Critical Constructivism and “Nakhichevan Crisis”: How Türkiye Reconstructed its National Interest?

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 2, 200 - 210, 29.11.2023

Ayşe Küçük

https://doi.org/10.25294/auiibfd.1345412

Cited By: 1

Öz

Since Armenia's independence, the development of relations between Türkiye and Armenia has been a highly contentious issue in both countries. The disputes predominantly revolved around the events of 1915 and have consistently dominated Turkish-Armenian relations. This study employs a critical constructivist perspective to examine the “Nakhichevan Crisis,” the only foreign policy crisis between Türkiye and Armenia, spanning from May 1992 to September 1993.
According to critical constructivist scholars, national interests are not solely objective realities; they are shaped by social and cultural influences. The primary hypothesis of this article is that the deeply entrenched historical protracted conflict has significantly impeded the progress of relations between Türkiye and Armenia. The chosen methodology for this research involves process tracing, utilizing the prominent Turkish political resource known as the “Ayın Tarihi” Journal (History of the Month) beside of secondary resources. Furthermore, parliamentary debates have also been included in the analysis to establish a comprehensive understanding.
The preservation of Nakhichevan's autonomous status, rooted in contractual law, has wielded a considerable impact on the formulation of Turkish national interest. However, the prevailing notion that “Türkiye has the right to intervene” in Nakhichevan was initially voiced by Heydar Aliyev and later gained widespread acceptance and turned into dominant representation. This notion has functioned as a substantial barrier hindering the bilateral relations between Türkiye and Armenia, a situation that persisted until the outbreak of the Second Karabakh War.

Anahtar Kelimeler

Critical Constructivism, Nakhichevan Crisis, Turkish National Interest, Contractual Law, Dominant Representation

Eleştirel Konstrükvizm ve “Nahçivan Krizi”: Türkiye Nasıl Ulusal Çıkarını Yeniden İnşa Etti?

Öz

Ermenistan’ın bağımsızlığını kazanmasından bu yana Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi konusu her iki ülkede de oldukça tartışmalı bir konu olmuştur. Ağırlıklı olarak uyuşmazlık 1915 Olayları etrafında gelişmiş ve Türk-Ermeni ilişkilerini sürekli olarak etkilemiştir. Bu çalışma, Türkiye ile Ermenistan arasındaki tek dış politika krizi olan ve Mayıs 1992'den Eylül 1993'e kadar uzanan “Nahçivan Krizi”ni eleştirel konstrüktivist bir bakış açısıyla incelemektedir.
Eleştirel konstrüktivist akademisyenlere göre, ulusal çıkarlar yalnızca nesnel gerçekler olarak görülemez sosyal ve kültürel olarak üretilir. Bu makalenin birincil hipotezi, derin tarihsel kökleri olan uzun süreli çatışmanın Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin geliştirilmesini önemli ölçüde engellediğidir. Bu araştırma için ikincil kaynakların yanı sıra “Ayın Tarihi” Dergisi olarak bilinen önde gelen Türk siyasi hayatı kaynağından yararlanarak süreç izleme yöntemi tercih edilmiştir. Ayrıca, kapsamlı bir anlayış oluşturabilmek için parlamento tartışmaları da analize dahil edilmiştir.
Nahçivan’ın ahdi hukuka dayanan dayanan özerk statüsünün korunması, Türk ulusal çıkarlarının formüle edilmesinde önemli bir etki yaratmıştır. Ancak “Türkiye'nin Nahçivan’a müdahale etme hakkı vardır” görüşü, öncelikle Heydar Aliyev tarafından dile getirilmiş ve daha sonra yaygın olarak kabul görmüştür ve baskın temsile dönüşmüştür. Bu anlayış, İkinci Karabağ Savaşı'nın patlak vermesine kadar devam eden Türkiye ve Ermenistan ikili ilişkilerinin önünde önemli bir engel oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel Konstrüktivizm, Nahçivan Krizi, Türkiye’nin Ulusal Çıkarı, Ahdi Hukuk, Baskın Temsil

Kaynakça

• “Aliyev: Azerbaycan’da Devlet Yok” (1992, 15 May), Cumhuriyet.
• “Nahçivan’ın Kısa Tarihçesi” (2016). https://naxcivan-cg.mfa.gov.tr/Mission/ShowInfoNote/208580.
• Akipek, Ö. İ. (1966). Devletler Hukuku Kaynaklarından ve Belgelerinden Örnekler, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Aksu, F; Çolak Y. (2019). Dış Politika Krizlerinde Ahdi Hukuk: Kıbrıs ve Nahçıvan Krizleri. Bilig, (88), 19-54. https://doi.org/10.12995/bilig.526759
• Aksu, F. (2008). Türk Dış Politikasında Zorlayıcı Diplomasi, İstanbul, Bağlam Yayınları.
• Aksu, F. (2017a). “Protracted Conflicts and Foreign Policy Crisis in Turkish Foreign Policy”, New Concepts and New Conflicts in Global Security Issues, Eds R. Kutay Karaca and Fatma Zeynep Özkurt, İstanbul: İstanbul Gelisim University Press.
• Aksu, F. (2017b). Türk Dış Politikasında Karar Alma ve Süreç Analizi, İstanbul: Dış Politika ve Kriz İncelemeleri Yayınları.
• Arcayürek, C. (1992, 22 May). “...Bir Konuda Anlaşmak”, Cumhuriyet.
• Aydın, M. (2008). “Türkiye’nin Azerbaycan’la Tarihsel Bağları ve Nahcivan”, Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Cilt 1 1919-1980, Ed. Baskın Oran, 13. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aydın, M. (2011). “Changing Dynamics Turkish Foreign and Security Policies in Caucasus”, Reassesing Security in the South Caucasus: Regional Conflicts and Transformation, Ed. Annie Jafalian, Burlington: Ashgate Publishing.
• Ayın Tarihi, April 1993.
• Ayın Tarihi, Haziran 1992.
• Ayın Tarihi, June 1992.
• Ayın Tarihi, Nisan 1992.
• Balcı, A. (2011). Construction of the ‘Armenian Threat’in the Media during the 1990s: The Case of Milliyet Newspaper. Journal of Academic Inquiries, 6(2), 297-322.
• Balcı, A. (2017). Türkiye Dış Politikası: İlkeler, Aktörler ve Uygulamalar, 2. Baskı, İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Branch, A. R. (2018). Armenia and the South Caucasus. Connections, 17(2), 47-60. https://doi.org/10.11610/Connections.17.2.04
• BBC News Türkçe. (2020, October 20). Dağlık Karabağ’da Son Durum: Azerbaycan ve Ermenistan Arasındaki Çatışmalarda Neler Yaşanıyor? BBC News Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-54354087.
• Brecher M; Wilkenfeld J. (1997). A Study of Crisis, Ann Arbor: University of Michigan Press.
• Brecher, M. (2016). The World of Protracted Conflicts, Maryland: Lexington Books.
• Bulut, T. (2012). Resmi ve Yarı Resmi Yayınlar. Türk Dış Politikası Çalışmaları: Cumhuriyet Dönemi için Ulusal Rehber, Der. Engin Berber. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Campbell, D. (1992). Writing Security: United States Foreign Policy and the Politics of Identity, Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Chrysanthopoulos, L. T. (2002). Caucasus Chronicles: Nation Building and Diplomacy in Armenia, 1993-1994, Princeton: Gomidas Institude Books.
• Çevik-Ersaydı, B. S. (2011). The Armenian Diaspora and the Need for the “Other”. Gazi Akademik Bakış, 5(9), 93-107.
• Çolak, Y. (2017). Türk Dış politikasında Ahdi Hukukun İhlalinden Doğan Krizler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Das, R. (2009). Critical Social Constructivism:" Culturing" Identity, (in) Security, and the State in International Relations Theory. The Indian Journal of Political Science, 961-982.
• De Waal, T. (2016). Büyük Felaketten Sonra: Soykırım Gölgesinde Ermeni-Türk İlişkileri, Çev. Ayşen Taşkent Ekmekçi, İstanbul: İletişim Yayınları, 2016.
• Demir, A. F. (2005). SSCB Sonrası Dönemde Türkiye-Ermenistan İlişkileri. Uluslararası İlişkiler/International Relations, 109-135.
• Dışişleri Bakanlığı’ndan Ermenistan’a tepki. (2020, October 16). https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/disisleri-bakanligindan-ermenistana-tepki-1774004.
• Erarslan, F; Özdemir, F. N. (2021). Azerbaycan-Türkiye İlişkilerinde Önemli Bir Kavşak: İkinci Karabağ Savaşı. Türk Dünyası Araştırmaları, 129; 315-334.
• Göl, A. (2005). Imagining the Turkish nation through ‘othering’Armenians. Nations and Nationalism, 11(1), 121-139. https://doi.org/10.1111/j.1354-5078.2005.00195.x.
• Gözen, R. (2009). İmparatorluktan Küresel Aktörlüğe Türkiye’nin Dış Politikası, Ankara: Palme Yayıncılık.
• Hermann, C. F. (1993). Crisis, The Oxford Companion to Politics of the World, Ed. Joel Krieger, New York: Oxford University Press.
• Hovannisian, R. G. (1974). Dimensions of Democracy and Authority in Caucasian Armenia, 1917-1920. The Russian Review, 33(1), 37-49. https://doi.org/10.2307/127620
• Hovannisian, R. G. (1997). The Republic of Armenia. The Armenian People From Ancient to Modern Times: Foreign Domination to Statehood the Fifteenth Century to the Twenteeth Century, Vol. 2, Ed. Richard G. Hovannisian, London: Palgrave Mcmillan.
• Hudson, V. M. (2014). Foreign Policy Analysis: Classic and Contemporary Theory, Second Edition, Lanham: Rowman & Littlefield.
• İşyar, Ö. G. (2017). Türk Dış Politikası: Sorunlar ve Süreçler. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Jane, M. (2020a). Rusya Federasyonu’nun Trans-Kafkasya Politikasının Analizi: Süreklilik mi Dönüşüm mü?. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Jane, M. (2020b). Continuity or Transformation? The Trans-Caucasus Policy of the Russian Federation in the Putin Period (2000-2018). Contemporary Issues in International Relations: Problems of the International Community, Eds. Mehmet Emin Erendor & Mehmet Fatih Öztarsu, Cambridge Scholars Publishing.
• Jane, M. (2023). Türkiye-Türk Dünyasi İlişkilerinde Zengezur Koridoru’nun Önemi. Tesam Strateji, (7).
• Karaoğlu, O. (2022). Jeopolitiği Anlamak: Uluslararası Politika Yazıları. Ankara: Orion Kitabevi.
• Karamanlı, H. M. (2006). Nahcıvan. TDV İslam Ansiklopedisi. 32. Cilt. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kazan Ş. (1992, 20 May). TBMM Tutanak Dergisi, 78. Birleşim.
• Laffey, M. (2000). Locating Identity: Performativity, Foreign Policy and State Action. Review of International Studies, 26(3), 429-444. https://www.jstor.org/stable/20097687.
• Larabee, F. S.; Lesser, I. O. (2003): Turkish Foreign Policy in an Age of Uncertainty. Santa Monica: RAND.
• Mann, M. (1988). States, War and Capitalism: Studies in Political Sociology. Basil Blackwell: Oxford and New York.
• Mirzoyan, A. (2010). Armenia the Regional Powers and the West: Between History and Geopolitics. Cham: Palgrave Mcmillan.
• Muppidi, H. (2004). Critical Constructivism. The Politics of the Global Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Onuf, N. G. (2013). Making Sense, Making Worlds: Constructivism in Social Theory and International Relations. New York: Routhledge.
• Özdal, B. (2010). Türkiye-Ermenistan İlişkileri ve Güney Kafkasya. Türkiye’nin Değişen Dış Politikası, Der. Ertan Efegil ve Cüneyt Yenigün, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Öztığ, İ. L. (2016). 1992-1993 Nahçıvan Krizi. http://tdpkrizleri.org/index.php/1991-nahcivan-krizi.
• Öztığ, L. İ. (2018). Türkiye ve Ermenistan İlişkilerinde Nahçıvan Sorunu. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 18 (36), 413-430. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cttad/issue/39883/473962.
• Öztürk, E. Ç. (2015). Tarih, Travma ve Kimlik: Ermeni Diasporada Kimlik ve Kimliğin Yeni Nesillere Aktarımı. Ermeni Araştırmaları, (52), 141-167.
• Skocpol, T. (1988). Vision and Method in Historical Sociology. Cambridge, Cambridge University Press.
• Smith, S. (2001). “Foreign Policy is What the States Make of it: Social Construction and International Relations Theory”, Foreign Policy in Constructed World, Ed. Vendulka Kubalkova, London: Routhledge.
• Soysal, İ. (1989). Türkiye'nin Siyasal Andlaşmaları: Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte, 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Şıhmantepe, A. (2016). “Türkiye’de Dış Politika Krizlerinde Karar Alıcının Operasyonel Kodları: Süleyman Demirel Örneği”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TBMM Tutanak Dergisi, 78. Birleşim, 20.05.1992, 1. Oturum.
• Tellal, E. (2008). Sovyetlerle İlişkiler (1919–1923). Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Cilt 1 1919-1980, Ed. Baskın Oran, 13. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tilly, C. (1985). War Making and State Making as Organized Crime. Bringing the State Back In, Eds. Peter Evans, Dietrich Rueschemeyer, and Theda Skocpol Cambridge: Cambridge University Press.
• Tuncer, H. (2017). Türk Dış Politikası Cumhuriyet Dönemi 1920-2002 Cilt 2. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Turan, Ö; Öztan, G. G. (2018). Devlet Aklı ve 1915: Türkiye’de Ermeni Meselesi Anlatısının İnşası, İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Türkiye Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Arasında Müttefiklik İlişkileri Hakkında Şuşa Beyannamesi. (2021, June). https://www.tccb.gov.tr/. Retrieved September 9, 2023, from https://www.tccb.gov.tr/assets/dosya/2021-06-15-Azaebaycan-SusaBeyannamesi.pdf.
• Volkan, V. D., & Itzkowitz, N. (2002). Türkler ve Yunanlılar: Çatışan Komşular. Bağlam Yayıncılık.
• Weldes, J. (1998). Bureaucratic Politics: A Critical Constructivist Assessment. Mershon International Studies Review, 42(2), 216-225. https://doi.org/10.2307/254413.
• Weldes, J. (1999). Constructing National Interest: The United States and the Cuban Missile Crisis, Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Weldes, J. E., Laffey, M., Gusterson, H., & Duvall, R. (1999). Introduction: Constructing Insecurity. Cultures of insecurity (pp.1-33) University of Minnesota Press.
• Windrow, G. (2001). “Türkiye and the Newly Indipendent States of Central Asia and Transcaucasus”, Türkiye in World Politics: An Emerging Multiregional Power, Eds. Barry Rubin and Kemal Kirişçi, London: Lynne Reinner Publishers.
• Zaman, S. (2014). Siyasi Coğrafya Açısından Nahcivan Özerk Cumhuriyeti. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• Zehfuss, M. (2002). Constructivism in International Relations: The Politics of Reality. Cambridge: Cambridge University Press.