MİMAR TURGUT CANSEVER’İN “TÜRK SÜTUN BAŞLIKLARI” İSİMLİ DOKTORA TEZİNİN MİMARLIK TARİHİ YAZIMI BAĞLAMINDA YÖNTEMSEL İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 15 - 27, 31.07.2022

Yaren Şekerci

Öz

Türk Sanatı kavramsallaştırmasıyla ilgili çalışmaların milliyetçilik duygusuyla daha da arttığı 1940’lı yıllarda, tarih yazımsal yaklaşımları daha iyi anlayabilmek için Turgut Cansever’in “Türk Sütun Başlıkları” isimli doktora tezini incelemek önemlidir. Çünkü Cansever, bu kavramsallaştırmanın önemli isimlerinden Sanat Tarihi Profesörü Ernst Diez’in öğrencisi ve kariyerinin ilerleyen dönemlerinde dünyada üç kez Ağa Han Mimarlık Ödülleri’ni kazanan tek mimardır. Cansever’in tezinde yüz on bir farklı yapıdan bir ile yedi arasında sütun başlığı belgelenmiş ve kategorize edilmiştir. Çalışmada yapıların ve sütunların dokümantasyonundan önce, belki de bu çalışma için çok daha fazla öneme sahip olan teorik ve kavramsal bir kısım bulunmaktadır. Bu kısımda, Selçuklu ve Osmanlı Sanatının (Türk Sanatının) özelliklerine değinilmiştir. Diez’in önemli bir etkisinin gözlemlenebileceği bu kısımla birlikte, bu çalışmada Cansever’in doktora tezinde ortaya konulan yöntemin, Leach (2010)’in mimarlık tarihi yazım yaklaşımlarından “Coğrafya ve Kültür”, “Tip” ve “Teknik” bağlamları bütüncül olarak incelenmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Turgut Cansever, Türk Sanatı, Türk Sütun Başlıkları, Mimarlık Tarihi Yazımı

Teşekkür

Bu çalışma, Akdeniz Üniversitesi Mimarlık Ana Bilim Dalı doktora programındaki Prof. Dr. Kemal Reha Kavas tarafından verilen MIM 7013 Mimarlık Yazım Tarihinde Metodoloji isimli dersi kapsamında yapılan bir çalışmanın geliştirilmiş halidir. Ders sürecindeki önemli katkılarından dolayı Prof. Dr. Kemal Reha Kavas’a teşekkürü bir borç bilirim.

A Methodical Examination of Architect Turgut Cansever's PhD Thesis Titled "Turkish Column Headings" within the Context of Architectural Historiography

Öz

In the 1940s, when studies on the conceptualization of Turkish Art increased even more with the feeling of nationalism, it is important to examine Turgut Cansever's PhD thesis named "Turkish Column Headings" in order to better understand the historiographic approaches. Because Cansever is the student of Art History Professor Ernst Diez, one of the important names of this conceptualization, and is the only architect in the world to win the Aga Khan Architecture Awards three times in the later stages of his career. In his thesis, before the documentation of structures and columns part, there is a theoretical and conceptual part, which is perhaps more important than the documentation part. In this part, the characteristics of Seljuk and Ottoman Art (Turkish Art) are mentioned. Along with this part, where an important influence of Diez can be observed, in this study, it is aimed to analyze the method put forward in Cansever's PhD thesis in a holistic manner in the contexts of "Geography and Culture", "Type" and "Technical", one of Leach (2010)'s architectural historiography approaches.

Anahtar Kelimeler

Turgut Cansever, Turkish Art, Turkish Column Headings

Kaynakça

• Arseven, C. E., 1984. Türk Sanatı. Cem Yayınevi, p.286.
• Aslanapa, O., 1985. Atatürk’ten bu yana Avusturyalı Sanat Tarihçilerinin Türkiye’deki Faaliyetleri. Erdem, 1(2), 501-516.
• Cansever, T., 1949. Türk Sütun Başlıkları, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, İstanbul, Türkiye, pp.289.
• Diez, E., 1947. Josef Strzygowski, Felsefe Arkivi, 2(1), 1-12.
• Deniz, F., 2009. Sanat Tarihine Mimarlıktan Bakmak: Turgut Cansever ve Doktora Tezi, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 7(13), 435-460.
• Düzenli, H. İ., 2009. Fiziksel İnşadan Metinsel İnşaya: Türkiye'de Mimarlık Tarihi ve Tarihçiliğinin Serüveni. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (13), 11-50.
• Glück, H., 1935. Türk Sanatının Dünyadaki Mevkii. Türkiyat Mecmuası, 3, 119-128.
• Kök, E., 2015. Cumhuriyet Döneminde Ayasofya Yazarlığı: Sanat Tarihi Literatürü Bağlamında Bir İnceleme, Sanat Tarihi Dergisi, XXIV, 53-71.
• Leach, A., 2010. Mimarlık Tarihi Nedir? Küy Yayınları, p.152.
• Verbowski, C., 2015. Türkiye'de Sanat/Mimarlık Tarihi Disiplininin Kuruluşunda Ernst Diez ve" Türk Sanatı". İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Ana Bilim Dalı, İstanbul, Türkiye, pp.180.