A Field Survey on Taxpayer’s Responses to Tax in Ağri

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 18, 30.05.2021

Kutay Şenel , Fatih Deyneli

Öz

Mükelleflerin vergiye karşı gösterdikleri tutum ve davranışların değerlendirilmesi için vergilemenin psikolojik boyutunun dikkate alınması gerekmektedir. Bu çalışma, Türkiye’nin vergi gelirleri sıralamasında gerilerde olan Ağrı ilindeki vatandaşların vergi hakkındaki genel düşünce ve algılarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada mükelleflerin vergi karşısındaki tepkilerini ölçmek için 42 sorudan oluşan bir anket formu 401 katılımcıya uygulanmıştır. Verilerin analizinde frekans ve tanımlayıcı istatistiksel analizlerden yararlanılarak elde edilen bulgular %95 güven aralığında 0,05 anlamlılık düzeyinde yorumlanmıştır. Mükelleflerin vergi kaçırma eğilimine ilişkin 34 sorunun yer aldığı anketin ikinci bölümünün Cronbach’s Alpha değeri 0.658 olarak tespit edilmiştir. Çalışmada mükelleflerde vergi bilincinin olduğu ve vergiyi doğru algıladıkları tespit edilmiştir. Ancak mükelleflerin vergi oranlarının yüksekliği, vergi sistemindeki adaletsizlik, vergi denetimlerinin yetersizliği, sürekli tekrarlanan vergi afları, devletin vergi gelirlerini kamu harcamalarında etkin kullanmayışı ve savurganlığı, vergi kaçakçılığının yaygın olması gibi çeşitli sebeplerle vergilendirme sistemine karşı tepkili oldukları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Vergi, Vergi Psikolojisi, Vergi Ahlakı, Vergi Uyumu, Vergiye Karşı Tepki

A Field Survey on Taxpayer’s Responses to Tax in Ağri

Öz

The psychological dimension of taxation should be taken into account in order to evaluate the attitudes and behaviors of taxpayers towards tax. This study aims to determine the general thoughts and perceptions on tax citizens in Agri province which is far behind in Turkey's tax revenues rankings. In the study, a questionnaire form consisting of 42 questions was applied to 401 participants to measure the taxpayers' responses to tax. In the analysis of the data, the findings obtained by using frequency and descriptive statistical analyzes were interpreted at the 95% confidence level and at the 0.05 significance level. The Cronbach's Alpha value of the second part of the questionnaire including 34 questions on tax evasion tendency of taxpayers was determined as 0.658. In the study, it was determined that taxpayers have tax awareness and perceive tax correctly. However, it has been concluded that taxpayers react to the taxation system for various reasons such as high tax rates, unfair taxation in the tax system, inadequate tax controls, repeated tax amnesties, the state's inability to use tax revenues effectively in public expenditures and wastefulness, and the prevalence of tax evasion.

Anahtar Kelimeler

Tax, Tax Psychology, Tax Morale, Tax Compliance, Tax Response

Kaynakça

• Acinöroğlu, S. (2013). Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçakçılığı ile Mücadelede Avrupa Birliği’nin 1 Ocak 2013 Tarihli Son Eylem Planının Değerlendirilmesi, Vergi Dünyası, 379, 188-197.
• Ağcakaya, S., & Yıldırım, Y. (2015). Vergi Bilinci ve Vergi Uygulamaları Karşısında Mükelleflerin Davranışları: İstanbul İli Örneği, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 85-96.
• Akdoğan, A. (1996). Kamu Maliyesi, İstanbul: Gazi Büro Kitapevi.
• Aktan, C.C. (2012). Vergi Psikolojisinin Temelleri ve Vergi Ahlakı, Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası, 14-22.
• Aktan, C. C., Dileyici, D., & Saraç, Ö. (2006). Vergilere Karşı Tepkiler Ve Vergilerin Ahlaki ve Sosyo-Psikolojik Sınırları, Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi (1. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Alm, J. (2018). What Motivates Tax Compliance?, Journal of Economic Surveys, 33(2), 1-36. doi: 10.1111/joes.12272
• Alm, J., & Torgler, B. (2006). Culture Differences and Tax Morale in the United States and in Europe , Journal of Economic Psychology, 24, 224-246. doi: 10.1016/j.joep.2005.09.002
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Altun, N., Gürdal, T., &Beşel, F. (2017). Mükelleflerin Vergiye Karşı Tutum ve Davranışları: Sakarya İli Alan Araştırması, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi,3, 39-48.
• Aşkın, Y. E. (2019). Mükelleflerin Vergiye Bakışının Değerlendirilmesi ve Bir Uygulama Örneği, (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Soysal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ataç, E. (2009). Kamu Maliyesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Bağdigen, M., & Erdoğan, A. (2010). Vergi Uygulamaları Karşısında Mükelleflerin Tutum Ve Davranışlarının Tespiti: Zonguldak İli Örneği, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 47 (548), 95-112.
• Çataloluk, C. (2008). Vergi Karşısında Mükelleflerin Tutum ve Davranışları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi,20, 213–228.
• Çelebi, K. (2012). Mali Sosyoloji Üzerine Denemeler, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara.
• Çiçek, H.(2006). Psikolojik ve Sosyal Yönden Yükümlülerin Vergiye Karşı Tutum ve Tepkileri: İstanbul İli Anket Çalışması, İSMMMO Yayınları, İstanbul.
• Çiçek, H., Karakaş, M., &Yıldız, A. (2008). Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Vergi Yükümlülerinin Vergiyi Algılama ve Tutum Analizi: Bir Alan Araştırması, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara.
• Çoban, H., & Selami S. (2004). Vergi Mükelleflerinin Davranışları Üzerine Ampirik Bir İnceleme: Denizli Örneği, 19. Maliye Sempozyumu, Antalya 10–14 Mayıs 2004.
• Demir, M. (2009). Toplumun Vergiye Karşı Tutum ve Davranışlarını Etkileyen Faktörler, Akademik Bakış Dergisi, 18(10), 1-10.
• Devrim, F. (1998). Kamu Maliyesine Giriş. İzmir: Anadolu Matbaacılık.
• Egeli, H., & Diril, F. (2014).Vergi Bilincinin Oluşumunda Bilişim Teknolojilerinin Rolü: İzmir İli İçin Bir Uygulama, Sosyoekonomi, 22(22), 34-56. doi: 10.17233/se.10752
• Eker, A., & Meriç, M. (2005). Devlet Borçları (Kamu Kredisi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Feldstien, M.S. (2008). Effects Of Taxes An Economics Behavior, NBER Workıng Paper , 13745.
• Gök, K. (2007). Vergi Direncinin Gelişimi, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 22(1), 143-163.
• Gürbüzer, S. (1997). Enflasyonun Vergi Gelirlerinin Reel Değeri Üzerindeki Etkisi (Tanzi Etkisi), Hazine Dergisi, 7, 5-39.
• Kapusuzoğlu, A. (2008). Vergi Kaçakçılığı ve Kayıt Dışı Ekonominin Vergi Kaçakçılığının Oluşumundaki Rolü, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(16), 124-142.
• Kıldiş, Y. (2000). Kayıt Dışı Ekonominin Ulusal - Uluslararası Boyutu ve Çözüm Önerileri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 182-210.
• Korlu, R. K., Gerçek, A., & Çetinkaya, Ö. (2016). Mükelleflerin Yerel Vergi Algıları Üzerine Bir Analiz: Bursa Örneği, Yönetim ve Ekonomi, 711-732.
• Orhaner, E. (2007). Kamu Maliyesi. Ankara:Siyasal Kitabevi.
• Ömürbek, N., Çiçek, H.G., & Çiçek, S. (2007). Vergi Bilinci Üzerine Bir İnceleme: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Yapılan Anketin Bulguları, Maliye Dergisi, 153, 102-122.
• Öncel, M., Kumrulu, A.,&Çağan, N. (1985). Vergi Hukuku (2. Baskı). Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Pedone, A.(2009).Tax Theory and TaxPractice: The Problems Of Defining, Measuring and Assessing Tax Bases, NBER Working Paper , 119.
• Radu D.I (2012).Tax Havens İmpact On The World Economy, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 62, 398–402. doi: 10.1016/j.sbspro.2012.09.064
• Sağbaş, İ. (2013). Vergi Teorisi. Ankara:Kalkan Matbaacılık.
• Sakurai, Y., & Braithwaite, V. (2003). Taxpayers’ Perceptions Of Practitioners: Finding One Who is Effective and Does The Right Thing?, Journal of Business Ethics, 46(4),375–387.
• Savaş, A. (2009). Vergi Dışı Piyasa Ekonomisi: Kapsamı, Etkileri ve Öneriler, Sayıştay Dergisi, 72, 51-66.
• Schneider, F. (2016).Estimating The Size Of The Shadow Economy: Methods, Problems, and Open Questions, Turkish Economic Review, 3(2),256–280. doi: 10.1453/ter.v3i2.832
• Şen H., & Sağbaş İ. (2016). Vergi Teorisi ve Politikası (2. Baskı). Ankara: Kalkan Matbaacılık.
• Şenyüz, D. (1995). Vergilendirmede Yükümlü Psikolojisi. Bursa.
• Tan, L. M., & Braithwaite, V. (2018). Motivations for Tax Compliance: The Case of Small Business Taxpayers in New Zealand , Australian Tax Forum, 33(29), 221-247.
• Taşkın, Y. (2010). Vergi Psikolojisi ve Vergiye Karşı Mükellef Tepkileri , Maliye Araştırma Merkezi Konferansları 54.seri, 67-90.
• Torgler, B., & Schneider, F. (2004), Does Culture Influence Tax Morale? Evidence from Different European Countries, CREMA Working Paper, 17.
• Tosuner, M., & Demir, İ. C.(2008). Ege Bölgesi'nin Vergi Ahlakı Düzeyi, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(2), 355-373.
• Tuay, E., & Güvenç, İ. (2007).Türkiye’de Mükelleflerin Vergiye Bakışı, GİB Mükellef Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, 51.
• User, İ. (1994). Davranış Araştırmaları Işığında Vergi Kaçakçılığı, Mali Çözüm Dergisi,26, 1-10.
• Walsh, K. 2012), Understanding Taxpayer Behaviour – New Opportunities for Tax Administration, The Economic and Social Review,43(3), 451–475.