Teachers’ Perceptions Regarding Bureaucratic Structures In Schools

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 23, 30.10.2017

Ayça İrem Yılmaz , Kadir Beycioğlu

Öz

The aim of this research is to reveal teachers’ perceptions regarding the bureaucratic structures in schools that they have been working. Data of the study were collected via qualitative analysis. Teachers working during 2016-2017 in state schools in Bolu province constitue the population of the study. In this study, 26 teachers were interviewed individually chosen through maximum diversity sampling method with the help of semi-structured interview form. Interview recording were written down and the scripts were transferred to MAXQDA 12. To analyze the data, descriptive analysis, content analysis and coding were utilized to form themes, categories and codes. Most of the participants are in the opinion that the bureaucratic structure in their schools is enabling and they have stated that ‘‘participative management strategy’’, ‘‘division of labor’’, ‘‘modifiable practices’’ and ‘‘the strategies of principals’’ support creating such an enabling school structure. On the other hand, some participants perceive that the bureaucratic structure in their schools is coercive and they have referred to ‘‘rigid hierarcy’’, ‘‘coercive central structure’’ and ‘‘the strategies of principals’’. According to the teachers’ statements, it has been observed that both school structures have different effects that can be called positive and negative effects on teachers. The findings and suggestions based on them are expected to contributed to determine the core points that both teachers and principals who are two basic significant source of educational institutions are to give attention in order to pursue an efficient education process.

Anahtar Kelimeler

bureaucratic structure, enabling bureaucratic structure, coercive bureaucratic structure

Okullardaki Bürokratik Yapıya İlişkin Öğretmen Görüşleri

Öz

Bu araştırma, öğretmenlerin görev yaptıkları okulların bürokratik yapısına ilişkin görüşlerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Veriler nitel yollarla elde edilmiştir. Çalışmanın evrenini 2016-2017 öğretim yılında Bolu İl merkezindeki resmi okullarda görev yapmakta olan öğretmenler oluşturmaktadır. Yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak maksimum çeşitlilik örneklemesi yoluyla seçilmiş 26 öğretmen ile yüz yüze görüşülmüştür. Görüşme notları MAXQDA 12 programına aktarılmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz, içerik analizi ve tematik analiz kullanılarak tema, kategori ve kodlar oluşturulmuş. Katılımcıların çoğu okulların bürokratik yapısını destekleyici olarak nitelendirmiş, böyle bir yapının oluşmasında ise ‘‘katılımcı yönetim’’ anlayışının, ‘‘işbölümünün’’, ‘‘esneklik gösteren uygulamaların’’ ve özellikle ‘‘yönetici stratejilerinin’’ önemine değinmişlerdir. Okullarının yapısını engelleyici olarak nitelendiren katılımcılar ise ‘‘katı hiyerarşiye’’, ‘‘engelleyici merkezi yapıya’’ ve yine ‘‘yönetici stratejilerine’’ değinmişlerdir. Öğretmenlerin ifadeleri doğrultusunda her iki okul yapısının da örgüt çalışanları için olumlu ve olumsuz olarak adlandırılabilecek farklı etkileri olduğu görülmüştür. Araştırmaya konu olan bulguların ve ulaşılan sonuçlar üzerinden yapılan yorumların eğitim sistemlerinin iki temel önemli kaynağı olan öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin etkili bir eğitim-öğretim sürecinin sürdürülmesi konusunda dikkat etmesi gereken önemli noktaların saptanmasına katkıda bulunacağı umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

bürokratik yapı, kolaylaştırıcı bürokratik yapı, engelleyici bürokratik yapı

Kaynakça

• Adler, P. ve Borys,B. (1996). Two types of bureaucracy: enabling and coercive, Administrative Science Quarterly, 41, 61-89.
• Atıcı, R. (2014).Sınıf kurallarının oluşturulmasında öğretmen ve öğrenci rolleri. International Journal of Social Science, 29, 475-484. DOI: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2448
• Aydın, M. (2010). Eğitim yönetimi (9.Baskı). Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.
• Babaoğlan, E. ve Yılmaz, F. (2012). İlköğretim okullarında karara katılma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 1-12.
• Bennis, W. (1965). Beyond bureaucracy. Society, 2(5), 31-35.
• Beycioğlu, K.ve Aslan, B. (2012). Öğretmen ve yöneticilerin öğretmen liderliğine ilişkin görüşleri: Bir karma yöntem çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(2), 191-223.
• Buluç, B. (2009). İlköğretim okullarında bürokratik okul yapısı ile okul müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 34(152), 71-86.
• Büte, M. ve Balcı, F. A. (2010). Bağımsız anaokulu yöneticilerinin bakış açısından okul yönetimi süreçlerinin işleyişi ve sorunlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(4), 485-509.
• Can, N. (2006). Öğretmen liderliğinin geliştirilmesinde müdürün rol ve stratejileri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 349-363.
• Can, N. (2010). Öğretmen liderliğindemüdürlerin etkisi. Dumlupınar Üniversitesi, (27), 57.
• Celep, C. (1992). İlkokullarda yönetici-öğretmen iletişimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(8).
• Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-112.
• Cohen, L.,Manion, L. ve Morrison, K. (2007). ResearchMethods in Education. (6th Ed.). London: Routledge.
• Downs, A. (1964). Inside bureaucracy. 23.12.2015 tarihinde http://www.rand.org/dam/rand/pubs/papers/2008/P2963.pdf ’ den alındı.
• Dursun, D. (1992). Bürokrasi teorisi ve yönetim. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 37-38, 133-149.
• Erdoğan, U. (2012). İlköğretim okullarının bürokratik yapıları ile öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Etzioni, A. (1964). Modern organizations, EnglewoodCliffs, NewJersey: Prentice-Hall, Inc.
• Gilbert, B. ve Karimi, L. (2012). Supervisor behavior and employee presenteeism. International Journal of Leadership Studies, 7(1), 114-131.
• Günel, E. (2013). Nitel araştırma ile tanışma. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu (Çev. Ed). Nitel araştırmaya giriş (1-35). Ankara: Anı Yayıncıılık
• Hall, R. H. (1963). The concept of bureaucracy: An empirical Assessment. American Journal of Sociology, 69(1), 32–40. http://www.jstor.org/stable/2775309. ‘den 21.04. 2016 tarihinde alınmıştır.
• Hannan, M. C. ve Freeman, J. (1984). Structural inertia and organizational change. American Sociological Review, 49(2), 149-164. http://www.jstor.org/stable/2095567.
• Hoy, W. K. (2003). An analysis of enabling and mindful school structures. Journal of Educational Administration, 41(1), 87-109. http://dx.doi.org/10.1108/09578230310457457 ‘den 31.05.2016 tarihinde alınmıştır.
• Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi: Teori, Araştırma ve Uygulama (7.Baskıdan Çeviri), S.Turan (Çev. Ed.), Ankara: Nobel YayınDağıtım.
• Hoy, W. K. ve Sweetland, S. (2000). School bureaucracies that work: coercive. Journal of School Leadership, 10(6), 525-541.
• Hoy, W. K. ve Sweetland, S. (2001). Designing better schools: The meaning and measure of enabling school structures. Educational Administration Quarterly, 37(3), 296-321.DOI: 10.1177/00131610121969334.
• Karcıoğlu, F., Gövez, E., ve Kahya, C. (2011). Yöneticilerin iletişim tarzı ve kullandıkları çatışma yönetim stili arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 327-340.
• Matsuda, A. ve Matsuda, P. K. (2001). Autonomy and collaboration in teacher education: journal sharing among native and nonnative english-speaking teachers. The Catesol Journal, 13(1), 109-121.
• Merton, R. K. (1940). Bureaucratic structure and personality. Social Forces, 18(4), 560- 568. http://www.jstor.org/stable/2570634. ‘den 21.12.2015 tarihinde alınmıştır.
• Özcan, K. (2014). Yönetsel kontrol ve örgütsel düzen: Michel Foucault ve Zygmunt Bauman ekseninde bir tartışma. Amme Idaresi Dergisi, 47(2), 1-42.
• Özgan, H. ve Bozbayindir, F. (2011). Okullarda adil olmayan uygulamalar ve etkileri. Dicle University Journal of Ziya Gokalp Education Faculty, 16, 66-85.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Özden, Y. (2005). Eğitimde Yeni Değerler. (Geliştirilmiş 6. Baskı) Pegem A Yayınları: Ankara
• Özer, N. ve Dönmez, B. (2013). Kolaylaştırıcı okul yapısı ölçeğinin Türkçe formunun psikometrik özelliklerinin yeniden değerlendirilmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(4), 57-68.
• Özgür, B. (2011). Yönetim tarzları ve etkileri. Maliye dergisi, 161, 215-230.
• Öztürk, N. (2001). Liselerde bürokratikleşme ve öğretmenlerin stres düzeyleri. (Doktora Tezi). Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) Tez Merkezi’nden alınmıştır. (103843).
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative Evaluation and Research Methods.(169-186). Beverly Hills, CA: Sage.
• Roth, W. D. ve Sonnert, G. (2011). The costs and benefits of 'red tape': Anti-bureaucratic structure and gender inequity in a science research organization. Social Studies of Science,41(3), 385– 409. http://www.jstor.org/stable/41301938.
• Toma, E. F.(1981). Bureaucratic structures and educational spending. Southern Economic Journal, 47(3), 640– 654. http://doi.org/10.2307/1057360.
• Yalçınoğlu, P. (2013). Ön hazırlıklar: sizin için iyi olanı yapmak. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu (Ed.). Nitel Araştırmaya Giriş (85-13). (3.Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yayla, Y. (2001). Kanuni Sultan Süleyman devri Osmanlı devleti`nde bürokratik yapı (1520-1566) (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Yıldırım, İ. (1989). Okul örgütlerinde karar verme ve karara katılma. Eğitim ve Bilim, 13(73).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2010). Nitel Araştırma Yöntemleri. (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yücel, C. (1999). Bureaucracy and teachers' sense of power (Doctoral dissertation) Virginia Polytechnic Institute and State University, Blacksburg, ABD.
• Yücel, C., Karaman, K., ve Dönder, H. (2008). Öğretmen görüşlerine göre, okullardaki bürokrasi ile örgütsel vatandaşlık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(1), 49-74.