Social Justice and Equality in Turkish Education Policies

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 3, 348 - 368, 01.08.2021

Figen Çam Tosun

https://doi.org/10.34056/aujef.910415

Cited By: 3

Öz

In this study, the national norms and standards of Turkish education policies are discussed within the scope of social justice and equality. National norms and standards were analyzed according to National Education Statistics, Turkey Statistical Institute data and research findings in the literature. Firstly, the legal foundations of educational policies are examined within the frame of social justice and equality. Then, the implementation of educational policies was analyzed in terms of distributive, recognizing and participatory social justice. It is possible to come across many articles directly or indirectly related to social justice and equality in the laws, regulations, the country's development plans, starting from the Constitution. When the practices within the scope of distributive justice are taken into consideration, it is seen that the MoNE (Ministry of National Education) budget has increased compared to previous years but not enough share is allocated to the schools and their needs within the scope of compulsory education. In the context of the practices within the scope of recognitional justice, MoNE tries to provide the services they need such as transportation, inclusive education and support rooms for students in need of special education. However, the data obtained from research and national databases reveal that the applications of MoNE are inadequate. In the context of participatory justice, it is seen that MoNE has taken various steps in terms of democracy education or student participation in schools. However, it indicates that an adequate level about this subject has not been reached.

Anahtar Kelimeler

Education policies, social justice and equality, democracy culture, equality in opportunity

Türk Eğitim Politikalarında Sosyal Adalet ve Eşitlik

Öz

Neoliberal politikaların ekonomik ve sosyal alanlarda yarattığı dönüşümle birlikte oluşan toplumsal eşitsizlikler, sosyal adalet ve eşitlik tartışmalarını körüklemiştir. Dünyanın çoğunda, bir çocuğun aldığı eğitimin miktarı ve kalitesi büyük ölçüde ebeveynlerinin gelir düzeyi tarafından belirlenmektedir. Bu nedenle devlet okullarının amacı bütün çocuklara ebeveynlerinin gelir düzeyinden etkilenmeden nitelikli ve istedikleri kadar eğitimi parasız, ayrımcılığa uğramadan, planlı ve bilimsel bir şekilde sunmaktır. Ancak dünyanın çoğunda bu, tam anlamıyla başarılamamıştır. Bu çalışmada Türk eğitim politikalarının ulusal norm ve standartlarının sosyal adalet ve eşitlik konusunda nasıl bir görünüşe sahip olduğu ele alınmıştır. Ulusal norm ve standartlar Millî Eğitim İstatistiklerine, Türkiye İstatistik Kurumu verilerine ve alanyazındaki araştırmaların bulgularına göre incelenmiştir. İlk olarak eğitim politikalarının yasal temelleri sosyal adalet ve eşitlik çerçevesinde incelenmiştir. Daha sonra eğitim politikalarının uygulamadaki halleri sosyal adaletin dağıtıcı, tanıyıcı ve katılımcı boyutlarında çözümlenmiştir. Anayasadan başlayarak eğitim sistemini düzenleyen kanunlarda, yönetmeliklerde, ülkenin kalkınma planlarında yani üst yasal metinlerde sosyal adalet ve eşitlikle ilgili doğrudan ya da dolaylı pek çok maddeye rastlamak mümkündür. Dağıtıcı adalet kapsamında uygulamalar ele alındığında MEB bütçesinin önceki yıllara göre artış gösterdiği ancak zorunlu eğitim kapsamındaki okullara ve ihtiyaçlarına yeterince payın ayrılmadığı görülmektedir. Tanıyıcı adalet kapsamında uygulamalar ele alındığında MEB dezavantajlı gruplarda yer alan öğrencilerin okula erişimi için taşımalı eğitim; özel eğitime gereksinim duyan öğrenciler için, kaynaştırma eğitimi ve destek odaları gibi gereksinim duydukları hizmetleri sağlamaya çalışmaktadır. Ancak araştırmalardan ve ulusal veri tabanlarından elde edilen veriler uygulamaların yetersiz kaldığını ortaya koymaktadır. Katılımcı adalet kapsamında demokrasi eğitimi ya da öğrenci katılımı konusunda MEB tarafından çeşitli adımlar atıldığı görülmektedir. Ancak bu konuda da yeterli bir seviyeye ulaşılamadığı görülmektedir. Ayrıca eğitimde sosyal adaleti ve eşitliği sağlamaya yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Eğitim politikaları, sosyal adalet ve eşitlik, demokrasi kültürü, fırsat eşitliği

Kaynakça

• Açıkalın, M. (2010). Sosyal bilgiler eğitiminde yeni yaklaşımlar: Çok kültürlü ve küresel eğitim. İlköğretim Online, 9(3), 1226-1237.
• Akan, D., Yalçın S. ve Yıldırım İ. (2013). İlköğretim kurumları standartları (İKS) uygulamasına dair okul yöneticilerinin görüşleri (Erzincan ili örneği). Milli Eğitim, 197, 129-145
• Aksu, A., Gemici Y. ve İşler H. (2006). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderliklerine ilişkin görüşler. Milli Eğitim Dergisi, 72, 55-71
• Altunay, E. (2017). Okul yöneticilerinin görüşleri doğrultusunda eğitim finansmanı politikaları: Sorunlar, nedenler ve çözümler. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 689–714.
• Allen, A. (1997). Creating space for discussion about justice and equity in an elementary classroom. Language Arts, 74(7), 518–524.
• Apple, M. W.and Beane J. A. (Eds.) (1995). Democratic schools: Lessons from the chalk face. Buckingham: Open University Press.
• Apple M. W. (2004). Neoliberalizm ve eğitim politikaları üzerine eleştirel yazılar (Çev. F. Gök, M. Apak, B. Can, D. Çankaya, F. Keser, H. Ala). Ankara: Eğitim Sen Yayınları.
• Arar, K. Beycioglu K. and Oplatka I. (2016). A cross-cultural analysis of educational leadership for social justice in Israel and Turkey: Meanings, actions and contexts, Compare: A Journal of Comparative and International Education, DOI: 10.1080/03057925.2016.1168283
• Arslan, M. (2007). Eğitimde yapılandırmacı yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(1), 41-61.
• Aslan, M. ve Koizkoğlu, İ. (2017). Öğretmenlerin çok kültürlü eğitime yönelik tutumları: Van ili örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 729-737.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) (2014). AİHM Kararları 2014/80 ulaşılma tarihi: 27.11.2020,https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&ved=2ahUKEwiO066qxKLtAhVs5OAKHdJdDBUQFjABegQIBhAC&url=https%3A%2F%2Fhudoc.echr.coe.int%2Fapp%2Fconversion%2Fpdf%2F%3Flibrary%3DECHR%26id%3D001-150928%26filename%3D001150928.pdf%26TID%3Dihgdqbxnfi&usg=AOvVaw3lIU FkJsxub9DvY-RKravN
• Banks, J. A. (2009). Multicultural education: Characteristics and goals. Banks J. A. & Banks. C. A. M. (Eds) Multicultural Education Issues and Perspectives (p. 3-32). Seventh Edition. USA: John Wiley & Sons, Inc.
• Bates R. (2005). Educational administration and social justice. Paper submitted to the Annual Conference of the Australian Association for Research in Education. Australia
• Bell, L. A., and Griffin P. (2007). Designing social justice education courses. Adams, M., Bell, L. A. & Griffin, P. (Ed.), in Teaching for Diversity and Social Justice. NY: Routledge.
• Bozkurt, B. (2018). Sosyal adalet liderliği ile yöneticiye bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki, Yayınlanmamış doktora tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Bursa, S. and Ersoy, A. F. (2016). Social studies teachers’ perceptions and experiences of social justice. Eurasian Journal of Educational Research, 64, 319-340
• Bursa, S. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal adalet algı ve deneyimleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Cırık, i. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 27-40. Çavuşoğlu, D. and Dönmez B. (2018). Transported education application in pazarcik according to the views of the managers, teachers, students and parents. Journal of Theoretical Educational Science, 11(4), 646-675
• Çınar, İ. (2012). Öğrenci kulüpleri ve demokrasi kültürü. Ankara: Ütopya
• Çınar, İ. (2019). An examination of student club activities from the perspective of school principals and teachers. World Journal of Education, 9(4), 123-132.
• Davies, L., Williams, C. Yamashita, H. and Ko Man-Hing A. (2006). Inspiring schools impact and outcomes: Taking up the challenge of pupil participation. London: Carnegie Young People Initiative and Esmee Fairbairn Foundation https://d1ssu070pg2v9i.cloudfront.net/pex/carnegie_uk_trust/2016/02/pub145501171 81.pdf
• Eğitimsen, (2018). 2019 Milli Eğitim Bakanlığı bütçesi analizi, Basın açıklamaları, Ulaşılma tarihi: 02.05.2019 http://egitimsen.org.tr/2019-milli-egitim-bakanligi-butcesi-analizi/
• Ekici, S., Bayrakdar A. ve Uğur, A. O. (2009). Ortaöğretim kurumlarındaki yöneticilerin ve öğrencilerin ders dışı etkinliklere bakış açılarının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 430-444
• Ertürk, E. (2006). Ders kitaplarında toplum, yurttaşlık, vatanseverlik ve ekonomi anlayışının dönüşümü: 1997 ve 2004 ilköğretim sosyal bilgiler ders kitapları üzerine bir içerik analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Esen, H. (2009). An analysis of public primary school teachers’ dealing with difference in the absence of a multicultural education policy in Turkey. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Fraser, N., and Honneth, A. (2003). Redistribution or recognition? A political-philosophical exchange. New York, NY: Verso.
• Furman, G. C., and Shields, C. M. (2003). How can educational leaders promote and support social justice and democratic community in schools? Paper presented at Annual Meeting of the American Educational Research Association. Chicago, IL
• Gaudelli, W. (2001). Reflection on multicultural education: A teacher’s experience. Multicultural Education, 8(4), 35–37.
• Gewirtz, Sharon (1998). Conceptualizing social justice in education: mapping the territory. Journal of Education Policy, 13(4), 469–484. doi:10.1080/0268093980130402
• Gömleksiz M. N. ve Kılınç, H. H. (2015). Ortaokullarda sosyal kulüp etkinlikleri kapsamında yapılan toplum hizmeti çalışmalarına ilişkin öğretmenlerin görüşleri, Turkish Studies, 10(3), 495-512
• Griffiths, M.(2003). Action for social justice in education. Philadelphia: Open University Press
• Green, J. M. (1999). Deep democracy: Community, diversity, and transformation. Lanham, MD: Rowman & Littlefield
• Gündoğdu, C., Karataş Ö. ve Nacar, E. (2011). Ders dışı etkinliklerin uygulamalarında okul müdürlerinin sorunları. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 65-72.
• Gürgen, B., (2017). Okullarda sosyal adalet algısının incelenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Hunt, J.A (1998). Of stories, seed and the promises of social justice. W. Hunt, J. A., & Quinn, T. (Eds.), Teaching for Social Justice (pp. xiii–xv). New York: The New Press and Teachers College Press.
• İdin, Ş. ve Aydoğdu C. (2017). Fen bilimleri öğretmenlerinin sosyal adalet ve eşitlik perspektifinde fen bilimleri eğitimine ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (3), 1328-1349.
• Karaküçük, S. (1999). Okul yöneticilerinin ders dışı etkinliklere yaklaşımları. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi 4(3), 51-62.
• Karakütük, K. (2001). Demokratik laik eğitim, çağdaş toplum olmanın yolu. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karakütük, K. (2016). Eğitim planlaması. (2.baskı) Ankara: Pegem Akademi
• Kaya, A. ve Aksu M.B. (2009). Fırsat ve olanak eşitliğinin sağlanmasında bir adım olarak taşımalı eğitim. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(27), 77-189
• Keskin Y. ve Yaman, E. (2014). İlköğretim sosyal bilgiler programı ve ders kitaplarında yeni bir paradigma: Çok kültürlü eğitim. Turkish Studies, 9(2), 933-960
• Kılbaş, Ş. (2000). Adana ili liselerinde eğitsel kol çalışmalarının durumuna ilişkin yönetici ve öğretmen görüşmeleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6-6, 1-20.
• Kondakçı, Y., Kurtay, M. Z. Oldaç Y. İ. ve Şenay H. H. (2016). Türkiye’de okul müdürlerinin sosyal adalet rolleri. (Ed. K. Beycioğlu, N. Özer, D. Koşar, İ. Şahin). Eğitim yönetimi araştırmaları (s. 353-361). Ankara: Pegem Akademi.
• Kurul, N. (2012). Eğitim finansmanı. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Küçükoğlu, A. ve Küçükoğlu K. (2006). Taşımalı ilköğretim uygulaması üzerine bir araştırma. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 11-18
• Küçüksüleymanoğlu, R. (2006). Charter school: A case study in Bursa. Elementary Education Online, 5(2), 16-23
• Lewis, J. B. (2001). Social justice, social studies, social foundations. The Social Studies, 92(5). 189-192.
• MEB (1973), Millî Eğitim Temel Kanunu, ulaşılma tarihi: 30.04.2019 http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf
• MEB (1997). Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. Resmi gazete 23011, Ulaşılma tarihi: 02.05.2019 https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_10/10111011_ozel_egitim_kanun_hukmunda_ kararname.pdf
• MEB (2005). Millî Eğitim Bakanlığı Okul-Aile Birliği Yönetmeliği. Ulaşılma tarihi: 17.05.2019 http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1532.pdf
• MEB (EARGED), (2010). Özel Eğitim Okullarında Özel Eğitim Hizmetleri Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Ulaşılma tarihi: 14.06.2019 https://www.meb.gov.tr/earged/earged/Ozel_eg_ok_ozel_eg_hizm_ uygu_deg.pdf
• MEB (2011). İlköğretim Kurumları Standartları Uygulama Yönergesi. 04.07.2019 http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1268.pdf
• MEB, (2014). Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Çocuk Kulüpleri Yönergesi, ulaşılma tarihi: 14.06.2019 http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1706.pdf
• MEB (2014b), Millî Eğitim Bakanlığı’na Bağlı Eğitim Kurumlan Yönetici ve Öğretmenlerinin Norm Kadrolarına İlişkin Yönetmelik, 02.07.2019 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler /2014/06/20140618-8-1.pdf
• MEB, (2015). 2015–2019 Stratejik Planı. Ulaşılma tarihi: 04.07.2019. http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_09/10052958_10.09.2015sp17.15imzasz.pdf
• MEB, (2017). Millî Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği. Ulaşılma tarihi: 02.07.2019 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/11/20171110-2.htm
• MEB (2018). Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2017/18, Resmi İstatistik Programı Yayını, ulaşılma tarihi: 30.04.2019 http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_09/06123056_meb_istatistikleri_orgun_egitim_ 2017_2018.pdf
• MEB, (2018b). MEB 2019 Yılı Bütçe Sunumu. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu. Ulaşılma tarihi: 12.06.2019 https://www.meb.gov.tr/bakan-selcuk-tbmm-plan-ve-butce-komisyonunda-sunum-yapti/haber/17391/tr MEB, (2018c). Temel Eğitim Kurumlarında Demokrasi Kültürünün Güçlendirilmesi Projesi. 04.09.2019 https://tegm.meb.gov.tr/www/temel-egitim-kurumlarinda-demokrasi-kulturunun-guclendirilmesi-projesi-kapsaminda-pilot-okullarimiz-gonulluluk-esasina-gore-belirlenecektir/icerik/538
• Miller, D. (1999). Principles of social justice. MA: Harvard University Press.
• Nartgün, Ş. S. ve Dilekçi Ü. (2016). Eğitimi destekleme ve yetiştirme kurslarına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(4), 537-564. DOİ: 10.14527/kuey.2016.021
• Novak, M. (2000). Defining social justice. First Things, 108, 11-13
• OECD (2017). Education at a Glance 2017 (Bir bakışta eğitim 2017: OECD göstergeleri). http://www.oecd.org/education/skills-beyond-school/EAG2017CN-Turkey-Turkish.pdf
• Orhan, S. ve Genç, K. G. (2015). Engellilere yönelik ülkemizdeki özel eğitim hizmet uygulamaları ve örnek ülke karşılaştırması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 35(2), 115-146
• Özer, Y., Demirtaş, D. ve Ateş Ö . (2015). Okulların mali durumlarına ve bütçe yönetiminde yaşanan sorunlara ilişkin müdür görüşleri. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 17-39.
• Özdemir, N. (2011). İlköğretimin finansmanında bir araç: Okul-Aile birliği bütçe analizi (Ankara ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özmen, F. ve Yalçın H. (2011). Devlet ilköğretim okullarının mali açıdan desteklenmesinde velileri bağış yapmaktan uzak tutan nedenler. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 21(1), 57-76
• Parekh, B. C. (2000). Rethinking multiculturalism: Cultural diversity and political theory. UK: MacMillan Press
• Resmî Gazete, (2018). 2019 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu. Ulaşılma tarihi: 02.05.2019 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/12/20181231M1.pdf
• Polat, S. (2007). Eğitim politikalarının sosyal adalet açısından sonuçları konusunda yönetici ve öğretmen görüşleri, Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Polat, S. (2015). Eğitim politikalarının sosyal adalet açısından sonuçları konusunda yönetici ve öğretmen görüşleri, Eğitim Bilim Toplum, 13(49), 61-83.
• Ramage, R. and Howley A. (2005). Parents’ perceptions of the rural school bus ride. The Rural Educator, 27(1), 15-20.
• Rawls, J. (1993). A theory of justice. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press
• Robertson S.L. (2008). Remaking the world: neoliberalism and the transformation of education and teachers’ labor. In: Compton M., Weiner L. (Eds) The Global Assault on Teaching, Teachers, and their Unions Stories for Resistance. New York: Macmillan
• Sağdıç, A. (2018). Okullarda sosyal adalet uygulamalarına ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Sakallı, F. (2010). İlköğretim okulu öğrenci velilerinin eğitim harcamaları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Secer, M. ve Yanpar Yelken T. (2009). “İlköğretim 6.-7.-8. sınıf öğrencilerinin taşımalı eğitimde karşılaştığı sorunlar (Gülnar örneği)”. İlköğretim Online, 8(1), 24-35.
• Social Justice Index, (2019). Social Justice in the EU and OECD Index Report 2019. Thorsten Hellmann, Pia Schmidt, Sascha Matthias Heller. https://www.bertelsmann-stiftung.de/fileadmin/files/BSt/Publikationen/GrauePublikationen/SJI_2019.pdf
• Spence, B. (2000a). Long school bus rides: Stealing the joy of childhood. Charleston, WV: Challenge West Virginia. Retrieved 13.06.2019 from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED441640.pdf
• Spence, B. (2000b). Long school bus rides: Their effect of school budgets, Family Life, and Student Achievement. Charleston, WV: AEL, Inc.
• Şahin, S. ve Arıkan Çeper, B. (2013). İlköğretim Kurumları Standartları (İKS) etkililiği üzerine. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 84-111.
• Şimşek, A. ve S. Büyükkıdık, (2017). Öğretmen ve öğrenci görüşleriyle taşımalı eğitim uygulaması değerlendirilmesi: Bozova ilçesi örneği. İlköğretim Online, 16(1), 15-34
• TBMM (2019). Millî Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’un Bakanlık Çalışmaları Hakkında Sunumu. Türkiye Büyük Millet Meclisi Millî Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu tutanak Dergisi, Ulaşılma tarihi: 17.05.2019 https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon _tutanaklari.goruntule?pTutanakId=2264
• Tomul, E., (2009). Opinions of administrators on social justice practices in elementary schools, Education and Science, 34(152), 125-137.
• TÜİK, (2010). Engellilerin Sorun ve Beklentileri Araştırması. Ulaşılma tarihi: 14.06.2019 http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1017
• TÜİK, (2017a). Okuma Yazma Bilme Durumlarına Göre Nüfus. UEİVT 2008-2017, Ulaşılma tarihi:02.05.2019 https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=130&locale=tr
• TÜİK, (2017b). Hane halkı Tüketim Harcamasının Dağılımı. Ulaşılma tarihi:02.05.2019 http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1012
• Türkiye Cumhuriyeti (TC) Anayasası, (1982). Sosyal ve ekonomik haklar ve ödevler. Ulaşılma tarihi: 30.04.2019 https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2018.pdf
• Tüzün I. ve Sarıışık Y. (2015). Türkiye’de okullarda çocuk katılımı: Durum analizi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
• UNDP (2005). Human Development Report 2005: International Cooperation at a Crossroads: Aid Trade and Security in an Unequal World, New York: UNDP, Retrieved from: http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/266/hdr05_complete.pdf
• Ulusoy, B. (2013). Ailelerin ilköğretim düzeyinde yapmış oldukları hane halkı eğitim harcamaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Wang F. (2016). From redistribution to recognition: How school principals perceive social justice. Leadership and Policy in Schools, 15(3), 323-342, DOI: 10.1080/15700763.2015.1044539
• Yaman (2011). Rekreasyon bağlamında öğrenci algılarına göre sosyal kulüplerin işlevselliği, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 35-48.
• Yazıcı, S., Başol, G. ve Toprak G. (2009). Öğretmenlerin çok kültürlü eğitim tutumları: Bir geçerlik güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 229-242.
• Young, I., M. (2006). Education in the context of structural ınjustice: A symposium response. Educational Philosophy and Theory, 38 (1), 93-103
• Zajda, J., Majhanovich, S. and Rust, V. (2006). Introduction: education and social justice. Review of Education, 52, 9-22. doi: 10.1007/sl 1159-005-5614-2