Politik İktisattan Matematiksel İktisada Yöntem Farklılaşması: Okçuların Yerini Topçular mı Alıyor?

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 1, 40 - 56, 01.05.2022

Kadriye Gül Yücel

https://doi.org/10.25294/auiibfd.1023832

Öz

İktisadın bir doğa bilimi olma yolunda ilerleme serüveninin ele alındığı bu çalışmada, politik iktisattan matematiksel iktisada evrilme süreci, iktisadın hâkim paradigmasının değişimine yön veren felsefi, politik ve iktisadi gelişmeler ışığında ele alınmıştır. Bu minvalde öncelikle klasik politik iktisada genel bir bakışın ardından, matematiğin ve istatistiğin sosyal bir bilim olan iktisat biliminde kendine nasıl yer bulduğu ve konumunu hangi tezlerle ve enstümanlarla güçlendirdiğinin tarihsel süreci incelenmiştir. Son dönemde iktisat biliminin daha gerçekçi sonuçlar ortaya koymasını hedefleyen ajan tabanlı modelleme, kompleksite iktisadı gibi kavramlardan hareketle güncel tartışmalara yer verilmiştir. Çalışmada iktisatta yöntem tartışmasının odak noktasında yer aldığı üzere matematiksel modellerin, iktisadı toplumsal gerçeklerden koparacak düzeyde aşırı kullanılmasının riskli ve tehlikeli bir duruma işaret ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Esas olan ekonomik analizde kullanılan matematiksel yöntemin türü veya ağırlığı/bileşimi değil, matematiğin araç olmaktan çıkıp bir amaca dönüşmesi problemidir. Kuramsal tartışmaların karşılaştırmalı olarak ele alındığı bu çalışmada iktisat biliminin matematik, tarih, felsefe ve sosyoloji gibi farklı disiplinler ile aralarında güçlü bir iş birliği ve etkileşim kurulmak suretiyle daha derinlikli bir yapıya kavuşacağı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İktisat, Matematik, Politik İktisat, Tarih, Yöntem

Method Differentiation From Political Economics to Mathematical Economics: Are Archers Being Replaced by Gunners?

Öz

The adventure of advancing economics toward becoming a natural science is discussed in this study, as is the process of evolution from political economy to mathematical economy in light of the philosophical, political, and economic developments that resulted in the shift of economics' dominant paradigm. Following an overview of classical political economy, the historical process by which mathematics and statistics find their place in economics, a social science, is examined, as well as the theses and instruments that bolster their position. Recent discussions have included concepts such as agent-based modeling and complexity economics, which aim to improve the science of economics' results. As the study's focus on economic methods, it concluded that an excessive reliance on mathematical models to the point where economics is divorced from social realities indicates a risky and dangerous situation. The central issue is not the type or weight/composition of the mathematical method used in economic analysis, but rather the issue of mathematics becoming a goal rather than a tool. The study concludes that by establishing a strong collaboration and interaction with diverse disciplines such as mathematics, history, philosophy, and sociology, the science of economics will gain a more detailed structure.

Anahtar Kelimeler

Economics, Mathematics, Political Economics, History, Method

Kaynakça

• Adcock, R. ve Bevir, M. (2010). Political Science. R.E., Backhouse. ve P. Fontaine, (Ed.), The History of the Social Sciences Since 1945Cambridge University Press, Cambridge, 71-101.
• Akyüz, Y. (2009). Sermaye Bölüşüm Büyüme. Eflatun Yayınevi, Ankara.
• Arrow, K. J. ve Intriligator M. D. (1987). Handbook of Mathematical Economics. C. 1, North Holland.
• Arslan, O. (2017). Linking Agent-based Computational Economics to Post Keynesian Economics. International Journal of Management Economics and Business, 13(1), https://doi.org/10.17130/ijmeb.20173126260
• Arthur, W.B. (2020). Algorithms and the Shift in Modern Science. Beijer Institute Discussion Paper 269.
• Arthur, W.B. (2021). Economics in Nouns and Verbs, Nisan 2021, https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/2104/2104.01868.pdf
• Becchio, G. ve Leghissa G. (2017). The Origins of Neoliberalism Insights From Economics and Philosophy. Routledge, London.
• Beed, C. ve Owen, K. (1991). What is The Critique of The Mathematization of Economics? Kyklos. 44(4), 581- 612. https://doi.org/10.1111/j.1467-6435.1991.tb01798.x.
• Bernstein, M.A. (2004). 20. Yüzyıl Amerika’sının İktisadını Yeniden Ele Almak, Düşünce Tarihine Politik Ekonomik Bir Yaklaşım. (Çev. G.T. Acar), Post-Otistik İktisat: İktisada Eleştirel Bir Bakış. İÜ İktisat Fakültesi Mezunları Cemiyeti, İstanbul, 155-159.
• Blaug, M. (1992). The Methodology of Economics or How Economists Explain. Cambridge University Press, Cambridge.
• Blaug, M. (2004). Formalizmin Sorunları, Post-Otistik İktisat: İktisada Eleştirel Bir Bakış. , K. Ardıç (drl.). İÜ İktisat Fakültesi Mezunları Cemiyeti, İstanbul, 164-170.
• “Bir Sentor Hikayesi: İktisat ve Matematik”, Yılmaz, E, 16.09.2020.
• Boettke, P. J. (2006). The Battle of Ideas: Economics and The Struggle For a Better World. New Zealand Business Roundtable New Zealand.
• Boland, L.A. ve Grubel H. (1986). On The Efficient Use of Mathematics in Economics: Some Theory, Facts And Results Of An Opinion Survey. Kyklos, 39(3), 419-442, https://doi.org/10.1111/j.1467-6435.1986.tb00779.x.
• Borrill, P. L., Tesfatsion, L. (2010). Agent-Based Modeling: The Right Mathematics for the Social Sciences? Staff General Research Papers Archive 31674, Iowa State University, Department of Economics.July 2010
• Boulding, K. (1948). Samuelson's Foundations: The Role of Mathematics in Economics. Journal of Political Economy, 56(3), 187-199, https://doi.org/10.1086/256671.
• Buchanan, M. (2009). Meltdown Modelling. Nature, 460(6), 680-683.
• Buğra, A. (2011). İktisatçılar ve İnsanlar. İletişim Yayınları, İstanbul.
• Caldwell, B.J. (1994). Beyond Positivism Economic Methodology in The Twentieth Century. Routledge, London.
• Clark, C. (1940). The Conditions of Economic Progress. Macmillan, London.
• Clarke, S. (1991). Marx, Marginalism and Modern Sociology- From Adam Smith to Max Weber. Macmillan Academic and Professional Ltd., London.
• Colander, D. (2008). Complexity and the History of Economic Though, Middlebury College Economics Discussion Paper No. 08-04, https://doi.org/10.1.1.581.9838&rep=rep1&type=pdf
• Colander, D., Kupers, R. (2014). Complexity and the Art of Public Policy: Solving Society’s Problems from the Bottom Up. Princeton University Press, Princeton.
• Debreu, G. (1984). Economic Theory in The Mathematical Mode. The American Economic Review, 74(3), 267- 278, https://doi.org/10.2307/3439651
• Debreu, G. (1991). The Mathematization of Economic Theory. The American Economic Review, 81(1), 1-7, https://www.jstor.org/stable/2006785?seq=1#metadata_info_tab_contents
• Dow, A., Dow, S. ve Hutton A. (1997). The Scottish Political Economy Tradition and Modern Economics. Scottish Journal of Political Economy, 44(4), 368-383, https://doi.org/10.1111/1467-9485.00065
• Eren, E. (1989). İktisatta Yöntem. Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayınları, No.28, Bursa.
• Eren, E. (2015). (Makro) İktisatta Gelişmeler: Yeni Bir (Makro) İktisada Doğru mu? Yıldız Social Science Review, 1 (1) , 1-35.
• Eren, E. (2021). Gerçekçi İktisat: Algoritmik Matematik ve Klinik İktisat. İktisat ve Toplum, Haziran 2021, Sayı: 128, 89-104.
• Fagiolo, G., Roventini, A. (2017). Macroeconomic Policy in DSGE and Agent- Based Models Redux: New Developments and Challenges Ahead. Journal of Artificial Societies and Social Simulation, 20(1), https://doi.org/10.18564/jasss.3280
• Gatti, D. Vd. (2008). Emergent Macroeconomics, An Agent-Based Approach to Business Fluctuations, Springer, Milan.
• Fine, B. ve Milonakis, D. (2014). İktisat Emperyalizminden Acayip İktisada, İktisat ve Diğer Sosyal Bilimler Arasında Değişen Sınırlar, (Çev. E. Kırmızıaltın ve H. Bilir), Heretik Yayınları, Ankara.
• Gulbenkian Komisyonu (2011). Sosyal Bilimleri Açın, Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılanması Üzerine Rapor. (Çev. Ş. Tekeli), Metis Yayınları, İstanbul.
• Heilbroner, R.L. (2013). İktisat Düşünürleri, Büyük İktisat Düşünürlerinin Yaşamları ve Fikirleri. (Çev. A. Tartanoğlu), Dost Kitabevi, Ankara.
• Hodgson, G.M. (2004), İktisat Nasıl Bu Hale Geldi? Post-Otistik İktisat: İktisada Eleştirel Bir Bakış. , K. Ardıç (drl.). İÜ İktisat Fakültesi Mezunları Cemiyeti, İstanbul.
• Hunt, E.K. ve Lautzenheiser, M. (2019). İktisadi Düşünce Tarihi, Eleştirel Bir Perspektif. (Çev. V.U. Aslan), Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Jevons, W.S. (1888). The Theory of Political Economy. Macmillan, London.
• Kaleci, F., ve Buluş, A. (2016). Matematik İktisadı Ele mi Geçiriyor? 1. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Hegemonya Karşı Hegemonya Bildiriler Kitabı. Konya, 238-254.
• Kazgan, G. (2012). İktisadi Düşünce veya Politik İktisadın Evrimi. Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Keleş, E., Eren, E. (2014). Ajan Tabanlı Modelleme ve Hesaplamalı İktisat. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 11(42), 197-219. https://doi.org/10.14783/od.v11i42.5000065528
• Keyder, Ç. (1979). İktisadın Metodları. F. Görün (drl). İktisatta Kapsam ve Yöntem- Seçme Yazılar, O.D.T.Ü. İdari İlimler Fakültesi Yayın No: 33.
• Krueger, A.O. (1991). Report of The Commission on Graduate Education in Economics. Journal of Economic Literature, 29(3), 1035-1053, https://www.jstor.org/stable/2727610
• Kurmuş, O. (1979). Nicel İktisat Tarihi, İktisatta Kapsam ve Yöntem- Seçme Yazılar. F. Görün. (drl.). O.D.T.Ü. İdari İlimler Fakültesi Yayın No: 33, Ankara.
• Kurmuş, O. (2009). Bir Bilim Olarak İktisat Tarihinin Doğuşu. Yordam Kitap, Ankara.
• Laera, R.F. (2018). The Economic Mathematization: A Bibliometric Analysis. Atlantic Review of Economics. 1(3), 1-16, https://www.jstor.org/stable/2727610
• Lawson, T. (2004). Gerçeğe Dönüş. Post-Otistik İktisat: İktisada Eleştirel Bir Bakış. K. Ardıç (drl.). İÜ İktisat Fakültesi Mezunları Cemiyeti, İstanbul.
• Leube, K. R. ve Moore T. G. (1986) (Ed), The Essence of Stigler, Hoover Institution Press, Stanford University, California.
• Levent, A. (2019). İktisadın “Amerikanlaşma”sı, Kamusal Entelektüel ve Türkiye: Politik İktisat Özelinde Bir İnceleme. Muhafazakar Düşünce, 15(56), 251-267, https://dergipark.org.tr/tr/pub/muhafazakar/issue/47217/594598
• Leontief, W. (1971). Theoretical Assumptions and Nonobserved Facts. American Economic Review, 61 (1), 1-7, https://www.jstor.org/stable/i332664
• Macal, C.M., North, M.J. (2010). Tutorial on Agent-based Modelling and Simulation. Journal of Simulation, 4(3), 151-162. https://doi.org/10.1057/jos.2010.3
• Magnus, J.R. (1999). The Success of Econometrics. De Economist, 147(1), 55-71, https://www.jstor.org/stable/2565539
• Marx, K. (2011). Kapital Ekonomi Politiğin Eleştirisi. (Çev. M. Selik. ve N. Satlıgan), Yordam Kitap, İstanbul.
• Milonakis, D. ve Fine, B. (2009). From Political Economy to Economics: Method, The Social and The Historical in The Evolution of Economic Theory. Routledge, Oxon.
• Mirowski, P. (1989). More Heat Than Light, Economics As Social Physics: Physics As Nature’s Econonomics. Cambridge University Press, New York.
• Mirowski, P. (1991). The When, The How And The Why of Mathematical Expression in The History of Economics Analysis. The Journal of Economic Perspectives, 5(1), 145-157, https://doi.org/10.1257/jep.5.1.145
• Novick, D. (1954). Mathematics: Logic, Quantity, and Method. The Review of Economics and Statistics, 36(4), 357-358, https://www.jstor.org/stable/i333127
• Olgun, H. (1979). İktisat ve Matematik Üzerine. İktisatta Kapsam ve Yöntem- Seçme Yazılar. F. Görün, (drl.).O.D.T.Ü. İdari İlimler Fakültesi Yayın No: 33, Ankara.
• Rosenberg, A. (1986). What Rosenberg's Philosophy of Economics is Not. Philosophy of Science, 53(1), 127-132. https://doi.org/10.1086/289298
• Rosenberg, A. (2009). If Economics is a Science, What Kind of a Science Is It?, (Ed.) H. Kincaid, D. Ross The Oxford Handbook Of Philosophy Of Economics, Oxford University Press, 55-67.
• Rubin, I.I. (1979). A History of Economic Thought. (Çev. D. Filtzer), Ink Links, London.
• Samuelson, P.A. (1952). Economic Theory and Mathematics-An Appraisal. American Economic Review, 42(2), 56-66, https://www.jstor.org/stable/1910585
• Samuelson, P.A. (1994). The To-Be-Expected Angst Created for Economists by Mathematics. Eastern Economic Journal, 20(3), 267-273, https://www.jstor.org/stable/40325575
• Schumpeter, J. (1933). The Common Sense of Econometrics. Econometrica, 1(1), 5-12, https://doi.org/10.1017/CBO9781139170116.008
• Sedláček, T. (2018). İyi, Kötü ve Ekonomi, Gılgamış’tan Wall Street’e İktisadi Anlam Arayışı. (Çev. A.S. Erdoğan), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Shone, R. (2008). Dinamik İktisadi Çözümleme Faz Diyagramları ve İktisadi Uygulamaları. (Çev. M. Sarımeşeli), Gazi Kitabevi, Ankara.
• Sims, C.A. (1996). Macroeconornics and Methodology. Journal of Economic Perspectives, 10(1), 105-120. DOI: 10.1257/jep.10.1.105. (Erişim Tarihi: 25.09.2021)
• Smith, A. (2006). Milletlerin Zenginliği. (Çev. H. Derin), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Solow, R. (1954). The Survival of Mathematical Economics. The Review of Economics and Statistics, 36(4), 372-374.
• Stilwell, F. (2002). Political Economy: The Contest of Economic Ideas. Oxford University Press, Oxford.
• Tesfatsion, L. (2003). Agent-Based Computational Economics: Modelling Economies as Complex Adaptive Systems, Information Sciences, 149(4), 262-268. https://doi.org/10.1016/S0020-0255(02)00280-3
• Tesfatsion, L. (2011). Agent-based Modeling and Institutional Design. Eastern Economic Journal, 37(1), 13-19. https://doi.org/10.1057//eej.2010.34
• Yay, T. (2005). İktisadın Kapsamı ve Yöntemi Üzerine. Ekonomik Yaklaşım, 16(7), 1-33. https://doi.org/10.5455/ey.10532
• Walras, L. (1954). Elements of Pure Economics or The Theory of Social Wealth. George Allen and Unwin Ltd., London.
• Walker, D.A. (ed.). (1983). William Jaffe’s Essays on Walras. Cambridge University Press, Cambridge.