İslam Hukuku, Mecelle ve Türk Hukukunda Beğenme Şartıyla Satış Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2022, Cilt: 63 Sayı: 1, 211 - 246, 31.05.2022

Ahmet Akman

https://doi.org/10.33227/auifd.1002080

Cited By: 1

Öz

Türk Borçlar Kanununda beğenme koşulu ile satış, alıcının satılanı deneyerek veya gözden geçirerek beğenmesi koşuluyla yapılan satış olarak tanımlanır. Satış sözleşmesinin bu türünde alıcı satılanı kabul edip etmemekte tamamen serbest hareket eder. İradesi beğenme yönünde olursa geçerli bir satış sözleşmesi olarak hüküm ve sonuçlar doğurur. Alıcı beğenme şartına bağlı olarak geciktirici iradi bir hakka sahip olmuş olur. Bekleme döneminde tarafların hak ve borçları söz konusudur. Bu dönemde alıcı maldan bazı yararlar elde etmiş olabilir. İradesi olumlu olduğunda bunlara sahip olmaya devam eder, aksi halde iade etmesi gerekecektir. Beğenme şartıyla satış sözleşmesi Türk Borçlar Kanununda 249-252 maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu satış türünün tanımı ise md. 249’da verilmiştir. Bu maddeye göre, “Beğenme koşuluyla satış, alıcının satılanı deneyerek veya gözden geçirerek beğenmesi koşuluyla yapılan satıştır.” Yine kanun tarafların hak ve borçlarını 250. maddede tespit etmiştir. Buna göre, “Beğenme koşuluyla satışta alıcı, satılanı kabul etmekte veya hiçbir sebep göstermeksizin geri vermekte serbesttir. Satılan, alıcının zilyetliğine geçmiş olsa bile, satılanın mülkiyeti, beğenme koşulunun gerçekleştiği ana kadar satıcıda kalır.” İslam hukukunda ve Mecelle’de bu müessesenin bir benzerini görmek mümkündür. Mecelle bu türden bir sözleşme için iki kavram kullanır: Sevm-i şirāʾ ve sevm-i naẓar. Bunlardan özellikle ilki beğenme koşulu ile satışla birçok bakımdan benzerlik gösterir. Bu sözleşme türünde malın beğenme şartına bağlı olarak teslimi söz konusudur. Ayrıca bedel taraflar arasında belirlenmiş ve üzerinde mutabık kalınmıştır. Bedel konusundaki bu hususiyet satılanın hasarı konusunda belirleyici olmaktadır. Sevm-i şirāʾ yolu ile satış sözleşmesinde bedelin konuşulmuş ve üzerinde anlaşılmış olması önemlidir. Ayrıca alıcının malı teslim alması gerektiği de Mecelle md. 298’de ifade edilmiştir. Mecelle md. 299’da düzenlenmiş sevm-i naẓarda ise malı görmek ve başkasına göstermek üzerinde durulmuştur. Bu ikincideki sorumluluk ilkinden farklı olarak emanet kapsamında değerlendirilmiştir. Sevm-i şirāʾ ve naẓar arasında belirtilen farklar dikkate alındığında, sevm-i şirāʾnın Türk hukukunda yer alan beğenme koşuluyla satış hükümleri ile önemli ölçüde benzerlik arz ettiği göze çarpar. Bu benzerliklerden en önemlisi genel görüşe göre beğenme şartıyla satış sözleşmesinin geciktirici şarta rağmen kurulmuş olması itibariyle sevm-i şirāʾda olduğu gibi teslime bağlı olarak hasarın alıcıya geçmesidir. Çalışma konuyu ağırlıklı olarak Mecelle özelinde ve İslam hukuku bakımından ele almakta, Türk Hukuku ile önemli ayrım ve benzeşim noktalarında konunun özü itibariyle karşılaştırmalar yapmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Türk Borçlar Hukuku, Sözleşme, Sözleşmenin Tarafları, Beğenme Koşuluyla Satış, Bağlayıcılık, Hasar, Sorumluluk

A Study on Saling by Condition of Approval in Islamic Law, Majalla and Turkish Law

Öz

In the Turkish Code of Obligations, saling by condition of approval is defined as a sale made on the condition that the buyer likes the purchased goods by trying or inspecting it. In this type of sales contract, the buyer is completely free to accept or return the sold goods. If the will is to like, the sale is completed as a valid sales contract. The buyer has a discretionary right to return, depending on the condition of approval. There are rights and obligations of the parties in the waiting period. During this period, the buyer may have benefited from the goods. When his will is positive, he continues to have the goods; otherwise, he will have to return them. Saling by condition of approval is regulated between articles 249-251 in the Turkish Code of Obligations. The definition of this type of sale is given in article 249. According to this article, “Sale by condition of approval is a sale on the condition of approval by the buyer through trying or inspecting on purchased goods.” Again, the law determined the rights and obligations of the parties in Article 250. According to this, “In a sale by condition of approval, the buyer is free to accept or return the sold goods object without having to indicate any reason. Even if the sold goods object passed into the buyer’s possession, ownership of it remains with the buyer until the condition of approval is fulfilled.” It is possible to see a similar institution in the Islamic Ottoman law in Majalla. Majalla uses two concepts for this type of contract. These are sawm-i shirā and sawm-i naẓar. In particular, the first of these is similar to sales in many respects with the condition of approval. In this type of contract, the delivery of the goods is subject to the condition of appreciation. In addition, the price was determined and agreed upon between the parties. This feature regarding the price is decisive for the damage of the sold goods. It is important that the price has been discussed and agreed upon in the sales contract by way of sawm-i shirā. In addition, the buyer should take delivery of the goods was expressed in article 298 of Majalla. Sawm-i naẓar also focused on to see and show someone else the goods, which was regulated in article 299 of Majalla. Unlike the first, the responsibility in the second is considered within the scope of entrusting (amānah). Considering the differences between sawm-i shirā and sawm-i naẓar, it is striking that the term of savm-i shirā is remarkably similar to the sale by condition of approval in Turkish law. The most important of these similarities is that the sale by condition of approval was established despite the delayed condition, the damage passes to the buyer, as in the case of sawm-i shirā, depending on the delivery. This study mainly deals with the subject in terms of Majalla and Islamic law and makes comparisons with Turkish law in terms of the important distinctive and similar points of the subject.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Turkish Law of Obligations, Contract, Contracting Parties, Saling by Condition of Approval, Bindingness, Damage, Liability

Kaynakça

• Aḥmed b. Ḥanbel, Ebū ʿAbdillāh Aḥmed b. Muḥammed b. Ḥanbel eş-Şeybānī el-Mervezī. el-Musned Tah. Aḥmed Muḥammed Şākir, 8 c. Ḳahira: Dāru’l-Hadīs̠, 1416/1995.
• Akgündüz, Ahmed. Osmanlı Tarih ve Hukûk Istılâhları Kâmûsu. İstanbul: OSAV Yayınları, 2018.
• Akıntürk, Turgut ve Derya Ateş. Borçlar Hukuku Genel Hükümler Özel Borç İlişkileri. 26. Baskı. İstanbul: Beta, 2017.
• Akıntürk, Turgut. Satım Akdinde Hasarın İntikali. Ankara: Sevinç Matbaası, 1966.
• Akıntürk, Turgut. “Şart ve Mükellefiyet Kavramları Üzerine Bir İnceleme.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 27:3 (1970): 219-247.
• Akman, Ahmet. İslâm Hukukunda Akdî Mesuliyet ve Tazminat (Türk Borçlar Hukuku Mukayeseli). Ankara: Adalet, 2019.
• ʿAlāʾuddīn b. ʿAbdirrezzāḳ. et-Teḳābuḍ fī’l-Fıḳhi’l-İslāmī ve Es̠eruhu ʿale’l-Buyūʿi’l-Muʿaṣira. ʿAmmān: Dāru’n-Nefāʾis, 1423/2004.
• ʿAlī el-Ḫafīf. eḍ-Ḍamān fī’l-Fıḳhi’l-İslāmī . Ḳahira: Dāru’l-Fikri’l-ʿArabī, 2000.
• ʿAlī Ḥaydar Efendi. Dürerü’l-Hükkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm. 2. Baskı. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları 2017.
• ʿAlī Ḥaydar Efendi. Duraru’l-Ḥukkām Şerḥu Mecelleti’l-Aḥkām. İstanbul: Byy., 1314.
• ʿAlī Ḥaydar Efendi. “Sevm-i Şirāʾ Sevm-i Naẓar.” Cerīde-i ʿAdliyye, 101: (1329).
• Antalya, Gökhan. “Türk, İsviçre ve Alman Hukuklarında Tecrübe veya Muayene Şartıyla Satım”. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1991.
• Antalya, Gökhan. Türk İsviçre ve Alman Hukuklarında Tecrübe veya Muayene (Alıcının Onaylaması) Şartıyla Satım. İstanbul: Kazancı Hukuk, 1993.
• Apaydın, H. Yunus. “Kabz.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), 24: 45-49.
• Apaydın, H. Yunus. “Mevkuf.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), 29: 438-440.
• Apaydın, H. Yunus. “Muhayyerlik.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), 31:25-30.
• Aral, Fahrettin ve Hasan Ayrancı. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. Genişletilmiş 9. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2012.
• Aral, Fahrettin ve Hasan Ayrancı. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 11. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2018.
• Arslanlı, Halil. “Ticari Bey’de Hasar.” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 13:4 (1947):1451-1474.
• Arslanlı, Halil. “Mecellede Hasar.” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 14:1-2 (1948): 248-271.
• Atalay, Arif. “İslam Hukukunda Kabz.” Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya, 2012.
• Ayan, Mehmet. Borçlar Hukuku (Genel Hükümler). Gözden Geçirilmiş 11. Baskı. Ankara: Seçkin, 2016.
• Aydın, M. Akif. “İslam Hukukunda Gasp.” İslâm Tetkikleri Dergisi, IX (1995): 163-217.
• Aydoğdu, Murat ve Nalan Kahveci. Türk Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (Sözleşmeler Hukuku). Gözden Geçirilmiş, Yenilenmiş ve Dipnotlu 4. Baskı. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
• Aykanat, Mehmet. “Mecelle’de İş Sözleşmesi,” Kamu-İş 13:4 (2014): 57-78.
• el-Baġdādī, Ebū Muḥammed b. Ġānim b. Muḥammed. Mecmaʿu’ḍ-Ḍamānāt. [Byy]: Dāru’l-Kitābi’l-İslāmī, ty.
• Berki, Ali Himmet. Açıklamalı Mecelle. 2. Baskı. İstanbul: Hikmet Yayınları, 1979.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukuk-i İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kamusu. İstanbul: Bilmen Yayınevi 1970.
• el-Buḫārī, Ebū ʿAbdillāh Muḥammed b. İsmāʿīl. eṣ-Ṣaḥīḥ. 8 c. Byy: Dāru’l-Ḥilāfeti'l-ʿİlmiyye, 1315.
• el-Buhūtī, Manṣūr b. Yūnus b. Salāḥiddīn. Keşşāfu'l-Ḳināʿ ʿan Metni’l-İḳnāʿ. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1982.
• Busaida, Asma S. K. “İslam Hukukunda Sevm-i Şirâ ile Kabz Edilen Malların Hükmü.” Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu 2017.
• Cerīde-i ʿAdliyye, 1:6 (1338/1922): 286-288.
• Cin, Halil ve Ahmed Akgündüz. Türk Hukuk Tarihi. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı, 2011.
• Cürcānī, es-Seyyid eş-Şerīf. et-Taʿrīfât. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1403/1983.
• Çeker, Orhan. İslam Hukukunda Akidler. Konya: Tekin Kitabevi, 2014.
• ed-Derdīr, Ebū’l-Berekāt Aḥmed b. Muḥammed b. Aḥmed el-ʿAdevī. eş-Şerḥu’l-Kebīr. [Byy]: Dāru’l-Fikr, ty.
• Ebū Dāvūd, Suleymān b. el-Eşʿas̱ b. İsḥāk el-Ezdī es-Sicistānī. Sünen-i Ebî Dâvûd. İstanbul:Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• Heyet. el-Fetāva'l-Hindiyye. Byy: yy, ty.
• el-Mevsūʿatu’l-Fıḳhiyyetu’l-Kuveytiyye. 45 c. Kuveyt: Vizāratu’l-Evḳāf ve'ş-Şuʾuni'l-İslāmiyye, 1407/1987, 1413/1993, 1415/1995.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri. 6. Baskı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2016.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 25. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. 8. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
• Erişgin, Özlem Söğütlü. Tarihsel ve Dogmatik Açıdan Periculum Est Emptoris (Hasar Alıcıya Aittir). Ankara: Seçkin Yayınları, 2010.
• Feyzioğlu, F. Necmeddin. Borçlar Hukuku Akdin Muhtelif Nevileri (Özel Borç İlişkileri). 4. Baskı İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1980.
• Feyzioğlu, F. Necmeddin. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Yenilenmiş ve Genişletilmiş 2. Baskı, İstanbul: İstanbul Fakülteler Matbaası, 1977.
• Gümüş, M. Alper. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2012.
• el-Ḥamevī, Ebū’l-Abbās Şihābuddīn Aḥmed b. Muḥammed. Ġamzu ʿUyūni’l-Besāʾir. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1405/1985.
• el-Ḥaṣkefī, ʿAlāʾuddīn Muḥammed b. Alī b. Muḥammed. ed-Durru’l-Muḫtār Şerḥu Tenvīri’l-Ebsār. Tah. ʿAbdulmunʿim Ḫalīl İbrāhīm. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1403/2002.
• Hatemi, Hüseyin ve K. Emre Gökyayla. Borçlar Hukuku Genel Bölüm. 3. Baskı, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2015.
• el-Ḫaṭṭāb, Şemsuddīn Ebū ʿAbdillah Muḥammed b. Muḥammed b. ʿAbdirraḥmān. Mevāhibu’l-Celīl fī Şerḥi Muḫtasari’l-Ḫalīl. 6 c. [Byy]: Dāru’l-Fikr, 1412/1992.
• İbn ʿĀbidīn, Muḥammed Emīn b. ʿUmer b. ʿAbdilʿazīz. Raddu’l-Muḥtār ʿale’d-Durri’l-Muḫtār. Dāru’l-Fikr, 1412/1992.
• İbn Cuzey, Ebū’l-Ḳāsım Muḥammed b. Aḥmed. el-Ḳavānīnu’l-Fıḳhiyye. [Byy]: yy., ty.
• İbn Ḳudāme, Ebū Muḥammed Muvaffaḳuddīn ʿAbdullāh b. Aḥmed. el-Muġnī. [Ḳāhira]: [Mektebetu’l-Ḳahira], 1388/1968.
• İbn Māce, Ebū ʿAbdillāh Muḥammed. es-Sunen. 2 c. Tah. Muḥammed Fuʾād ʿAbdulbāḳī. Ḳāhira: [Dāru İḥyāʾi’l-Kutubi’l-ʿArabiyye], 1373/1953.
• İbn Manẓūr, Ebū’l-Faḍl Cemāluddīn Muḥammed. Lisānu’l-ʿArab. Beyrūt: Dāru Ṣadr, 1414.
• İbn Mufliḥ, Şemsuddīn Muḥammed el-Maḳdisī. Kitābu’l-Furūʿ. Tah. Rāʾid b. Sabrī b. Ebī ʿUlfe. ʿAmmān: Beytu’l-Efkāri’d-Devliyye, 2004.
• İbn Nuceym, Zeynuddīn b. İbrāhīm b. Muḥammed. el-Baḥru’r-Rāʾiḳ Şerhu Kenzi’d-Deḳāʾiḳ. [Byy]: Dāru’l-Kitābi’l-İslāmī, ty.
• İbn Nuceym, Zeynuddīn b. İbrāhīm b. Muḥammed. el-Eşbāh ve’n-Neẓāir. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1419 / 1999.
• İbn Raceb, Ebu’l-Ferac Zeynuddīn ʿAbdurraḥmān b. Aḥmed. el-Ḳavāʿidu’l-Fıḳhiyye. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, [1429/2008].
• İbn Ruşd, Ebū’l-Velīd Muḥammed b. Aḥmed el-Ḳurṭubī. Bidāyetu’l-Muctehid ve Nihāyetu’l-Muḳteṣid. Ḳahira: Dāru’l-Hadīs̠, 1425/2004.
• Kallek, Cengiz. “Müsâveme,” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), 32:79-81.
• el-Ḳarāfī, Ebū’l-ʿAbbās Şihābuddīn Aḥmed b. İdrīs. eẕ-Ẕeḫīra.Tah. Muḥammed Hiccī. Beyrūt: Dāru’l-Ġarbi’l-İslāmī, 1994.
• Karaman, Hayreddin. Mukayeseli İslam Hukuku. 2 c., İstanbul: İz Yayıncılık ,2016.
• Karaman, Hayreddin. “Akid,” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), 2: 251-256.
• el-Kāsānī, ʿAlāʾuddīn Ebū Bekr b. Mesʿūd. Bedāʾiʿu’ṣ-Ṣanāʾiʿ fī Tertībi’ş-Şerāʾiʿ. Tah. ʿAlī Muḥammed Muʿavvaḍ ve ʿAdil Aḥmed ʿAbdulmevcūd. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1406/1986.
• Kaşak, F. Erdem. “Roma Hukukuyla Karşılaştırmalı Olarak Türk Hukukunda Şart (Koşul, Condicio).” İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10:2 (2019):548-562.
• Kaşıkçı, Osman. “Eski Hukukumuzda Şarta Bağlı İşlemler.” Prof. Dr. Selâhattin Sulhi Tekinay’ın Hatırasına Armağan, içinde 375-407. İstanbul: Marmara Hukuk Fakültesi, 1999.
• Kaşıkçı, Osman. “Şart,” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), 38:365-367.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Genişletilmiş 21. Baskı. Ankara: Turhan Kitabevi 2017.
• Kisbet, Mustafa. “İslam Hukukuna Göre Satım Akdinde Malın Kabz ve Teslimi.” Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi SBE, Bursa, 2010.
• Kisbet, Mustafa. “İslam Hukukuna Göre Satılan Malın Kabzı ve Hükümleri”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 16 (2010) 477-490.
• Kisbet, Mustafa. “İslâm Borçlar Hukukunda Kabzın Akitlere Etkisi”. İHYA Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 1:2 (2015): 1-21.
• Manṣūr, ʿAbdullaṭīf. el-Ḳabḍu ve Es̱eruhū fī’l-ʿUkūd. Yüksek Lisans Tezi, Cāmiʿatu’n-Necāhu’l-Vaṭaniyye, Nablus, 2000
• Mecelletu Mecmaʿi’l-Fıḳhi’l-İslāmī. Cidde: İslâm Konferansı Teşkilatı, 1410/1990.
• Muḥammed Ḳadrī Paşa. Murşidu’l-Ḥayrān ilā Maʿrifeti’l-Aḥvāli’l-İnsān. Būlāḳ: el-Maṭbaʿatu’l-Kubrā el-Āmīriyye., 1308/1891.
• Mālik b. Enes. el-Muvattaʾ. Tah. Muḥammed Fuʾād ʿAbdulbāḳi. Beyrūt: Dāru İḥyāʾi’t-Turās̠i’l-ʿArabī, 1406/1985.
• Muslim, Ebu’l-Ḥuseyn b. el-Ḥaccāc el-Kuşeyrī. eṣ-Ṣaḥīḥ. Tah. Muḥammed Fuʾād ʿAbdulbāḳi. Beyrūt: Dāru İḥyāʾi’t-Turās̠i’l-ʿArabī, 1375/1975.
• Oğuzman, M. Kemal ve M. Turgut Öz. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Gözden Geçirilip Güncelleştirilmiş 12. Baskı. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2016.
• Okur, Sinan. “Roma, Türk-İsviçre ve Avrupa Sözleşme Hukukunda Koşul (Şart) Kavramı ve Hukuki Sonuçları Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme.” Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 14:1 (2019): 31-101.
• Okur, Sinan. Borçlar Hukuku Pratik Çalışma Çözüm Metodu ve Örnek Çözümler. Ankara: Adalet Yayınları, 2020.
• Oruç, Murat. “Satış Sözleşmesinde Riskin Geçişi.” Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul 2015.
• Özdemir Recep. “İslâm Hukukunda Şart Muhayyerliği.” İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7:1 (2016):139-172.
• Pulaşlı, Hasan. Şarta Bağlı İşlemler ve Hukuki Sonuçları. Ankara: Dayınlarlı Hukuk Yayınları, 1989.
• Rado, Türkan. Roma Hukuku Dersleri Borçlar Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1982.
• er-Rāfiʿī, Ebū’l-Ḳāsim ʿAbdulkerīm b. Muḥammed. Fetḥu’l-ʿAzīz bi Şerḥi’l-Vecīz. [Byy]: Dāru’l-Fikr, ty.
• er-Ramlī, Ebū ʿAbdillāh Şemsuddīn Muḥammed. Nihāyetu’l-Muḥtāc ilā Şerḥi’l-Minhāc, Beyrūt: Dāru’l-Fikr, 1404/1984.
• Remzi, Mehmet ve Sezer Aydın. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 9. Baskı, Ankara: Adalet, 2019.
• es-Semerḳandī, Ebū Bekr ʿAlāʾuddīn Muḥammed. Tuḥfetu’l-Fuḳahāʾ. 2. Baskı, [Beyrūt]: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1414/1993.
• es-Seraḫsī, Muḥammed b. Aḥmed. el-Mebsūṭ. Beyrūt: Dāru’l-Marife, 1414/1993.
• es-Seraḫsī, Muḥammed b. Aḥmed. Şerḥu’s-Siyeri’l-Kebīr. Byy: yy., 1971.
• eş-Şāfiʿī, Ebū ʿAbdillāh Muḥammed b. İdrīs. el-Umm. Beyrūt :Dāru’l-Maʿrife, 1410/1990.
• eş-Şīrāzī, Ebū İsḥāk Cemāluddīn İbrāhīm b. ʿAlī b. Yūsuf. el-Muheẕẕeb fī Fıḳhi’l-İmām eş-Şāfiʿī. Tah. Zekeriyyā ʿUmeyrāt/ʿAmīrāt. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1416/1995.
• eş-Şirbīnī, Ḫaṭīb Şemsuddīn Muḥammed b. Aḥmed. Muġni’l-Muḥtāc. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiye, 1415/1994.
• Tandoğan, Haluk, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. 5. Baskı İstanbul: [Evrim Dağıtım] 1988.
• et-Tirmiẕī, Ebū ʿİsā Muḥammed b. ʿİsā. Sunenu’t-Tirmiẕī. Tah. ʿAbdurraḥmān Muḥammed ʿUṣmān, nşr. Muḥammed ʿAbdulmuḥsin el-Kutebā. [Byy]: Maṭbaʿai Medenī, 1964.
• Topal, Şevket. İslâm Hukukunda Satış Akdi ve Mülkiyet. Rize: STS Yayını, 2014.
• Tunçomağ, Kenan. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1974.
• Ülker, İbrahim. Osmanlı Noterlik Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi 2018.
• Ünal, Mustafa. “İslâm Borçlar Hukukunda Fesad Müeyyidesi ile Kısmi Hükümsüzlük ve İptal Edilebilirlik Müeyyidelerinin Mukayesesi.” The Journal of Social Science, 3:6 (2019): 449-473.
• Ünal, Mustafa. İslâm Hukukunda Haksız Fiil Sorumluluğu. Ankara: Adalet Yayınevi 2019.
• Yaka Zeki. “İslam Hukukunda Zilyedlik ve Mülkiyet Arasındaki Farklar”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1:2 (2014): 35-52.
• Yaka, Zeki. “İslam Hukukunda Zilyedliğin Hukuki Fonksiyonu”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1:1 (2014): 61-80.
• Yavuz, Cevdet; Faruk Acar ve Burak Özen (haz). Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler. Güncellenmiş ve Yenilenmiş 10. Baskı. İstanbul: Beta, 2014.
• Yetiş-Şamlı, Kübra. “Borçlar Kanunu ve CISG Çerçevesinde Hasarın İntikali.” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 65:1 (2007): 303-349.
• Yıldız, Kemal. İslâm Sorumluluk Hukuku Akit Dışı Sorumluluk. İstanbul: İFAV Yayınları, 2013.
• ez-Zebīdī, Ebū’l-Feyḍ Muḥammed. Tācu’l-ʿArūs. Beyrūt: Dāru’l-Hidāye, ty.
• ez-Zerḳā, Muṣṭafa Aḥmed. el-Medḫalu’l-Fıḳhiyyu’l-Āmm. [Dimeşḳ]: Dāru’l-Ḳalem, 1418/1998.
• Zevkliler, Aydın ve K. Emre Gökyayla. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. 16. Baskı. Ankara: Turhan Kitabevi, 2016.
• Zevkliler, Aydın. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. Genişletilmiş 7. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2002.
• ez-Zeylaʿī, ʿUs̠mān b. ʿAlī. Tebyīnu’l-Haḳāʾiḳ Şerḥu Kenzi’d-Deḳāʾiḳ. Ḳāhira: Maṭbaʿatu’l-Kubrā el-Emīriyye, 1414.
• ez-Zuḥaylī, Vehbe. el-Fıḳhu’l-İslāmī ve Edilletuhu. [Dimeşḳ]: Dāru’l-Fikr, 1309/1989.
• ez-Zuḥaylī, Vehbe. el-Fıḳhu'l-Ḥanefīyyu'l-Muyesser. Dimeşḳ: Dāru’l-Fikr, 2010.
• ez-Zuḥaylī, Vehbe. el-Muʿāmelātu’l-Māliyye el-Muʿaṣira. [Dimeşḳ]: Dāru’l-Fikr, 1423/2002.
• ez-Zuḥaylī, Vehbe. Naẓariyyetu’ḍ-Ḍamān. [Dimeşḳ]: Dāru’l-Fikr, 2012.