Kültüre Duyarlı Psikolojik Danışma

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 81 - 107, 31.01.2021

Mehmet Buğra Akalın , A.sibel Türküm

https://doi.org/10.34056/aujef.850094

Cited By: 9

Öz

Kültür, sadece farklı toplumlara mensup bireyleri birbirinden ayıran bir kavram olmayıp yaş, cinsiyet, yaşam stili ve alışkanlıklar gibi birçok faktörü içinde barındıran bir yapıya sahiptir. Bu nedenle aynı aile içinde bile farklı kültürlere mensup bireylerin olduğunu söylemek mümkündür. Gelişen teknoloji ve ulaşım kolaylığı farklı kültürlere mensup bireylerin eskiye oranla daha çok iletişim kurmasını sağlamaktadır. Bunun sonucu olarak kişilerarası diyaloglarda kültürel farklılıklardan doğan güçlükler kendini göstermektedir. Toplumsal olarak yaşanan bu zorlukların psikolojik danışma sürecine de yansıdığı görülmektedir. Bu makalede psikolojik danışma sürecinde kültür faktörünün önemi üzerinde durulmakta ve kültüre duyarlı psikolojik danışma yeterlilikleri incelenmektedir. Bu doğrultuda öncelikle kültür, kültürleşme ve çok kültürlülük kavramları açıklanmaktadır. Ardından psikolojik danışma sürecinde kültürel farklılıklardan doğan güçlüklere değinilmektedir. Bu güçlüklerin başında bir profesyonel olarak psikolojik danışmanın kültüre duyarlı olma konusunda tereddütlü olması, yanlış çıkarım etkisi, psikolojik danışmanın doğası ve felsefi temelleri, ön yargılar, mikro saldırganlıklar ve danışandan kaynaklanan güçlükler bulunmaktadır. Buna ek olarak, kültüre duyarlı psikolojik danışman yeterliliklerine belirli kuramcılar ışığında değinilmektedir. Son olarak, Türkiye’de kültüre duyarlı psikolojik danışmanın durumu tartışılmış ve psikolojik danışma sürecinde Türk kültürü açısından dikkate alınması gereken noktalar üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çok Kültürlülük, Kültüre Duyarlı Psikolojik Danışma, Kültüre Duyarlılık

Multicultural Psychological Counseling

Öz

Culture is not just a notion that separates individuals from different societies from each other, but it also has a structure that includes many factors such as age, gender, lifestyle and habits. Therefore, there can be individuals belongs to the diffirent cultures even within same family. Developing technology and the facility of transportation enable people to communicate individuals from different cultures more than past. As a result, difficulties arising from cultural differences take place in interpersonal dialogues. These social difficulties reflect on psychological counseling process. In this article, the importance of culture factor in psychological counseling is emphasized and also multicultural counseling competencies were reviewed. In this direction, firstly the notions of culture, acculturation and multiculturalism are explained. Then, the difficulties arising from cultural differences in the psychological counseling were mentioned. These difficulties result from psychological counselor’s fear of being sensitive to client’s culture, false consensus effect, the nature and philosophical foundations of the psychological counseling, bias, micro-aggressions and client. In addition, multicultural counseling competencies are mentioned in the light of some theorists. Finally, the situation of multicultural psychological counseling in Turkey was discussed and also remarkable points during psychological counseling process in terms of Turkish culture was emphasized.

Anahtar Kelimeler

Multiculturalism, Multicultural Counseling, Cultural Sensitivity

Kaynakça

• Amer, M.M. ve Jalal, B. (2015). Bireysel psikoterapi/psikolojik danışma: Psikodinamik, bilişsel-davranışçı ve hümanistik-yaşantısal modeller. S. Ahmed ve M.M. Amer (Eds.), Müslümanlar İçin Psikolojik Danışma içinde (s. 87-119), (Çev: V. Yorgun). Ankara: Nobel Yayınevi.
• American Psychiatric Association. (2018). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM)-5 Tanı ölçütleri başvuru el kitabı (Çev: E. Köroğlu). Ankara: HYB Yayıncılık.
• Baloğlu, B. (2006). Hipotez ve varsayım birbirlerinin yerine kullanılabilir mi?. Sosyoloji Konferansları, (32), 125-129.
• Barrott, J. (2014). Psikolojik danışmada kültür ve çeşitlilik. W. Dryden, ve A. Reeves (Eds.), Psikolojik danışma uygulamalarında temel konular (Çeviri Editörü: F. Akkoyun) içinde (s.270-282). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Bektaş, Y. (2006). Kültüre duyarlı psikolojik danışma yeterlikleri ve psikolojik danışman eğitimindeki yeri. Ege Eğitim Dergisi, 7(1), 43-59.
• Berry, J. W. (1974). Psychological aspects of cultural pluralism: Unity and identity reconsidered. Topics in Culture Learning, 2, 17-22.
• Berry, J. W. (2008). Globalisation and acculturation. International Journal of Intercultural Relations, 32(4), 328-336. https://doi.org/10.1016/j.ijintrel.2008.04.001
• Berry, J. W. (2015). Global psychology: implications for cross-cultural research and management. Cross Cultural Management, 22(3), 342-355.
• Büyükşahin Çevik, G. (2014). Kültür merkezli psikolojik danışma: kuramsal bir inceleme. Ege Eğitim Dergisi, 2(15), 577-596.
• Comas-Diaz, L. ve Jacobsen, F.M. (1991). Ethnocultural transference and countertransference in the therapeutic dyad. American Journal of Orthopsychiatry, 6(13), 392-402. Doğan, S. (1999). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberliğin durumu ve geleceğe ilişkin yönelimler. Eğitim ve Bilim Dergisi, 25(118).
• Erdur-Baker, Ö. (2007). Psikolojik danışma ve kültürel faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27), 109-119.
• Erkan, S. (2020). Kültüre duyarlı psikolojik danışma. Ankara: Pegem Akademi.
• Erşan, E. E. (2013). Bir Anadolu şehrinde yas sürecinin karmaşık ya da kültürel yas olup olmadığının değerlendirilmesi: Olgu serisi. Journal of Turgut Ozal Medical Center, 20(4), 300-304.
• Güçlücan, N. (2016). Psikolojik danışmanların kültürel duyarlılık algılarının demografik değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Hook, J.N., Farrell, J.E., Van Tongeren, D.R., Davis, D.E., DeBlaere, C. ve Utsey, S.O. (2016). Cultural humility and racial microagression in counseling. Journal of Counseling Psychology, 63(3), 269-277.
• Imamoğlu, E.O ve Karakıtapoğlu Aygün, Z. (2002). Value domains of Turkish adults and university students. The Journal of Social Psychology, 2002, 142(3), 333–351.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1998). Multiculturalism and psychotherapy: The Turkish case. P. Pedersen (Ed.), multiculturalism as a fourth force içinde (s. 75-90). Newyork: Hamilton Printing Company.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Kültürel psikoloji. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kağnıcı, D.Y. (2013). Çok kültürlü psikolojik danışma eğitiminin rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans programlarına yerleştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5 (40), 222-231.
• Kağnıcı, D.Y. (2019). Kültür ve psikolojik danışma. Ankara: Pegem Akademi.
• Kağnıcı, D. Y., Çankaya, Z. C., ve Pamukçu, B. (2018). Grupla psikolojik danışma sürecinde grubun gelişim evrelerine kültürel bir bakış. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(49), 1-18.
• Karaırmak, Ö. (2008). Çok kültürlülük, kültürel duyarlılık ve psikolojik danışma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 116-129.
• Karaırmak, Ö. ve Aydın, G. (2016). Yapılandırmacı yaklaşım: Çağdaş psikolojik danışma anlayışını ve uygulamalarını biçimlendiren bir güç. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (27), 91-108.
• Kavcıoğlu, F.C. (2015). Duygu. J.W. Berry vd. (Eds.), Kültürlerarası psikoloji içinde (s. 157-178), (Çev: L.P. Tosun). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Leong, F.T.L. ve Santiago-Rivera, A.L. (1998). Climbing the multiculturalism summit: Challenges and pitfalls. P. Pedersen (Ed.), Multiculturalism as a fourth force içinde (s. 61-71). Newyork: Hamilton Printing Company.
• Maruyama, M. (1998). Self-heterogenization and cultural milieu selection: Two new direction in counseling. P. Pedersen (Ed.), Multiculturalism as a fourth force içinde (s. 37-59). Newyork: Hamilton Printing Company.
• Meydan, B. (2014). Psikolojik danışman adaylarına psikolojik danışma becerilerinin kazandırılması: Karşılaştırmalı bir inceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 110-123.
• Özer, İ.Ö. (2017). Terapötik yolculukta bir tümsek: Direnç. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 217-228.
• Pedersen, P. (1998). Culture-centered interventions as a fourth dimension of psychology. P. Pedersen (Ed.), Multiculturalism as a fourth force içinde (s. 3-17). Newyork: Hamilton Printing Company.
• Poyrazlı, S. (2003). Validity of rogerian therapy in Turkish culture: A cross-cultural perspective. Journal of Humanistic Counseling, Education and Development, 42 (1) 107-115. https://doi.org/10.1002/j.2164-490X.2003.tb00172.x
• Sue, D.W., Arredondo, P. and McDavis, R.J. (1992). Multicultural counseling competencies and standarts: A Call to the profession. Journal of Counseling & Development, 70, 477-486.
• Sue, D. W., Capodilupo, C. M., Torino, G. C., Bucceri, J. M., Holder, A. M. B., Nadal, K. L., ve Esquilin, M. (2007). Racial microaggressions in everyday life: Implications for clinical practice. American Psychologist, 62(4), 271–286. https://doi.org/10.1037/0003-066X.62.4.271
• Tagay, Ö., Voltan Acar, N. ve Nalbant, A. (2016). Logoterapide kullanılan kavramların ve tekniklerin Türk kültürü’nde uygulanabilirliği. Ege Eğitim Dergisi, 17(1): 105-126.
• Triandis, H. C. (2002). Subjective culture. Online Readings in Psychology and Culture, 2(2), 1-12. http://dx.doi.org/10.9707/2307-0919.1021
• Utz, A. (2015). Ruh sağlığı, ruhsal bozukluklar ve başa çıkmanın kavramsallaştırılması. S. Ahmed ve M.M. Amer (Eds.), Müslümanlar İçin psikolojik danışma içinde (s. 15-33), (Çev: V. Yorgun). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Yorgun, A. ve Voltan Acar, N. (2014). Gerçeklik terapisinin Türk kültürüne uygulanabilirliği: Kültür açısından eleştirel bakış. Eğitim ve Bilim Dergisi. 39 (175), 216-226.