Anadolu İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin 21. Yüzyıl Öğrenme Becerileri ile Okul İklimi Düzeyleri

Yıl 2023, Cilt: 64 Sayı: 2, 699 - 742, 30.11.2023

Sümeyra Arıcan , Şefika Mutlu

https://doi.org/10.33227/auifd.1347688

Cited By: 1

Öz

Her yeni yüzyılın kendine özgü özellikleri ve eğitim anlayışı bulunmaktadır. 2000 yılı sonrası dönemi ifade eden 21. yüzyılda, 21. yüzyıl becerileri kavramı ortaya çıkmıştır. Bu çağda yaşayan bireylerin bilgi çağının gerektirdiği becerilere uyum sağlaması ve kendilerini sürekli geliştirmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Türkiye de bu çağa yönelik eğitim politikalarını geliştirmeye çalışmıştır. Böylece çağın gerektirdiği becerilere yönelik değişiklikler örgün eğitim kurumlarında uygulanmaya başlamıştır. Örgün eğitim kurumları olan okullar çeşitli iletişim ve etkileşimlerle öğrenmenin gerçekleştirildiği mekânlardır. Okullarda öğrenciler sosyal, duygusal ve bilişsel açıdan geliştirilmektedir. Okul iklimi okulların sahip olduğu tüm özellikleri ifade etmektedir. Bu iklim öğrencilerin öğrenme ortamını şekillendirmekte ve öğrenci başarısını etkilemektedir. Bu çalışmada Anadolu imam hatip lisesinde öğrenim gören öğrencilerin 21. yüzyıl öğrenen becerileri ile okul iklimine ilişkin görüşlerinin düzeyleri ve bu düzeyler arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli ile yürütülmüştür. Türkiye genelindeki Anadolu imam hatip liselerindeki 1.748 katılımcı öğrenci, basit tesadüfi yöntemle örneklemi oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak kişisel bilgiler formu ve Orhan-Göksun tarafından geliştirilen “21. Yüzyıl Öğrenen Becerileri Ölçeği” ile Durnalı ve Filiz tarafından uyarlanan “Delaware Okul İklimi Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler Google Form aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın verileri SPSS 23 paket programında analiz edilmiştir. Verilerin analizinde betimleyici analizlerle birlikte çıkarımsal analizlerden ilişkisiz (bağımsız) örneklemler t testi ile tek faktörlü varyans analizi (ANOVA testi) yapılmıştır. Çoklu karşılaştırmalarda ise Scheffe testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda okul türünün, okulun teknolojik-kültürel imkânlarının ve ailenin sosyo-ekonomik düzeyinin öğrencilerin 21. yüzyıl öğrenen becerileri ve okul iklimine dair görüşlerini anlamlı düzeyde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Anadolu imam hatip lisesi öğrencilerinin 21. yüzyıl becerileri ile okul iklimine ilişkin görüşleri arasındaki ilişki düşük düzeyde de olsa olumlu bir ilişki bulunmaktadır. Buna göre öğrencilerin okul iklimine ilişkin görüşlerinin düzeyi arttıkça 21. yüzyıl öğrenen becerilerine ilişkin görüşlerinin düzeyi artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Anadolu İmam Hatip Lisesi, Öğrenci, 21. Yüzyıl Öğrenen Becerileri, Okul İklimi

21st-Century Learning Skills and School Climate Levels of Anatolian Imam Hatip High School Students

Öz

Each new century has its own characteristics and understanding of education. In the 21st century, which refers to the period after 2000, the concept of 21st-century skills has emerged. It is emphasised that individuals living in this age should adapt to the skills required by the information age and continuously improve themselves. Turkey has also tried to develop education policies for this age. Thus, changes towards the skills required by this age have started to be implemented in formal education institutions. Schools, which are formal education institutions, are places where learning is realised through various communication and interactions. In schools, students are developed socially, emotionally and cognitively. School climate refers to all the features that schools have. This climate shapes the learning environment of students and affects student achievement. This study examines the levels of 21st-century learner skills of students studying in Anatolian Imam Hatip high schools and their views on school climate and the relationship between these levels. The research was conducted with the relational survey model, one of the quantitative research methods. The sample consisted of 1,748 participant students in Anatolian Imam Hatip high schools across Turkey by simple random method. Personal information form and the "21st-Century Learner Skills Scale" developed by Orhan-Göksun and the "Delaware School Climate Survey" adapted by Durnalı and Filiz were used as data collection tools. Data were collected through Google Forms. The data of the study were analysed in SPSS 23 software. In the analysis of the data, descriptive analyses, unrelated (independent) samples t-test and one-factor analysis of variance (ANOVA test) were performed. Scheffe test was utilised for multiple comparisons. As a result of the research, it was concluded that school type, technological-cultural facilities of the school and socioeconomic level of the family significantly affected students' views on 21st-century learner skills and school climate. There is a positive relationship between the 21st-century skills of Anatolian Imam Hatip high school students and their views on school climate, albeit at a low level. Accordingly, as the level of students' views on school climate increases, the level of their views on 21st-century learner skills increases.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Anatolian Imam Hatip High School, Student, 21st-Century Learner Skills, School Climate

Kaynakça

• 21. Yüzyıla Girerken Türk Eğitim Sisteminin İhtiyaç Duyduğu Çağdaş Öğretmen Profili. Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 2001.
• Akın, Erhan ve Hüseyin Kudak. “2023 Eğitim Vizyon Belgesiyle Oluşturulan Drama ve Eleştirel Düşünce Atölyelerinin Türkçe Dersi Akademik Başarısı Üzerine Etkisi.” Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD) 7:6 (2020): 58-74.
• Akkurt, Züleyha ve Esra Karabağ Köse. “Öğrenci Başarısının Okul, Öğretmen ve Aileyle İlgili Değişkenler Açısından İncelenmesi.” Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 47:1 (2019): 1-16.
• Akman, Esra Diker. “Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin TIMSS Fen Sonuçlarının 21.yy Beceri Düzeyleri ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi.” Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2019.
• Anıl, Duygu. “Uluslararası Öğrenci Başarılarını Değerlendirme Programı (PISA)’nda Türkiye’deki Öğrencilerin Fen Bilimleri Başarılarını Etkileyen Faktörler.” Eğitim ve Bilim 34:152 (2010): 87-100.
• Aşlamacı, İbrahim. “İHL Öğrencilerinin Meslek Dersi Öğretmenlerine Yönelik Tutum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 17:1 (2017): 226.
• Avcı, Süleyman, Suat Yapıcı ve Mine Avcı. "Öğretmenlerin Yöntem Tercihlerini Etkileyen Faktörler.” Milli Eğitim Dergisi 52:240 (2023): 2615-2642.
• Ay, Şule ve Halim Akgöl. “Eleştirel Düşünme Gücü ile Cinsiyet, Yaş ve Sınıf Düzeyi.” Journal of Theoretical Educational Science 1:2 (2008): 65-75.
• Aybek, Zeynep Kaya, Başak Ercan, Engin Güven ve Rıza Salar. “Farklı Okul Türlerinde Okul İklimi Nasıl Değişmektedir?.” Baskent University Journal of Education 9:2 (2022): 193-206.
• Aydın, Ayhan, Yılmaz Sarıer ve Şengül Uysal. “Sosyoekonomik ve Sosyokültürel Değişkenler Açısından PISA Matematik Sonuçlarının Karşılaştırılması.” Eğitim ve Bilim 37:164 (2012): 20-30.
• Bektaş, Fatih ve Ahmet Nalçacı. “Okul İklimi ile Öğrenci Başarısı Arasındaki İlişki.” Sosyal Bilimler Dergisi 4:13 (2013): 1-13.
• Berberoğlu, Giray ve İlker Kalender. “Öğrenci Başarısını Yıllara, Okul Türlerine, Bölgelere Göre İncelenmesi: ÖSS ve PISA Analizi.” Eğitim Bilimleri ve Uygulama 22: 4 (2005): 21-35.
• Bozkurt, Şeyma Büşra ve Hasan Çakır. “Ortaokul Öğrencilerinin 21. Yüzyıl Öğrenme Beceri Düzeylerinin Cinsiyet ve Sınıf Seviyesine Göre İncelenmesi.” Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 39: 39 (2016): 69-82.
• Bradshaw, Catherine P., Tracy E. Waasdorp, Katrina J. Debnam ve Sarah Lindstrom Johnson. “Measuring School Climate in High Schools: A Focus on Safety, Engagement, and the Environment.” Journal of School Health 84: 9 (2014): 593-604.
• Brand, Stephen, Robert Felner, Minsuk Shim, Anne Seitsinger ve Thaddeus Dumas. “Middle School Improvement and Reform: Development and Validation of a School-Level Assessment of Climate, Cultural Pluralism, and School Safety.” Journal of Educational Psychology 95: 3 (2003): 570-88.
• Berkant, Hasan Güner ve Serpil Şener Gençoğlu. "Farklı lise türlerinde çalışan matematik öğretmenlerinin matematik eğitimine yönelik görüşleri." Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12:1 (2015): 194-217.
• Bugay Sökmez, Aslı, Figen Çok ve Dilek Avcı. “Lise Öğrencilerinin Okul İklimi Algısının İncelenmesi.” Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 53: 2 (2020): 665-92.
• Burke, Johnson ve Larry Christensen. Eğitim Araştırmaları Nicel, Nitel ve Karma Yaklaşımlar. Çeviren Selçuk Beşir Demir. Ankara: Eğiten Kitap, 2014.
• Bursal, Murat. SPSS ile Temel Veri Analizleri. Ankara: Anı Yayıncılık, 2017.
• Büyüköztürk, Şener, Ebru Kılıç Çakmak, Özcan Erkan Akgün, Şirin Karadeniz ve Funda Demirel. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2016.
• Cansız, Mehmet, Bilgehan Ozbaylanlı ve Mustafa Hilmi Çolakoğlu. “Okul Türünün Öğrenci Başarısı Üzerindeki Etkisi.” Eğitim ve Bilim 44: 197 (2019): 275-314.
• Cingöz, Zeliha Karaağaç ve Bekir S. Gür. “Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Statünün Akademik Başarıya Etkisi PISA 2015 ve TEOG 2017 Sonuçlarının Karşılaştırması.” İnsan ve Toplum 10:4 (2020): 247-88.
• Cohen, Jonathan, McCabe, Nicholas Michelli ve N.M Pickeral. “School Climate: Research, Policy, Teacher Education and Practice.” Teachers College Record 111: 1 (2009): 180-213.
• Çelik, Bora Serhat. “Lise Öğrencilerinin 21. Yüzyıl Becerilerini Algılama Düzeylerinin İncelenmesi.” Yüksek Lisans Tezi, Biruni Üniversitesi, İstanbul, 2021.
• Çetin, İsa. “Anadolu İmam Hatip Liselerinde Öğrenim Gören Öğrencilerin Okula İlişkin Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi.” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul, 2017.
• Çetin, İsmail ve Elif Sağlam Çetin. “Tasarım ve Beceri Atölyeleri Hakkında Okul Yöneticilerinin Görüşleri.” Eğitim Bilim ve Araştırma Dergisi 4:1 (2023): 47-71.
• Çiftçi, Hasan. “Akran İlişkileri Düzeylerinin Karşılaştırılması: Lise Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme.” İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 7:3 (2018): 1517- 1535.
• Çiftçi, Serkan, Ahmet Yayla ve Abdulkadir Sağlam. “21. Yüzyıl Becerileri Bağlamında Öğrenci, Öğretmen ve Eğitim Ortamları.” RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 24 (2021): 718-34.
• Çiftçi, Cemil ve Atalay Çağlar. “Ailelerin Sosyo-Ekonomik Özelliklerinin Öğrenci Başarısı Üzerindeki Etkisi: Fakirlik Kader Midir?.” Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 11: 2 (2014): 155-75.
• Çiner, Suzan ve Süleyman Göksoy. “Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Yöneticilerinin 21. Yüzyıl Becerileri İle Okul İklimi Arasındaki İlişki.” International Journal of Arts 5: 8 (2022): 1-21.
• De Vellis, Robert F. Scale Development: Theoryand Applications. Sage Publications, 2. bs. 2003.
• Dinler, Hızır, Ahmet Simsar ve Vakkas Yalçın. “3-6 Yaş Çocukların 21. Yüzyıl Becerilerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi.” e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi 8: 2 (2021): 281-303.
• Doğan, Soner. “Lise Öğrencilerinin Okul İklimi Algıları.” Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10 (2012): 55-92.
• Dönmez, Şerife ve Aslı Taylı. “Ortaokul Öğrencilerinde Okul İklimi, Okula Bağlılık ve Okul Yaşam Kalitesi Algısının İncelenmesi.” Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 9:2 (2018): 1-17.
• Durnalı, Mehmet ve Bijen Filiz. “Delaware Okul İklimi Ölçeği Öğrenci Versiyonunun Türk Kültürüne Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Kastamonu Eğitim Dergisi 27:6 (2019): 2651-61.
• Ekşi, Halil, Nesrullah Okan ve Ayşe Sena Ayhan. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Karakter Gelişiminin Yordayıcısı Olarak Öz Düzenleme Becerisi ve Okul İklim Algısı.” Talim: Journal of Education in Muslim Societies and Communities 2:2 (2018): 209‒241.
• Engin, Ali Osman ve Murat Korucuk. “Öğrencilerin 21. Yüzyıl Becerilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi.” Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 41:2 (2021): 1081-1119.
• Engin-Demir, Cennet. “Factors Influencing the Academic Achievement of the Turkish Urban Poor.” International Journal of Educational Development 29:1 (2009): 17-29.
• Erbil, Deniz Gökçe, Erdal Demir ve Burcu Armağan Erbil. "Pandemi Sürecinde Uzaktan Eğitime Yönelik Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerinin İncelenmesi.” Turkish Studies-Educational Sciences 16:3 (2021): 1473-1493.
• Erden, Seval ve Saliha Yılmaz. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Akran İlişkilerinin İnsanî Değerler ve Öznel İyi Oluş Düzeyleri Açısından İncelenmesi.” Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 6:2 (2016): 387 – 414.
• Erdoğan, Elif ve Meltem Acar Güvendir. “Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programında Öğrencilerin Sosyoekonomik Özellikleri ile Okuma Becerileri Arasındaki İlişki.” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20 (2019): 493-523.
• Fındık, Leyla Yılmaz ve Yüksel Kavak. “Türkiye’deki Sosyo-Ekonomik Açıdan Dezavantajlı Öğrencilerin PISA 2009 Başarılarının Değerlendirilmesi.” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 2:2 (2013): 249-73.
• Gelbal, Selahattin. “Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Sosyoekonomik Özelliklerinin Türkçe Başarısı Üzerinde Etkisi.” Eğitim ve Bilim 33:150 (2008): 1-13.
• Gelbal, Selahattin ve Burhanettin Özdemir. “PISA 2009 Sonuçlarına Göre Öğrenci Başarısını Etkileyen Faktörlerin Kanonik Ortak Etki Analizi ile İncelenmesi.” Eğitim ve Bilim 39:175 (2014): 41-57.
• Göcen, Gülüşan ve Zeynep Kaya. “İmam‐Hatip Liselerinde Çalışan Öğretmen ve Yöneticilerin Okul İklim Algısı ve Bu Algıya Etki Eden Faktörler (İstanbul Örneği).” Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 36 (2014): 67-102.
• Göktepe Yıldız, Sevda. “Lise Öğrencilerinin 21. Yüzyıl Becerilerinin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi.” Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi 51 (2020): 884-97.
• Güleş, Enes ve Hasan Kılınç. “Sınıf Öğretmenlerinin Tasarım Beceri Atölyelerine İlişkin Görüşleri.” Turkish Studies- Education 15:6 (2021): 4227-45.
• Gülhan, Filiz. “Okul Paydaşlarının Tasarım Beceri Atölyelerine Yönelik Beklentilerine Dayalı Görüşlerinin Değerlendirilmesi.” Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi 7:15 (2021): 235-60.
• Gündoğan, Aslı ve Beyhan Can. “Sınıf Öğretmenlerinin Tasarım-Beceri Atölyeleri Hakkındaki Görüşleri.” Turkish Studies 15:2 (14 Mayıs 2020): 851-76.
• Gürbüz, Sait ve Faruk Şahin. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (Felsefe-Yöntem-Analiz). Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2014.
• Gürel, Hülya. “Lise Öğrencilerinin Sınav Kaygısı Düzeyleri ile Okul İklimi Arasındaki İlişki.” Tezsiz Yüksek Lisans Projesi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli, 2021.
• Güzle Kayır, Çiğdem. “PISA 2009-Türkiye Verilerine Dayanarak Okuma Becerileri Alanında Başarılı Okullar ile Başarısız Okulları Ayırt Eden Okul İçi Etmenler ve Sosyo-Ekonomik Faktörler.” Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya, 2012.
• Hamarat, Ercenk. “21. Yüzyıl Becerileri Odağında Türkiye’nin Eğitim Politikaları.” İstanbul: SETA Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, 2019.
• Hoy, Wayne K., C. John Tarter ve Robert B. Kottkamp. Openschools/Healthy Schools: Measuring Organizational Climate. Newbury Park: Sage Publications, 1991. https://www.waynekhoy.com/pdfs/open_schools_healthy_schools_book.pdf (15.08.2023).
• İslamoğlu, Ahmet ve Ümit Alnıaçık. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2016.
• Karabağ Köse, Esra. “Dezavantajlı Bölge Okullarında Öğrenim Gören Risk Altındaki Öğrencilerin Okul Bağlılıklarını Etkileyen Faktörler.” Eğitim ve Bilim 44:199 (2019): 321-36.
• Karabay, Ersoy. “Sosyo – Kültürel Değişkenlerin PISA Fen Okuryazarlığını Yordama Gücünün Yıllara Göre İncelenmesi.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, 2012.
• Karadağ, Engin, Sabiha İşçi, Özge Öztekin ve Suat Anar. “Okul İklimi ve Akademik Başarı İlişkisi: Bir Meta-Analiz Çalışması.” İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 17: 2 (2016): 107-22.
• Karakaş, Münevver. “Ortaokul Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Fen Bilimlerine Yönelik 21.yüzyıl Beceri Düzeylerinin Ölçülmesi.” Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, 2015.
• Karaman, Davut. “Yöneticilerine Göre Anadolu İmam Hatip Liselerindeki Program Çeşitliliği ve Proje Okul Uygulamasının Değerlendirilmesi.” Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 11 (2021): 11-37.
• Karaman, Özlem ve Filiz Yurtal. “Şiddetin Yaygın Olduğu Okullarda Öğrencilerin Okul İklimine İlişkin Algıları.” İlköğretim Online 14:2 (2015): 421-29.
• Karateke, Tuncay. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin İmam Hatip Lisesi, Meslek Dersi Öğretmeni ve İdarecilerine İlişkin Metaforik Algıları.” Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23:3 (2019): 1235-56.
• Kasap, Yusuf, Nuri Doğan ve Mustafa Köroğlu. “Lojistik Regresyon Yöntemi ile Farklı Başarı Düzeyindeki Ülkelerin PISA Başarı Düzeylerini Etkileyen Önemli Değişkenlerin İncelenmesi.” Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 24: 3 (2022): 590-99.
• Kaya, Abdurrahman. “Proje Okullarının Yapı ve İşleyişine İlişkin Bir Örnek Olay İncelmesi.” Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 49:49 (2019): 69-97.
• Kaya, Sibel. “Lise Öğrencilerinin 21. Yüzyıl Becerilerinin Öğrenci Tükenmişliği ve Okul Bağlılığı İle İlişkisi.” Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 2017.
• Kayri, Murat. “Araştırmalarda Gruplar Arası Farkın Belirlenmesine Yönelik Çoklu Karşılaştırma (Post-Hoc) Teknikleri.” Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19 (2009): 51-64.
• Koç, Ahmet. “İmam Hatip Ortaokulu Öğrencilerinin Okul İklimi Algıları ile Okula Bağlılıkları Arasındaki İlişki.” MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi 10:2 (2021): 798-812.
• Koç, Ahmet. “Proje Kapsamında Olan ve Olmayan AİHL’lerin Etkili Okul Özelliklerinin Karşılaştırmalı İncelenmesi.” EKEV Akademi Dergisi 80 (2019): 1-24.
• Köklü, Nilgün, Şener Büyüköztürk ve Ömay Çokluk-Bökeoğlu. Sosyal Bilimler İçin İstatistik. 2. bs. Ankara: Pegem Akademi, 2007.
• Kurt, Türker ve Temel Çalık. “Okul İklimi Ölçeği’nin (OİÖ) Geliştirilmesi.” Eğitim ve Bilim 35:157 (2010): 167-80.
• MacNeil, Angus J., Doris L. Prater ve Steve Busch. “The Effects of School Culture and Climate on Student Achievement.” International Journal of Leadership in Education 12:1 (2009): 73-84.
• MEB. “2023 Eğitim Vizyonu.” Milli Eğitim Bakanlığı, 2018. https://www.gmka.gov.tr/dokumanlar/yayinlar/2023_E%C4%9Fitim%20Vizyonu.pdf (15.08.2023).
• MEB 21. Yüzyıl Öğrenci Profili. Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 2011. https://www.meb.gov.tr/earged/earged/21.%20yy_og_pro.pdf (15.08.2023).
• “Millî Eğitim İstatistikleri 2021/2022”. Ankara: MEB, 2022. https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_09/15142558_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2021_2022.pdf (15.08.2023).
• Nacaroğlu, Oğuzhan. “Özel Yetenekli ve Normal Gelişim Gösteren Öğrencilerin 21. Yüzyıl Becerilerinin İncelenmesi.” Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 53: 2 (2020): 693-721.
• Okatan, Özlem. “PISA 2018 Türkiye Okuma Başarısının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi.” Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 60 (2021): 331-53.
• Orhan, Ali ve İnan Tekin. “A Study on High School Students’ Critical Thinking Skills.” Sakarya University Journal of Education 12:2 (2022): 344-66.
• Orhan Göksün, Derya ve Adile Aşkım Kurt. “Öğretmen Adaylarının 21. yy. Öğrenen Becerileri Kullanımları ve 21. yy. Öğreten Becerileri Kullanımları Arasındaki İlişki.” Eğitim ve Bilim 42:190 (2017): 107-30.
• Özgenel, Mustafa, Filiz Çalışkan Yılmaz ve Feyza Baydar. “School Climate as a Predictor of Secondary School Students’ School Attachment.” Eurasian Journal of Educational Research 18:78 (2018): 1-30.
• Önür, Zehra ve İshak Kozikoğlu. “Ortaokul Öğrencilerinin 21. Yüzyıl Öğrenme Becerileri.” Trakya Eğitim Dergisi 9:3 (2019): 627-48.
• Özdamar, Kazım. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi 1. 9. bs. Eskişehir: Nisan Kitabevi, 2013.
• Özdemir, Murat. “Lise Öğrencilerinin Metaforik Okul Algılarının Çeşitli Değişkenler Bakımından İncelenmesi.” Eğitim ve Bilim 37:163 (2012): 96-109.
• Özdemir, Şuayip ve Tuncay Karateke. “İmam-Hatip Ortaokulu Öğrencilerinin Okullarından Memnuniyet Durumu ve Lise Tercihleri (Elazığ Örneği).” İçinde Geleceğin İnşasında İmam Hatip Okulları, editör İlhan Erdem, İbrahim Aşlamacı ve Recep Uçar, C. 2. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 2017.
• Özdemir, Şuayip ve Tuncay Karateke. “Öğrencilerin İmam Hatip Liselerini Tercih Etme Nedenleri (Elazığ Örneği).” Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45 (2018): 5-33.
• Özensel, Ertan ve Mehmet Ali Aydemir. “Türkiye İmam Hatip Lisesi Öğrenci Profili Araştırması (Temel Sorunlar, Beklentiler ve Değer Yapıları.” TİMAV, 2016. http://timav.org.tr/wp-content/uploads/2016/03/T%C3%BCrkiye-%C4%B0mam-Hatip-Lisesi-%C3%96%C4%9Frenci-Profili-Ara%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1.pdf (15.08.2023).
• Özer Özkan, Yeşim ve Meltem Acar Güvendir. “Socioeconomic Factors of Students’ Relation to Mathematic Achievement: Comparison of PISA and ÖBBS.” International Online Journal of Educational Sciences 6:3 (2014): 776-89.
• Özoğlu, Meryem ve Bekir S. Gür. “Ortaöğretime Geçişte Kapsamlı Akademik Gruplama ve Eşitsizliğin Yeniden Üretimi.” İnsan ve Toplum 13:2 (2023): 185-216.
• Pehlivan, Bahadır. “Farklı Ortaöğretim Kurumlarında Öğrenim Gören Öğrencilerin Algıladıkları Okul İklimi İle Okula Bağlılıkları ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.” İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul, 2020.
• Pehlivan, Bahadır ve Mustafa Özgenel. “Farklı Ortaöğretim Kurumlarında Öğrenim Gören Öğrencilerin Okul İklimi Algıları İle Okula Bağlılıkları ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.” TAY Journal 4:2 (2020): 152-66.
• Sarı, Mediha. “Okul Yaşamının Değerlendirilmesi: Okul Yaşam Kalitesi Ölçeği’nin Güvenirlik ve Geçerliği.” Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 42 (2012): 344-55.
• Sarı, Mediha, Eyyüp Ötünç, ve Halil Erceylan. “Liselerde Okul Yaşam Kalitesi: Adana İli Örneği.” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 50:50 (2007): 297-320.
• Sarıer, Yılmaz. “TIMSS Uygulamalarında Türkiye’nin Performansı ve Akademik Başarıyı Yordayan Değişkenler.” Temel Eğitim 2: 2 (2020): 6-27.
• Sarıer, Yılmaz. “Türkiye’de Öğrencilerin Akademik Başarısını Etkileyen Faktörler: Bir Meta-Analiz Çalışması.” Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 31: 3 (2016): 609-27.
• Stewart, Endya B. “School Structural Characteristics, Student Effort, Peer Associations, and Parental Involvement: The Influence of School- and Individual-Level Factors on Academic Achievement.” Education and Urban Society 40: 2 (2008): 179-204.
• Suna, H. Eren ve Mahmut Özer. “Türkiye’de Sosyoekonomik Düzey ve Okullar Arası Başarı Farklarının Akademik Başarı ile İlişkisi.” Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi 12:1 (2021): 54-70.
• Suna, H. Eren, Mahmut Özer, Sadri Şensoy, Bekir S. Gür, Selahattin Gelbal ve Petek Aşkar. “Türkiye’de Akademik Başarının Belirleyicileri.” Journal of Economy Culture and Society 64 (2021): 143-62.
• Suna, H. Eren, Hande Tanberkan, Bekir S. Gür, Perc Matjaz ve Mahmut Özer. “Akademik Başarının Yordayıcıları: Sosyoekonomik Düzey ve Okul Türü.” Journal of Economy Culture and Society 61:1 (2020): 41-64.
• Suna, H. Eren, Hande Tanberkan, Umut Erkin Taş, Emine Eroğlu ve Ümare Altun. “PISA 2018 Türkiye Ön Raporu.” Ankara: MEB, 2019.
• Tabak, Hasan. “Eğitime Aile Katılımı: Sosyo-Ekonomik Özellikler Etkiliyor Mu?.” Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 39:1 (2020): 104-21.
• Tarhan, Hümeyra ve Tuncay Karateke. “Proje Anadolu İmam Hatip Liselerinin Öğrenci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi.” Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi 12:2 (2021): 481-516.
• Taş, Umut Erkin, Özge Arıcı, Hatun Betül Ozarkan ve Barış Özgürlük. “PISA 2015 Ulusal Raporu.” Ankara: MEB, 2016. https://odsgm.meb.gov.tr/test/analizler/docs/PISA/PISA2015_Ulusal_Rapor.pdf.
• Tavşancıl, Ezel. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. 4. bs. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2010.
• Tavşanlı, Ömer Faruk, Kenan Birgül ve Aynur Oksal. “Ortaokul Öğrencilerinin Okul İklimine Yönelik Algılarını Yordayan Değişkenlerin İncelenmesi.” Turkish Studies 11:9 (2016): 821-38.
• “TBA Nedir? – Tasarım Beceri Atölyeleri.”. https://tba.meb.gov.tr/?page_id=293 (15.08.2023)
• TEDMEM. “TALIS 2018 Sonuçları ve Türkiye Üzerine Değerlendirmeler.” Ankara: Türk Eğitim Derneği, 2019.
• Teyfur, Mehmet ve Emine Teyfur. “Ortaöğretim Öğretmenlerinin İşbirlikli Öğrenme Uygulamaları Sürecinde Karşılaştıkları Sorunlar (İzmir/Bornova Örneği).” Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi 1:51 (2021): 133-150.
• Thapa, Amrit, Jonathan Cohen, Shawn Guffey ve Ann Higgins-D’Alessandro. “A Review of School Climate Research.” Review of Educational Research 83:3 (2013): 357-85.
• “The Definition And Selection Of Key Competencies.” OECD, 2005. https://www.oecd.org/pisa/definition-selection-key-competencies-summary.pdf (16.08.2023)
• Tican, Canses ve Sabahattin Deniz. “Pre-Service Teachers’ Opinions About the Use of 21st Century Learner and 21st Century Teacher Skills.” European Journal of Educational Research 8:1 (2019): 181-97.
• Tosun, Aybiçe. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin XXI. Yüzyıl Öğrenen ve Öğreten Becerilerini Kullanım Düzeyleri.” Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42 (2019): 287-309.
• Tosun, Cemal ve Kazım Selek. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Okullarındaki Kurumsal Kapasiteye Yönelik Değerlendirmelerinin Okul Gelişim Modeli Açısından İncelenmesi.” Kalemname 8:15 (2023): 156-88.
• Türel, Yalın Kılıç, Ali Şimşek, Cemre Güneş Şengül Vautier, Emine Şimşek ve Fırat Kızıltepe. “21. Yüzyıl Becerileri ve Değerlere Yönelik Araştırma Raporu.” Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, 2023. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2023_05/11153521_21.yy_becerileri_ve_degerlere_yonelik_arastirma_raporu.pdf (15.08.2023).
• Türkan, Azmi ve Bülent Alcı. “2012 PISA Matematik Testi Puanlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi.” Ege Eğitim Dergisi 16:2 (2015): 358-72.
• Uzun, Gülçin ve Ömay Çokluk Bökeoğlu. “Akademik Başarının Okul, Aile ve Öğrenci Özellikleri ile İlişkisinin Çok Düzeyli Yapısal Eşitlik Modellemesi ile İncelenmesi.” Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 52:3 (2019): 655-84.
• Wang, Ming-Te ve Rebecca Holcombe. “Adolescents’ Perceptions of School Environment, Engagement, and Academic Achievement in Middle School.” American Educational Research Journal 47:3 (2010): 633-62.
• Yavuz, Sinan ve Metin Odabaş. “Öğrencilerin Sosyoekonomik Düzeylerinin TEOG Matematik Başarısına Etkisi.” Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi 7:1 (2016): 85-95.
• Yelgün, Aydın ve İbrahim Karaman. “Düşük Sosyoekonomik Düzeydeki Mahallede Bulunan Bir İlköğretim Okulunda Akademik Başarıyı Düşüren Faktörler Nelerdir?.” Eğitim ve Bilim 40:179 (2015): 251-68.
• Yeşilyurt, Etem. “Öğretmenlerin Öğretim Yöntemlerini Kullanma Amaçları ve Karşılaştıkları Sorunlar.” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17:1 (2013): 163-188.
• Yıldırım, Ahmet, Barış Özgürlük, Burcu Parlak, Emre Gönen ve Muhsin Polat. “TIMSS 2015 Ulusal Matematik ve Fen Bilimleri Ön Raporu 4. ve 8. Sınıflar.” Ankara: MEB, 2016.
• Yıldırım, Ramazan ve Şaban Ortak. “Ortaokul Öğrencilerinin 21. Yüzyıl Öğrenme ve Yenilenme Becerilerini Kullanma Düzeylerinin Belirlenmesi.” Turkish Studies-Educational Sciences 16:6 (2021): 2683-2701.
• Yolsal, Handan. “Öğrencilerin Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Statülerinin PISA 2012 Başarıları Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi.” Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi 5:3 (2017): 7-27.
• Zengin, Mahmut ve Davut Karaman. “Öğrencilerin Proje Anadolu İmam Hatip Liselerini Tercih Nedenleri ve Mesleki Eğilimleri.” İlahiyat Tetkikleri Dergisi 54 (2020): 403-31.
• Zeybek, Gülçin. “Lise Öğrencilerinin 21. Yüzyıl Öğrenme Becerileri Kullanım Düzeylerinin Belirlenmesi.” International Journal of Social Sciences and Education Research 5:2 (2019): 142-56.
• Zullig, Keith J., Tommy M. Koopman, Jon M. Patton ve Valerie A. Ubbes. “School Climate: Historical Review, Instrument Development, and School Assessment.” Journal of Psychoeducational Assessment 28:2 (2010): 139-52.