Covid-19 Sürecinde Ergenlik Dönemindeki Bireylerin Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyi ve Mutluluk Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 84 - 118, 13.01.2024

Habibe Yıldız Yüksel

https://doi.org/10.34056/aujef.1142802

Öz

Bu çalışmada Covid-19 sürecinde ergenlik dönemindeki bireylerin algıladıkları sosyal destek düzeyi ve mutluluk düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. Tarama modelinde betimsel olan bu araştırmada veri toplama araçlarından “Ergen Mutluluk Ölçeği Kısa Formu (EMÖ)” ve “Algılanan Sosyal Destek Ölçeği-R(ASDÖ-R)” kullanılmıştır. Bu kapsamda Gaziantep ilinin merkez ilçelerindeki farklı lise türlerinde eğitim gören 1184 öğrenciye ulaşılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemek için “t-testi”, “tek yönlü Varyans Analizi” ve “çoklu regresyon” analizleri uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; Covıd-19 sürecinde ergenlik dönemindeki bireylerin algıladıkları sosyal destek ve mutluluk düzeylerinde; cinsiyet, okul türü, sınıf düzeyi, anne-baba ilişki durumu, sosyal güvence durumu, anne-baba genel tutumu, yaşamını geçirdiği yerleşim yeri, anne öğrenim durumu ve baba öğrenim durumu değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Ek olarak; cinsiyete göre aileden ASD (Algılanan Sosyal Destek), okul türüne göre öğretmen ve arkadaştan ASD, ebeveyn ilişki durumuna göre arkadaştan ASD, yerleşim yerine göre aileden ve öğretmenden ASD, baba öğrenim durumuna göre öğretmen ve aileden ASD ile anne öğrenim durumuna göre algılanan sosyal desteğin hiçbir boyutunda anlamlı bir farklılaşma bulunmamıştır. Ergenlerin mutluluk düzeyinin %17’sinin algılanan sosyal destekle açıklandığı bulunmuştur. Araştırma sonuçları tartışma ve sonuç bölümünde açıklanarak değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular ilgili literatür verileri ışığında tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ergenlik, Covıd 19, Mutluluk, Sosyal Destek

Destekleyen Kurum

HASAN KALYONCU ÜNİVERSİTESİ

Proje Numarası

E-97105791-050.01.01-18064

Teşekkür

Çalışmada emeği geçen değerli doktora tez danışmanım Doç. Dr. Ramin ALİYEV hocama ve eşim Mehmet YÜKSEL teşekkür ederim.

Investigation of the Social Support Level and Happiness Levels Perceived by Adolescents in the Covid-19 Process

Öz

The aim of this study is to examine the effect of the social support perceived by adolescents on happiness levels during the Covid-19 process. In this research, which is descriptive in the screening model, "Adolescent Happiness Scale Short Form (SSF)” and "Perceived Social Support Scale-R(PSSS-R)” were used as data collection tools. In this context, 1184 students studying in different types of high schools in the central districts of Gaziantep province were reached. "T-test", "one-way Analysis of Variance" and "multiple regression" analyses were used for the relationship between the variables. According to the results of the research; In the Covid-19 process, it was found that there were significant differences between the groups according to the variables of social support and happiness levels perceived by adolescents; gender, school type, grade level, parents' relationship status, social security status, general attitude of the parents, the place where they spent their lives, the mother's education status and the father's education status. In addition, no significant differentiation was found in any dimension of Perceived Social Support (PSS) according to gender, PSS from teachers and friends according to school type, PSS from friends according to parental relationship status, PSS from parents and teachers according to place of residence, PSS from teachers and parents according to father's education level, and no significant differentiation was found in any dimension of Perceived Social Support according to mother's education level. It was found that 17% of adolescents' happiness level was explained by perceived social support. The results of the research were evaluated by explaining in the discussion and conclusion section. The findings were discussed in the light of the relevant literature data and suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

Adolescence, Covid 19, Happiness, Social Support

Proje Numarası

E-97105791-050.01.01-18064

Kaynakça

• Akkaya, Ç. (2011). Ortaöğretim öğrencilerindealgılanan sosyal destek ve öz-duyarlık düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden alındı
• Akyol , S. (2013). Boşanmış ve boşanmamış aileye sahip ergenlerin yalnızlık, yaşam doyumu, sosyal destek ve bazı değişkenler açisindan incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tez, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden alındı
• Aliyev, R., ve Tunç, E. (2017). Ortaokul öğrencilerinin algılanan sosyal destek düzeyi ve benlik algılarının incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 401-418. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/474046 adresinden alındı.
• Aydın Küçük, B. (2021). Kovıd-19 küresel salgin döneminde örgütsel destek algisinin iş yerinde mutluluk üzerindeki etkisi: psikolojik güçlendirmenin araci rolü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(2), s. 1348 - 1372. doi:https://doi.org/10.15869/itobiad.839315
• Başer, Z. (2006). Aileden algılanan sosyal destek ile kendini kabul düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi(üniversite öğrencileri üzerine bir çalışma). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Baştürk, D. (2002). Orta öğretim kurumlarındaki öğrencilerde algılanan sosyal desteğin akademik başarıya etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Bayhan, P. ve Öz, S. (2022). Ebeveynlerin pandemi sürecindeki deneyimlerinin incelenmesi: Nitel bir çalışma. Çocuk ve Gelişim Dergisi , 5(9) , 14-31 . doi: 10.36731/cg.1061800
• Bektaş, M., ve Karagöz, Ş. (2020). Mutluluk ve yalnızlık düzeylerinin demografik değişkenler temelinde incelenmesi: Finlandiya Örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (19. Uluslararası İşletmecilik Kongresi Özel Sayısı), 412-435. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1467246 adresinden alındı.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Christenfeld, N., Gerin, W., Linden, W., Sanders, M., Mathur, J., Deich, J. D. ve Pickering, T. G. (1997). Social support effects on cardiovascular reactivity: is a stranger as effective as a friend? Psychosom Med, (59), 388-398. doi: 10.1097/00006842-199707000-00009
• Çaykuş, E. ve Mutlu Çaykuş, T. (2020). Covıd-19 pandemi sürecinde çocuklarin psikolojik dayanikliliğini güçlendirme yollari: ailelere, öğretmenlere ve ruh sağliği uzmanlarina öneriler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), s. 95-113. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1128102 adresinden alındı
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları (5. Baskı b.). Ankara. doi:10.14527/9786055885670
• Demirel, Y.ve Yücel, M. (2017). Sosyal destek ve psikolojik güçlendirmenin duygusal tükenmişlik üzerine etkisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 310-321. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/361253 adresinden alındı
• Demirtaş, A.S. (2007). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin algılanan sosyal destek ve yalnızlık düzeyleri ile stresle başa çıkma düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95(3), 542–575.doi:10.1037/0033-2909.95.3.542
• Diener, E. (2000). Subjective well-being. The science of happiness and a proposal for a national index. [Electronic version]. American Psychologist, 55(1), 34-43. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.34
• Doğan, T.ve Akıncı Çötok, N. (2011). Oxford Mutluluk Ölçeği Kısa Formunun Türkçe Uyarlaması:. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 165-172. https://www.acarindex.com/pdfler/acarindex-3336-932.pdf adresinden alındı.
• Dülger, Ö. (2009). Ergenlerde algılanan sosyal destek ile karar verme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Eker, D., Akrar, H. ve Yaldız, H. (2001). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği’nin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 17-25. https://toad.halileksi.net/olcek/cok-boyutlu-algilanan-sosyal-destek-olcegi-2/ adresinden alındı.
• Gencer, G. ve Gencer, K. (2021). Karşılaştırmalı Bir Çalışma: Covid-19 pandemisinden sonra mutluluğu etkileyen faktörlerin analizi. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(2), 185-196. https://www.acarindex.com/pdfs/444800 adresinden alındı.
• Gezer, T. ve Aysan, Ü. (2023). Sosyal Politikaların Mutluluk Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği . Yönetim ve Ekonomi Dergisi , 30 (1) , 179-196 . doi: 10.18657/yonveek.1212965
• Günlü, A. (2022). Covid-19 döneminde algılanan sosyal destek ile pozitif duygu arasındaki ilişkide kendini toparlama gücünün aracılık etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 141-158. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1939271 adresinden alındı
• Işık, Ş. ve Üzbe Atalay, N. (2019). Ergen Mutluluk Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik çalışması. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 9(3), 673-696.
• Jordan, J. (2008). Recent Developments in Relational-Cultural Theory. Women & Therapy, 31(2-4), 1-4. doi: 10.1080/02703140802145540
• Kapıkıran, Ş. ve Özgüngör, S. (2009). Ergenlerin sosyal destek düzeylerinin akademik başari ve güdülenme düzeyi ile ilişkileri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 16(1), 21-30.https://cms.galenos.com.tr/Uploads/Article_30238/cogepderg-16-21.pdf adresinden alındı
• Karakayalı Ay, Ç., Yıldırım, M. ve Benli, T. E. (2022). Adölesanlarda COVID-19 tükenmişliğinin mutluluk düzeylerine etkisi. Journal of Infant, Child and Adolescent Health, 2(1), 21–36. https://jicah.com/index.php/pub/article/view/19
• Karal, E. ve Biçer, B. (2020). Salgın hastalık döneminde algilanan sosyal desteğin bireylerin psikolojik sağlamliği üzerindeki etkisinin incelenmesi. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 129-156. doi:https://doi.org/10.20493/birtop.726411
• Kuzucu , Y., Gülcü, M., Adalı , E. ve Özer, E. (2020). Ergenlerde benlik saygısı ve sosyal desteğin depresyon semptomlarıyla ilişkisi: yaşamamaçlarinin aracilikrolü. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 79-106. doi:https://orcid.org/0000-0002-1896-7362.
• Leathers, S. J., Kelley, M. A. ve Richman, J. A. (1997). Postpartum depressive symptomatology in new mothers and fathers: parenting, work, and support. J Nerv Ment Dis, 185(3), 129-139. doi: 10.1097/00005053-199703000-00001.
• Mahon, N.E., Yarcheski, A. ve Yarcheski T.J. (2005). Happiness As Related To Gender And Health In Early Adolescents. Clinical Nursing Research, 14(2), 175– 190. doi: 10.1177/1054773804271936
• Okanlı, A. (1999). Hemşirelik öğrencilerinin aile ve arkadaşlarından algıladıkları sosyal destek ile anksiyete düzeyi arasındaki ilişki.Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Okun, M. A., Stock, W. A., Haring, M. J. ve Witter, R. A. (1984). Health And SWB: A Meta-Analysis. Journal of Aging and Human Development, 19(2), 111- 132. doi: 10.2190/QGJN-0N81-5957-HAQD
• Öncü, S. (2021). Covid-19 Pandemisinin ergenler üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Edu 7: Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(13), 18-35. https://dergipark.org.tr/tr/pub/edu7/issue/67809/1008401 adresinden alındı.
• Özer, G. (2009). Öz-Belirleme Kuramı çerçevesinde ihtiyaç doyumu, içsel güdülenme ve bağlanma stillerinin üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Öztosun, A. (2018). Ergenlerde algılanan sosyal destek ve sosyal dışlanma deneyimlerinin internet bağımlılığını yordayıcılığı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Park, N. (2004). The role of subjective well-being in positive youth development. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 591(1), 25-39. doi: 10.1177/0002716203260078.
• Polat, Y. ve Kılıç, Y. (2022). Covıd-19 döneminde mutluluk ile mutluluğun temel belirleyicileri ilişkisi: isparta örneklemi üzerinden değerlendirme. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 14(2), 176-202. doi:10.55827/ebd.1141852
• Rask, K., Kurki, P. ve Paavilainen, E. (2003). Adolescent subjective well-being and family dynamics. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 17(1), 129-138. doi: 10.1046/j.0283-9318.2002.00118.x
• Sağlam, S. (2007). Lise öğrencilerinin anne-baba iletişimlerinin anne-babadan algılanan sosyal destek ve algılanan anne-baba tutumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Saygın, Y. (2008). Üniversite öğrencilerinin , sosyal destek , benlik saygısı ve öznel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Seligman, M. E. P. ve Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55(1), 5–14. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.5
• Shinn, D. C. (1986). Education and the quality of life in Korea and the United States: A Cross-Cultural Perspective. Public Opinion Quarterly, 50(1), 360-370. doi: 10.1086/268989
• Soylu, Ö. (2002), Üniversite sınavına hazırlanan öğrencilerin ailelerinden sosyal destek algılayıp algılamama durumlarına göre psikolojik belirtiler yönünden incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Suldo, S.M., Friedrich, A., White, T., Farmer, J., Minch, D. ve Michalowski, J. (2009). Teacher Support and Adolescents’ Subjective Well-Being: A Mixed-Methods Investigation. School Psychology Review, 38(1), 67-85. doi: 10.1080/02796015.2009.12087850
• Şahin, G. (2011). Üniversite öğrencilerinin kendini açma, öznel iyi oluş ve algiladiklari sosyal destek düzeylerinin karşilaştirilmasi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Tıraş, Z. ve Arslan, E. (2013). Ergenlerde sosyal yetkinliğin, algılanan sosyal destek açısından incelenmesi. Elementary Education Online, 12(4), 1133-1140. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/90453 adresinden alındı
• Turgut, G. (2021). Mutluluk ve çevre kalitesi üzerine bir inceleme. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Türkdoğan, T. (2010). Üniversite öğrencilerinde temel ihtiyaçların karşılanma düzeyinin öznel iyi oluş düzeyini yordamadaki rolü. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Ünal, A. Ö. ve Şahin, M. (2013). Lise öğrencilerinin yaşam doyumlarının bazı değişkenlere göre yordanması. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 2(3), 46-63. http://cije.cumhuriyet.edu.tr/tr/pub/issue/4276/57609 adresinden alındı.
• Yavuz, Ç. (2006). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık öğrencilerinde öznel iyi olma hali, psikiyatrik belirtiler ve bazı kişilik özellikleri: karşılaştırmalı bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım, İ. (1994). Akademik başarı düzeyleri farklı olan lise öğrencilerinin bazı değişkenlere göre sosyal destek düzeyleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(10), 33-45.
• Yıldırım, İ. (1997). Algılanan sosyal destek ölçeginin geliştirilmesi güvenirligi ve geçerliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (13), 81-87.http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/1180-published.pdf adresinden alındı
• Yıldırım, İ. (2004). Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Revizyonu. Eurasian Journal of Educational Research, (17), 221-236.
• Yıldırım, İ. ve Ergene, T. (2003). Lise son sınıf öğrencilerinin akademik başarılarının yordayıcısı olarak sınav kaygısı, boyun eğici davranışlar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi E¤itim Fakültesi Dergisi, (25), 224-234 . https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/87880 adresinden alındı