Özel Eğitim Öğretmen Adaylarının Üstün Zekâ Kavramına Yönelik Algısı

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 3, 232 - 253, 30.07.2020

Saadet Bayar , Deniz Arslan , Gülşah Avcı

https://doi.org/10.34056/aujef.673373

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmada özel eğitim öğretmen adaylarının üstün zekâ kavramına yönelik algıları incelenmiştir. Bulgular, üstün zekâ ile ilgili topluma, kültüre, zaman göre değişiklik gösterebilen kuramlar olarak sınıflandırılan örtük kuramlar temelinde değerlendirilmiştir. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desen ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcı grubunu 2017-2018 öğretim yılında Özel Eğitim Öğretmenliği birinci sınıf öğrencisi olan 9 kişi oluşturmaktadır. Öğrencilerin görüşleri yarı yapılandırılmış görüşme sorularıyla alınmıştır. Veriler tümevarımsal yaklaşım ile analiz edilmiştir. Verilerin analizi sonucunda beş bulguya ulaşılmıştır. Bulguların dördü araştırma sorusuna yönelik iken bir diğer bulgu ise analiz sürecinde ortaya çıkan bulgudur. Katılımcıların tamamının üstün zekâya etki eden temel faktör olarak genetiği gösterdikleri ve birçoğunun da üstün zekâyı ileri düzey bilişsel özelliklerle ilişkilendirdikleri belirlenmiştir. Katılımcıların güncel eğitim programlarının üstün zekâlılar için yeterli olmadığını düşündükleri ancak eğitimin nasıl olması gerektiği hakkında herhangi bir bilgiye sahip olmadıkları görülmüştür. Katılımcılar üstün zekâlıların sosyal özelliklerine ilişkin çoğunlukla olumsuz özellikler bildirmişlerdir. Çalışmanın ortaya çıkan bulgusu ise katılımcıların özel eğitim öğretmenliği bölümünü tercih etme nedenleri üzerinedir.

Anahtar Kelimeler

üstün zeka, üstün zeka algısı, Özel Eğitim Öğretmenliği

Special Education Preservice Teachers’ Perceptions of Giftedness

Öz

Perceptions of special education preservice teachers on the concept of giftedness were revealed in this study. The findings were evaluated on the basis of the implicit theories of giftedness which are classified as theories that can represent society according to giftedness, culture and time. One of the qualitative research methods the phenomenological design was used. Participants included 9 students in the first year of Special Education Teaching Department in 2017-2018 Academic Year. The opinions of the students were collected via semi-structured interview questions. Data were analyzed by inductive approach. Analysis of these interviews revealed five main findings. It was determined that all of the participants showed genetic factors as the main factor affecting giftedness and many of them linked giftedness with advanced cognitive characteristics. It was observed that the participants thought that the current education programs were not sufficient for gifted students but they did not have any information about how the training should be. Participants reported mostly negative traits regarding the social characteristics of gifted children. The emerging finding of the study is on the reasons why the participants prefer the Special Education Teaching Department

Anahtar Kelimeler

Giftedness, perception of giftedness, Special Education Teaching Department

Kaynakça

• Aljughaiman, A., Duan, X., Händel, M., Hopp, M., Stoeger, H., Ziegler, A. (2012). A Cross-Cultural Study of Implicit Theories of an Intelligent Person. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi. 2(1). 2-17.
• Ataman, A. (2004). Üstün Zekâlı ve Üstün Özel Yetenekli Çocuklar. In M. Şirin., A. Kulaksızoğlu ve A. Bilgili (Eds.) Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Seçilmiş Makaleler Kitabı (pp.155-168). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Bayar, S. (2018). Zorbalığa maruz kalan özel yetenekli öğrencilerin zorbalık algıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bogdan, R.C. and Biklen, S. (2007). Qualitative research for education an introduction to theory and methods (7th Ed.). Boston: Pearson Education, Inc.
• Brookby, S. A. (2004). Academic self-efficacy and social self-concept of mathematically gifted high school students in a summer residential program (Doctoral dissertation). Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses database. (PQ number: 3133644).
• Christensen, L.B., Johnson, R.B. ve Turner, L.A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz. (Çev. Ed: A. Aypay). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Creswell, J. (2012). Educational research planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research (4th Ed.) Boston: Pearson Education.
• Csikszentmihalyi, M. ve Robinson, R. E. (1986). Culture, time and development of talent. R. J. Sternberg ve J. E. Davidson (Ed.), Conceptions of giftedness (1. Bs) içinde (s. 264-284). New York: Cambridge University Press.
• Cunningham, L. G., and Rinn, A. N. (2007). The role of gender and previous participation in a summer program on gifted adolescents' self-concepts over time. Journal for the Education of the Gifted, 30(3), 326-352.
• Davis, G. A. (2006). Gifted children gifted education. Arizona: Great Potential Press, Inc.
• Davis, G. A., Rimm, S. B. and Siegle, D. (2011). Education of the gifted and talented (6th Ed.). New Jersey: Pearson Education, Inc.
• Erdoğan, S. C. ve Güçyeter, Ş. (2019). Öğretmen adaylarının üstün zekâ ve üstün yetenek metaforları. Elementary Education Online, 18 (3), 1307-1325.
• Lee, S. Y., Olszewski-Kubilius, P., and Thomson, D. T. (2012). Academically gifted students’ perceived interpersonal competence and peer relationships. Gifted Child Quarterly, 56(2), 90-104.
• MEB. (1974). Özel eğitime muhtaç çocuklar hakkında yönetmelik. [Regulations about children with special needs]. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (1991). Üstün yetenekli çocukların eğitimi raporu [The report of education of gifted children]. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2006). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği [The policy of special education] Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2013). Özel yetenekli bireyler strateji ve uygulama planı (2013-2017) [Strategic Plan on Gifted Education 2013-2017]. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2015). Destek eğitim odası açılması. Genelge 2015/15. Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Ngara, C. (2006). Indigenous conceptions of giftedness ın Zimbabwe: A comparison of Shona an Ndebele cultures’ conceptions of giftedness. International Education, 36(1), 46-62.
• Ngara C. and Parath, M. (2004). Culture of Zimbabve’s views of giftedness. High Abilty Studies, 15, 190-209.
• Patton, M. Q. (2015). Qualitative Evaluation and Research Methods. Thousand Oaks: SAGE Publications, Inc.
• Raty, H. and Snellman, L. (1995). Conceptions of intelligence as social representations. European Journal of Psychology of Education, 3, 273-287.
• Renzulli, J. S. (2005). The three-ring conception of giftedness: A developmental model for promoting creative productivity. R. J. Sternberg ve J. E. Davidson (Ed.), Conceptions of giftedness (2. Bs) içinde (s. 343-358). New York: Cambridge University Press.
• Sak, U. (2014). Üstün zekâlılar özellikleri tanılanmaları eğitimleri. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Sak, U., Ayas B., Sezerel, B. B., Öpengin, E., Özdemir, N. N., ve Gürbüz, D. Ş. (2015). Türkiye’de üstün yeteneklilerin eğitiminin eleştirel bir değerlendirmesi. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi. 5(2). 110-132.
• Sart, G. (2015). Fenomenoloji ve yorumlayıcı Fenomenolojik Analiz. F.N. Seggie ve Y. Bayyurt (Ed.). Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları içinde (s. 70-81). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sternberg R. (1985). Implicit theories of intelligence, creativity and wisdom. USA: Cambridge University Press.
• Sternberg, R. J. ve Zhang, L. (1995). What do we mean by giftedness? A pentagonal implicit theory. Gifted Child Quarterly, 39(2), 88-94.
• Tannenbaum, A. J. (1997). The meaning and making of giftedness (2. bs.). N. Colangelo ve G. Davis (Ed.), Handbook of gifted education içinde (s. 165-180). Boston, MA: Allyn and Bacon.
• TUBITAK. (2013). TÜBİTAK 2013-2017 Stratejik Planı [TUBITAK 2013-2017 Strategic Plan]. Erişim tarihi 05.01.2020. https://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/tubitak_2013_2017_stratejik_plani.pdf
• Ünal, N. (2019). Özel yetenekli ergenlerin yalnızlık deneyimleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.