KONUT ve AİDİYET KAVRAMLARI ÜZERİNE FENOMENOLOJİK BİR DEĞERLENDİRME: ERSEN GÜRSEL

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 115 - 134, 31.12.2022

Şerife İncedemir

Öz

Sanayi Devrimi ile birlikte başlayan modernleşme süreci yeni bir mimarlık yaklaşımı, yeni bir yapılı çevre oluşturmuştur. Evrensellik düşüncesi ile üretilen bu mimarlık, var olduğu bağlamın kültürel, tarihsel, fiziksel verilerinden arındırılmıştır. Bu yaklaşım mimarlıkta standartlaşmayı ve seri üretimi beraberinde getirmiş; her bağlamda inşa edilebilecek, yer ile bağlantı kurmayan yapılar tasarlanmıştır. Hız ve teknolojinin getirileri insanların zamansal, mekansal ve kültürel bütünlüğünü parçalamıştır.

Modernleşme sürecinin getirisi olan yaşamdaki hareket ve devinim ile mimarlıktaki evrensellik ve standartlaşma konutla kurulan aidiyet ilişkisini değiştirmiştir. Konutlar zamansallıklarını yitirmiş, içinde sadece fiziksel yaşamın sürdüğü, kullanıcısı ile temas kurmayan, insandan ayrışmış mekanlar haline dönüşmüştür. Ortak belleğin ürünü olan geleneksel yerleşimlerde görülen sosyal yaşam, fiziksel çevre, konut birlikteliği ve bu uyumun sonucu oluşan mekânsal ve strüktürel süreklilik kaybedilmiştir.

Yer ile bağlantı kuran ve ondan öğrenerek inşa eden Ersen Gürsel, çağdaş konut tasarımlarında aidiyet hissinin yaratılmasına olanak sağlamaktadır. Gürsel, içinde bulunduğu çevrenin yerel yapma biçimleri, malzeme kullanımı ile kuvvetli ilişkiler kurar. Yerin fiziksel koşullarını, yaşam şeklini, bilgi birikimini kullanarak var olan çevreye eklemlenmekte, böylece yerleşim dokusunun bir parçası olmaktadır. Bu bağlamda mimarın konut tasarımları çalışmaya örnek oluşturmuştur. Bu konutların yer ve kullanıcı ile kurdukları ilişkiler fenomenolojik bir bakış açısıyla incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Konut, Aidiyet, Yer, Fenomenoloji, Ersen Gürsel

Teşekkür

Bu makale Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı’nda yürütülen MİM5016 Konut Mimarisi Araştırmaları dersi kapsamında üretilmiştir.

A Phenomenological Evaluation on the Conceptions of Dwelling and Belonging: Ersen Gürsel

Öz

The modernization process that started with the Industrial Revolution created a new architectural approach and a new built environment. This architecture, produced with the claim of universality, that has ignored the cultural, historical and physical data of the context in which it already exists. This approach brought standardization and mass production in architecture. Buildings that can be built in any context and do not connect with the place have designed. Speed and technology have disrupted the temporal, spatial and cultural integrity of people.

The movement in life, the universality and standardization in architecture, which are the outcome of the modernization process, have changed the relationship of belonging established with housing. Housing has lost its temporal continuity. It has turned into a place where only physical life continues and does not come into contact with its user. The social life, physical environment, and housing unity seen in traditional settlements, which are the product of common memory, and the spatial and structural continuity resulting from this harmony have been lost.

Ersen Gürsel, who connects with the place and builds by learning from it, enables the creation of a sense of belonging in contemporary dwelling designs. Gürsel is articulated with the existing environment by using the physical conditions, lifestyle and knowledge of the place. Thus, it becomes a part of the settlement. In this context, dwelling designs of the architect set an example for study. The relations of these houses with the place and the user were examined from a phenomenological point of view.

Anahtar Kelimeler

Dwelling, Belonging, Place, Phenomenology, Ersen Gürsel

Kaynakça

• Anonim, 2017a. Hasan Yörük Evi. Cengizkan, N. M. ve Albayrak, G. (Ed), Yere Ait: Ersen Gürsel Mimarlığı. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları. ISBN 978-605-01-1097-5.
• Anonim, 2017b. “Mutlu Evi”. Cengizkan, N. M. ve Albayrak, G. (Ed), Yere Ait: Ersen Gürsel Mimarlığı. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları. ISBN 978-605-01-1097-5.
• Arkiv, 2022a. “Yula Evi”. http://www.arkiv.com.tr/proje/yula-evi/4682 (Erişim Tarihi 22.06.2020).
• Arkiv, 2022b. “Mutlu Evi”. https://www.arkiv.com.tr/proje/mutlu-evi1/3380 (Erişim Tarihi 22.06.2020).
• Aslanoğlu, İ., 1988. Modernizmin Tanımı, Sınırları, Erken Yirminci Yüzyıl Mimarlığında Farklı Tavırlar. Odtü Mimarlık Fakültesi Dergisi 8 (1): 59-66.
• Aysel, N., 2015. Ersen Gürsel. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Türk Mimarisinde İz Bırakanlar “Türk Mimarisinde Abide Şahsiyetler” IV. Ankara: Afşar Matbaacılık. ISBN 978-605-5294-42-7.
• Aysel, N. R., 2017. Bodrum İçin Düşünmek! Ersen Gürsel Mimarlığında Bodrum. Cengizkan, N.M. ve Albayrak, G. (Ed), Yere Ait: Ersen Gürsel Mimarlığı. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları. ISBN 978-605-01-1097-5.
• Batur, A., 2017. Ersen Gürsel Mimarlığında “Yer”i Aramak. Cengizkan, N. M. ve Albayrak, G. (Ed), Yere Ait: Ersen Gürsel Mimarlığı. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları. ISBN 978-605-01-1097-5.
• Bilgin, İ., 2019. Mimarın Soluğu Peter Zumthor Mimarlığı Üzerine Denemeler. İstanbul: Metis Yayınları, s.116.
• Birol, G., 2006. Modern Mimarlığın Ortaya Çıkışı ve Gelişimi. Megaron, Mimarlar Odası Balıkesir Şubesi Yayını, 2006, 3-16.
• Cevizci, A., 2019. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları, s.535.
• Çoşkun, N., 2017. Modern Mimarlığın Kenarında: Ersen Gürsel ve Akdenizlilik. Cengizkan, N. M. ve Albayrak, G. (Ed), Yere Ait: Ersen Gürsel Mimarlığı. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları. ISBN 978-605-01-1097-5.
• Dostoğlu, N., 2005. Modern Sonrası Mimarlık Anlayışları. Mimarlık Dergisi 95 (263): 47-50.
• Epa Mimarlık, 2022. “Hasan Yörük Evi”. http://epamimarlik.com/tr/proje/hasan-yoruk-evi/(Erişim Tarihi 22.06.2020).
• Erzen, J. N., 2019. Üç Habitus Yeryüzü, Kent, Yapı. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, s.285.
• Frampton, K., 1983. Towards a Critical Regionalism: SixPointsfor an Architecture of Resistance. Foster H. (Ed.), The Anti-Aesthetic, Essays on Post-Modern Culture, Port Townsend, Washington: Bay Press, pp. 16-30., Autoportret (2017), 2(57), 11-21.
• Göle, N., 2017. Ersen Gürsel Mimarisi: Bir Medeniyet Tasarımı. Cengizkan, N. M. ve Albayrak, G. (Ed), Yere Ait: Ersen Gürsel Mimarlığı. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları. ISBN 978-605-01-1097-5.
• İncedayı, D., 2017 a. Mimar Gibi Mimar. Cengizkan, N. M. ve Albayrak, G. (Ed), Yere Ait: Ersen Gürsel Mimarlığı. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları. ISBN 978-605-01-1097-5.
• İncedayı, D., 2017 b. Sunuş. Cengizkan, N. M. ve Albayrak, G. (Ed), Yere Ait: Ersen Gürsel Mimarlığı. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları. ISBN 978-605-01-1097-5.
• Norberg - Schulz, C., 1980. Genius Loci: Towards A Phenomenology Of Architecture. London: Academy Editions. p.
• Özkan, S., 1985. Regionalism Within Modernism. Regionalism in Architecture, Proc seminar held Dhaka, 8-15.
• Pallasmaa, N., 2011. Tenin Gözleri: Mimarlık ve Duyular. Kılıç, A. U. (Çev.). İstanbul: YEM Yayınları. s.89.
• Sezer, Ö., 2019. Bauhaus’un Modern Mimari Kültürünün Yayılmasındaki Rolü. Mimarist 2: 48-55.
• Şan, E., 2017. Algının Fenomenolojisi. Cogito 88: 289-293.
• Talu, N., 2018. Bir Arzu Nesnesi Olarak Ev. Altınyıldız Artun, N. ve Ojalvo, R. (Ed). Arzu Mimarlığı Düşünmek ve Düşlemek. İstanbul: İletişim Yayınları. ISBN 978-975-05-1126-4.
• Tepe, H. 2003. Giriş. E. Husserl. Fenomenoloji Üzerine Beş Ders. Tepe, H. (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. ISBN 975-7298-14-X.
• Uluoğlu, B., 2017. Yerelde Çağdaş. Yere Ait: Ersen Gürsel Mimarlığı. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları. ISBN 978-605-01-1097-5.