletleri Anayasası. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2023. https://www.senate.gov/about/origins-foundations/senate-and constitution/constitution.htm.
• An Act to Promote the Progress of Useful Arts, 17 April 1790. Erişim tarihi: 24 Temmuz, https://govtrackus.s3.amazonaws.com/legislink/pdf/stat/1/STATUTE-1Pg109.pdf. 2023.
• Bank of England. “Inflation Calculator from 1209 to now.” Erişim tarihi: 24 Temmuz 2023. https://www.bankofengland.co.uk/monetarypolicy/inflation/inflation-calculator.
• Bibliothèque Nationale De France, Catalogue general. “Aconcio, Giacomo (1492? 1566?).” Erişim tarihi: 24 Temmuz 2023.
• Blackstone, William. Commentaries on the Laws of England in Four Books. Notes selected from the editions of Archibold, Christian, Coleridge, Chitty, Stewart, Kerr, and others, Barron Field’s Analysis, and Additional Notes, and a Life of the Author by George Sharswood. In Two Volumes. Philadelphia: J.B. Lippincott Co., 1893.
• Blockmans, Wim. Emperor Charles, 1500-1558. Çev. Isola van den Hoven-Vardon. London: Arnold, 2002.
• Bracha, Oren. “The Commodification of Patents 1600-1836: How Patents Became Rights and Why We Should Care.” Loyola of Los Angeles Law Review 38, 177 (2004): 177-244.
• Broadie, Alexander, ed. The Cambridge Companion to the Scottish Enlightenment. Cambridge Companions to Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press, 2003. doi:10.1017/CCOL0521802733.
• Campbell, Gordon. The Oxford Dictionary of Renaissance. Oxford, New York: OUP, 2005.
• Chaplais, Pierre. English Royal Documents: King John - Henry VI, 1199-1461. Oxford: Clarendon Press, 1971.
• Commonwealth Legal Information Institute, the United Kingdom. “Ashby versus White & Al’. Mich. 2 Ann. [See S. C. 2 Ld. Itaym. 938 (with note).] Mod. Cas. 45, 50, 53, 56. 1 Salk. 19, 20. 3 Salk. 17.” Erişim tarihi: 24 Temmuz 2023. http://www.commonlii.org/uk/cases/EngR/1738/87.pdf.
• Cosgrove, Richard A. “The Culture of Academic Legal History: Lawyers’ History and Historians’ Law 1870-1930.” Cambrian Law Review 33 (2002): 23-34.
• Dareste, Rodolphe. “Vers d’Abailard A Son Fils Astralabe, Nouvelle Leçon.” Bibliothèque de l’École Des Chartes 2 (1845): 406-21.
• Davies, D. Seaborne. “Acontius, Champion of Toleration, and the Patent System.” The History Review 7, no. 1 (1936): 63-66.
• Dent, Chris. “‘Generally Inconvenient’: The 1624 Statute of Monopolies as Political Compromise.” Melbourne University Law Review 33, 2 (2009): 415-53.
• Dick, Hugh G. “Giacomo Concio: A Renaissance Exile.” Modern Language Forum, XXVI/03 (1941): 12-18.
• Dolcerocca, Antoine. “Intellectual Property Monopolies: Towards a New Mercantilism?” Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi 4, 1 (2016): 217-35.
• Dugdale, William. The history of imbanking and drayning of divers fenns and marshes, both in forein parts and in this kingdom, and of the improvements thereby extracted from records, manuscripts, and other authentick testimonies. London: Alice Warren, 1662. http://name.umdl.umich.edu/A36795.0001.001.
• Eisenstein, Elizabeth L. The Printing Revolution in Early Modern Europe. Cambridge: Cambridge University Press, 2012.
• Emptoz, Gérard, ve Valérie Marchal. Aux sources de la propriété industrielle: Guide des archives de l’INPI. Paris: Institut National de la Propriété Industrielle, 2002.
• Evans, R. J. W., M. Schaich, ve P. H. Wilson (ed.). The Holy Roman Empire 1495 1806. Oxford: Oxford University Press, 2011.
• Eyice, Semavi. “İstanbul’da Koca Mustafa Paşa Cami’i ve Onun Osmanlı-Türk Mimarîsindeki Yeri.” Tarih Dergisi 5, 8 (1953): 153-82.
• Freeman, Janet Ing. “Anton Koberger’s First Books: Paper Stocks and Sequence of Printing.” The Princeton University Library Chronicle 55, 2 (1994): 308-22.
• Unwin, George. Industrial Organization in the 16th and 17th Centuries. London: F. Cass and C, 1963.
• Uyan, Göktürk. İsviçre-Türk Hukukunda Mimari Proje Düzenleme Sözleşmesinin Hukuki Niteliği. İstanbul: Beta, 2006.
• Watson, Alan. “The Transformation of American Property Law: Comparative Law Approach.” Georgia Law Review 24, 2 (1990): 163-221.
• White Jr., Lynn. “Jacopo Aconcio as an Engineer.” The American Historical Review 72, 2 (1967): 425-44.
• Wieacker, Franz. A History of Private Law in Europe with Particular Reference to Germany. Çev. Tony Weir. Oxford: Clarendon Press, 1995.
• Wiener, Frederick Bernays. “Holdsworth’s History Finally Completed”. American Bar Association Journal 53, no. 4 (1967): 321-24.
• Windscheid, Bernhard. Die Actio des römischen Civilrechts vom Standpunkte des heutigen Rechts, Düsseldorf: Verlagshandlung von Lulius Buddeu, 1856. (https://www.digitale-sammlungen.de/en/view/bsb10567269?page=,1).
• WIPO. “A Brief History.” Erişim tarihi: 24 Temmuz 2023. https://www.wipo.int/about-wipo/en/history.html.
• Wyatt, Michael. The Italian Encounter with Tudor England, A Cultural Politics of Translation. Cambridge: Cambridge University Press, 2005.