Bilimsel Etik ve Türk Hukukunda İntihal Meselesi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 223 - 257, 30.12.2021

Ahu Karabal

Öz

Düşüncenin özünün, bilgi olduğu aşikardır. Düşünce ve bilginin, zihinle bağlantılı olan ve insanın doğasında yer alan yatkınlık ve istidatlardan biri olduğu ifade edilmektedir. Bu bağlamda düşüncenin, zihinsel olarak, fikirlerin üretilmesine dayanan bir süreç olduğu bilinmektedir. Sistematik ve tutarlı bilgiler bütününden oluşan bilimin ise, insanlık yararına olması gerektiği savunulmaktadır. Dolayısıyla; bilimde ve bilimsel araştırmalarda ilerleme ve gelişmenin sağlanabilmesi adına; bilimin, her türlü desiseden uzak kalması önem arz etmekte ve bilim insanlarının da söz konusu hususta mutabık olduğu düşünülmektedir. Zira, bilimsel araştırmaların, akademik yaşamda en temel yapı taşları arasında “etik” kavramı yer almaktadır. Bu bağlamda; teknolojik anlamdaki ilerlemelerin, gelişmelerin ve internet kullanımının da yaygınlaşmasıyla birlikte; çok sayıda öğrencilerimizin, akademisyenlerimizin ödevlerinin, tezlerinin, proje ya da bilimsel eserlerinin “etik olmayan davranışlar” olarak kategorize edilen intihal eylemi olarak değerlendirilebileceği aşikardır.
Bu çalışmada, “Bilimsel Etik ve Türk Hukukunda İntihal” meselesinden bahsedilmiştir. Buna paralel olarak, ilgili hususlarda; temel sorunlar incelenmiş olup, çözüm önerileri vurgulanmıştır. İlk bölümlerde, “bilgi, bilim ve bilimsel bilgi, iletişim ve bilimsel iletişim, araştırma ve bilimsel araştırma, etik ve bilimsel etik”, sonraki bölümlerde ise; “intihal ve iktibas kavramları, intihal türleri, intihal nedenleri, intihal örnekleri, intihalin önlenmesi, özgünlük kriterleri, telif hakkı, mevzuat kapsamında düzenlemeler ve müeyyideleri” konularına değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mevzuat, İntihal, Etik, Bilim, kanun, yönetmelik

Scientific Ethics and Plagiarism in Turkish Law

Öz

It is clear that the essence of thought is knowledge. It is stated that thought and knowledge are one of the aptitude or abilities that are inherent in human nature. In this context, it is known that thought is a process based on the production of ideas mentally.
It is argued that science consisting of systematic and consistent information should benefit humanity. Therefore, in order to ensure progress and development in science and scientific research, it is important for science to stays away from all kinds of fraud and it is thought that scientists are in agreement on this issue. Because the concept of “Ethics” is among the basic building blocks of scientific research in academic life. In this content; with the technological advances developments and the widespread use of the internet; it is obvious that many of your students and academics, assignments, theses, projects or scientific works can be considered as plagiarism, which is categorized as unethical behavior.
In this review article, the subject of “Scientific Ethics and Plagiarism in Turkish Law” is mentioned. In parallel, the main problems in the related issues were examined and solution suggestions were emphasized. “Information, Science and Scientific Information, Communication and Scientific Communication, Research and Scientific Research, Ethics and Scientific Ethics” in the first sections, “Subsequent Plagiarism and Quotation Concepts, Types of Plagiarism, Reasons for Plagiarism, Examples of Plagiarism, Prevention of Plagiarism and Solution Suggestions, Criteria of Authenticity, Copyright, Regulations and Sanctions within the Scope of Legislation.”

Anahtar Kelimeler

Legislation, law, regulation, science, ethics, plagiarism

Kaynakça

• Köksal, M. F., (2020). “Bilim Dünyamızın Kanayan Yarasında Yeni İcatlar veya Adı Konulmamış Yayın Etiği İhlalleri”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (1), 209-218.
• Kaya, S., Özata, K., (2020).“Öğrenme ve İntihali Önlemede Etkili Geri Bildirim ve İpuçları”, Akademik Dürüstlük Webinarı, https://teams.microsoft.com/l/meetup-join/ (Erişim Tarihi: 20/05/2020).
• Anonim., (2020). “Düşünme Nedir?”, https://www.iienstitu.com/blog/. (Erişim Tarihi: 20/05/2020).
• Usta, A., (2019). “Evreleri İle Bilimsel Araştırma Süreci ve Raporlaştırılması”, Assam International Refereed Journal, 6 (13), 85-101.
• Soysal, T., (2019). “Basılı Yayınların Telif Hukuku Kapsamında Bağlantılı Hak Niteliği ve Bu Yayınların A.B.’nin Dijital Tek Pazarda Telif Hakları Çerçevesinde Korunması”, TFM, 5 (2).
• Kolaylı, Z.C., (2019). “Türk Özel Hukuk Sisteminde İntihal”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1-125.
• Özkaya, A., Güner, Ö., (2019). “Bilimsel Paylaşım Yapan Sosyal Medya Hesaplarında Etik ve İntihal Araştırması”, Avrasya Sosyal ve Ekonomik Araştırma Dergisi, 6, 37-45.
• Aydın, İ., (2019). “İntihal ve Türleri Nelerdir?”, https://slideplayer.biz.tr/slide.(Erişim Tarihi: 25/05/2020).
• Aksoy, E., (2019). “İntihal Yazı Dizisi Bölüm1: İntihal ve Siber İntihal Kavramına Giriş”, https://dijitalmedyavecocuk.bilgi.edu.tr. (Erişim Tarihi: 25/05/2020).
• Streefkerk, R. (2019). “Type of Plagiarism”, https://www.scribbr.com/plagiarism/types-of-plagiarism/ (Erişim Tarihi: 17/05/2020).
• Anonim., (2019). “İntihal Tespitinde Kullanılan Yazılımlar Ne kadar Güvenilir?”, https://www.enago.com.tr/academy/ Archive: https://web.archive.org/save/ (Erişim Tarihi: 28/05/2020).
• Anonim., (2019). “Türkiye’de Telif Hakları Hukuku Alanında Önemli Gelişmeler ve Öngörüler”, https://gun.av.tr/tr/goruslerimiz/makaleler/ (Erişim Tarihi: 08/06/2020).
• Zrnec, A., Lavbic, D., (2018). “Social Network Aided Plaigiarism Detection”, British Journal of Educational Tecnology (BJET), 48, 113-128. https://arxiv.org/pdf/1807.02830.pdf (Erişim Tarihi: 25/05/2020).
• Fazilatfar, A.M., Elhambakhsh, S.E., Allami, H., (2018). “An Investigation of The Effects on Citation Instruction Avoid Plagiarism In Efl Academic Writing Assigments”, Sage Open, 1-13. DOI: 10.177/2158244018769958.
• Köksal, M. F., (2020)., “Bilim Dünyamızın Kanayan Yarasında Yeni İcatlar veya Adı Konulmamış Yayın Etiği İhlalleri”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (1), 209-218.
• Kaya, S., Özata, K., (2020). “Öğrenme ve İntihali Önlemede Etkili Geri Bildirim ve İpuçları”, Akademik Dürüstlük Webinarı, https://teams.microsoft.com/l/meetup-join/ (Erişim Tarihi: 20/05/2020).
• Usta, A., (2019). “Evreleri İle Bilimsel Araştırma Süreci ve Raporlaştırılması”, Assam International Refereed Journal, 6 (13), 85-101.
• Soysal, T., (2019). “Basılı Yayınların Telif Hukuku Kapsamında Bağlantılı Hak Niteliği ve Bu Yayınların A.B.’nin Dijital Tek Pazarda Telif Hakları Çerçevesinde Korunması”, TFM, 5 (2).
• Kolaylı, Z.C., (2019). “Türk Özel Hukuk Sisteminde İntihal”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1-125.
• Özkaya, A., Güner, Ö., (2019). “Bilimsel Paylaşım Yapan Sosyal Medya Hesaplarında Etik ve İntihal Araştırması”, Avrasya Sosyal ve Ekonomik Araştırma Dergisi, 6, 37-45.
• Aydın, İ., (2019). “İntihal ve Türleri Nelerdir?”, https://slideplayer.biz.tr/slide. (Erişim Tarihi: 25/05/2020).
• Aksoy, E., (2019)., “İntihal Yazı Dizisi Bölüm1: İntihal ve Siber İntihal Kavramına Giriş”, https://dijitalmedyavecocuk.bilgi.edu.tr. (Erişim Tarihi: 25/05/2020).
• Streefkerk, R., (2019). “Type of Plagiarism”, https://www.scribbr.com/plagiarism/types-of-plagiarism/ (Erişim Tarihi: 17/05/2020).
• Anonim., (2019). “İntihal Tespitinde Kullanılan Yazılımlar Ne kadar Güvenilir?”, https://www.enago.com.tr/academy/ Archive: https://web.archive.org/save/ (Erişim Tarihi: 28/05/2020).
• Anonim. (2019)., “Türkiye’de Telif Hakları Hukuku Alanında Önemli Gelişmeler ve Öngörüler”, https://gun.av.tr/tr/goruslerimiz/makaleler/ (Erişim Tarihi: 08/06/2020).
• Zrnec, A., Lavbic, D., (2018). “Social Network Aided Plaigiarism Detection”, British Journal of Educational Tecnology (BJET), 48, 113-128.https://arxiv.org/pdf/1807.02830.pdf (Erişim Tarihi: 25/05/2020).
• Fazilatfar, A.M., Elhambakhsh, S.E., Allami, H. (2018). “An Investigation of The Effects on Citation Instruction Avoid Plagiarism In Efl Academic Writing Assigments”, Sage Open, 1-13. DOI: 10.177/2158244018769958.
• Yaşar, E., (2018). “Akademik İntihal Nedenleri ve Çözüm Önerileri”, Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 1(1), 34-44.
• Demir, N.K., (2018). “Bilgi Tarihi ve Bilginin Eğitimdeki Yeri”, Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 16 (63), 11-23.
• Aytekin, H., (2018).” İnsan İlişkileri ve İletişim”, https://www.pegem.net/ (Erişim Tarihi: 09/05/2020).
• (2018). “İntihal Nedir?”, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/intihal-nedir-. (Erişim Tarihi: 27/04/2020).
• Karpati, L., (2017). “The Use of Communication Stragies In English Language Education”, International Journal Of Humanities and Social Development Research, 5-11. https://www.researchgate.net/publication/ (Erişim Tarihi: 17/05/2020).
• Piller, İ., (2017). “Intercultural Communication: A Critical İntroduction”, https://books.google.com.tr/books?, 1-226. (Erişim Tarihi: 17/05/2020).
• Toprak, Z., (2017). “Türkiye’de Akademik Yazı: İntihal ve Özgünlük”, Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 34 (2), 1-10.
• Yavuzdoğan, S., (2017). “İdari Yargı Kararlarından Hareketle İntihal”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8 (1), 225-254.
• Bilgi, N., (2017). “Nitelikli, Ustaca İntihal (Skillful Plagiarism), Bir Örnek Vaka”, Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, III (2), 209-231.
• İlgili, Ö., (2017). “Bilimsel Yanıltmalar, Yayın Etiği İhlalleri, Yazarlık Hakkı, Editöryel Etik”, http://www.deontoloji.hacettepe.edu.tr/ (Erişim Tarihi: 21/05/2020).
• Baysen, E., Çakmak, N. (2017). “Bilgi Dünyası ve İntihal”, http://bd.org.tr/index.php/bd/article/, 18 (1), 1-7. (Erişim Tarihi: 27/04/2020).
• Küçükali, R., Akbaş, H., (2017). “Bilimsel Bilginin Elde Edilmesinde Yaratıcı Zeka”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (3), 779-792.
• Dhammi, I.K., Haq, R. U., (2016). “What Is Plagiarism and How to Avoid İt?. Indian Jorthop”, Nov-Dec; Indıan Journal of Orthopeedics, 50 (06), 581-583. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/ (Erişim Tarihi: 17/05/2020).
• Canzonetta, J., Kannan, V., 2016. “Globalizing Plagiarism and Writing Assegment: A Case Study of Turnitin”, The Journal of Writing Assegment, 9 (2). (http://journalofwritingassessment.org/article.php?article=104 (Erişim Tarihi: 25/05/2020).
• Al, U., Şencan, İ., (2016). “Bilimsel iletişimin Dikenli Yolları: Makalenin Yayınlanma Süreci Üzerine Bir Değerlendirme”, Türk Kütüphaneciliği, 30 (3), 449-470.
• Çaparlar, C.Ö., Dönmez, A., (2016). “Bilimsel Araştırma Nedir, Nasıl Yapılır?,Türk Anaesthesiol Reanim”, 44,212-8. DOI 10.5152/TJAR.2016:34711.
• Milosavljevic, N., Antic, Z. (2015). “Medical English Genres İndispensable Tool For Effective Academic and Professional Communications”, Scientific Journal of The Faculty of Medicine, 32 (1), 77-81.
• Yüksel, M., (2015). “Etik Kodlar”, Ahlak ve Hukuk. Hacettepe Fakültesi Dergisi, 5 (1), 9-26.
• İnci, O., (2015). “Bilimsel Yayın Etiği”, Türk Kütüphaneciliği, 29 (2), 282-295.
• Kaynak, S., Koç, S., (2015). “Telif Hakları Hukukunun Yeni Macerası: Sosyal Medya”, Folklor Edebiyat Dergisi, 21 (83), 389-410.
• Gören, Y., Yalım, N.Y., (2015). “Ulusal Hemşirelik Dergilerinin Araştırılması ve Yayın Etiği Politikalarının Dergi İnternet Siteleri Üzerinden İncelenmesi”, Türkiye Biyoetik Dergisi, 2 (2), 137-154. https://www.journalagent.com/tjob/pdfs/. (Erişim tarihi: 10.06.2020).
• Öztürk, K., (2015). “Referans ve İntihal: Bir Açık Bilim Alıntısına Dair Notlar”, https://plagiarism-turkish.blogspot.com/ (Erişim Tarihi: 27/04/2020).
• Bill’s English., (2015). “We Are Not In Cansas Anymore Teachers: Like It Or Not Use Students New Approach To Writing With Sources”, https://www.billsenglish.com/blog- (Erişim Tarihi: 17/05/2020).
• District, K., (2014). “English Teachers Perceptions and Practices of İnformation and Communication Technologies (Icts) In”, International Journal of Academic Research In Education and Review, 2 (10), 251-258.
• Demircioğlu, M.D., (2014). “İdari Yargı Kararları Çerçevesinde Bilimsel Yayın Etiği Soruşturmaları”, Ankara Barosu Dergisi, (4), 329-362.
• Gücükoğlu, B., Reis, Z.A., (2014). “Türkiye’de ve Dünyada İntihalin Yaptırımları”, https://ab.org.tr/ab14/kitap/gucukoglu_reis_ab14.pdf, 1-9. (Erişim Tarihi: 13/05/2020).
• Li, Y., (2013). “Text-Based Plagiarism In Scientific Publishing: Issues, Devolepments and Education”, Sci English Ethics, 19, 1241-1254. DOI: 10.1007/S119948-012-9367-6.
• Çetinkaya, E.K., Şimşek, C.L., Çalışkan, H., (2013). “Bilim Ayrımı İçin Bir Ölçek Uyarlama Çalışması”, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (2), 31-43.
• Yaşın, C., (2012). “İletişim Araçlarının Bilgi Bilimsel Temelleri: Bilimsel Bilginin Bilinebilirliği Üzerine”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 0 (27), 251-292.
• Özen, A.E., (2012). “Bilimde ve Edebiyatta İntihal”, www.academia.edu/35247275/. (Erişim Tarihi: 13.05.2020).
• Aral, N., Şahin, S., (2012). Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1 (3), 55-56.
• İnan, M., (2012). Yayın Etiği. Çocuk Cerrahisi Dergisi, 26 (1-), 1-3.
• Erdem, A.R., (2012). “Bilim İnsanı Yetiştirmede Etik Eğitimi”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2 (1), 25-32.
• Louliola, L., Salminen, A., Kankaanranta, A., (2011). “Professional Communication in a Global Business Context: The Nation of Global Communicative”, IEEE Transactionson Professional Communication, Special Issue on Professional Communication in Global Context, September, 54 (3), 244-262.
• Altay, A., (2011). “XVI. Yüzyıl Osmanlı Dünyasında Bir İntihal Örneği: Düsturu’l Mülk-Vezirül Melik ile Şeyhoğlunun Mazrubanname Tercümesi Arasındaki Olağandışı Benzerliğin Analizi”, İnternational Periodical for Languages Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 6 (2), 177-186.
• Erbay, A., (2009). “Bilim ve İdeoloji: Tekniğin İktidarı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (2), 1-11.
• Uçak, N.Ö., Al, U., (2009). “Bilimsel İletişimin Zamana Göre Değişimi”, Bilgi Dünyası, 10 (1), 1-22.
• Tonta, Y., (2009). “İntihal, Aşırma, Çalma ve Kopyalama”, http://yunus.hacettepe.edu.tr/ (Erişim Tarihi: 27/04/2020).
• Uçak, N.Ö., Birinci, H.G., (2008). “Bilimsel Etik ve İntihal”, Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 22 (2), 187-204.
• Yalın, R. (2008). “Bilimsel Makale Nasıl Yazılır ve Yayımlanır?”, 24 (2), https://www.turkjsurg.com/. (Erişim Tarihi: 10/06/2020)
• Köklü, N. (2007). “Aşırmayı Önlemek”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Türk Psikoloji Bülteni, 41, 20-26.
• “5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun”, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat. (Erişim Tarihi: 08/06/2020).
• Charles, M. (2006-2007). “Language Matters In Global Communication”, Article Base On Ora Lecture, October, 261-280. https://pdfs.semanticscholar.org/ (Erişim Tarihi: 17/05/2020).
• Polat, C. (2006). “Bilimsel Bilgiye Açık Erişim ve Kurumsal Açık Erişim Arşivleri”, Journal of Sociel Sciences, 6 (37), 53-80.
• Erdoğan, İ. (2006). “Medya ve Etik: Eleştirel Bir Giriş”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 23, 1-26.
• Ülman, Y.I., (2006). “Bilimsel Yayın Etiği, Örneklerle Bilimsel Yanıltma Türleri”, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Eğitim Programı, 49-61.
• Dener, H.I., (2006). “Bilimsel İletişim ve Bilgi Yönetimi Hakkında”, Bildiri, 1-17, http://kaynak.unak.org.tr/bildiri/ (Erişim Tarihi: 09/05/2020).
• Demiray, U., Gürcan, H. İ., (2005). “Yayın Etiği Bağlamında Elektronik Yayınlarda Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Selçuk Üniversitesi Dergisi, 4 (1), 5-10.
• Yüksek Öğretim Kanunu. (1981). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat. (Erişim Tarihi: 08/06/2020).
• Bienvenu, M.J., (1970). “Measurement of Marital Communication”, The Family Coordinatör, 19 (1), 26-31.
• Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu. (1951). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat. (Erişim Tarihi: 08/06/2020).
• Hannaford, T., “Fighting Plagiarism With Empathy”, www.academia.edu/6529637/ (Erişim Tarihi:17/05/2020).
• Cengizhan, C., “Akademik Etik ve İntihal”, Least Puslishable Units. www.cahitcengizhan.com/akademik-etik-ve-intihal. (Erişim Tarihi: 13/05/2020).
• Onat, H., Bilgi, “Bilim ve Bilimsel Yöntem”, https://acikders.ankara.edu.tr/ (Erişim Tarihi: 27/04/2020).
• İlkılıç, İ., “Bilimsel Çalışmalarda İntihalin Önemi ve Etik Açıdan Değerlendirmeler”, http://cdn.istanbul.edu.tr/ (Erişim Tarihi: 13/05/2020).
• “Bilimsel Dergilere Gönderilen Makalelerde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar, Özgünlük Ölçütleri”, http://journals.tubitak.gov.tr/genel/brosur.pdf (Erişim Tarihi: 28/05/2020).
• “İntihale Karşı Alınabilecek Teknik Önlemler”, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi, https://hf.asbu.edu.tr/tr/duyuru/ (Erişim Tarihi: 28/05/2020).
• Öz, E., (2019). “Akademik Dünyada İntihal Savaşları mı Başladı?”, https://www.cnnturk.com/yazarlar/. (Erişim Tarihi: 14/05/2020).
• “Tübitak Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu Yönetmeliği”, https://www.tubitak.gov.tr/tubitak. (Erişim Tarihi: 28/05/2020).
• “Üniversiteler Arası Kurul Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi”, http://www.uak.gov.tr/yonetmelikler/ (Erişim Tarihi: 28/05/2020).
• Acun, R. “İnternet ve Telif Hakları”, http://www.abchukuk.com/makale21.html (Erişim Tarihi: 28/05/2020).
• “Telif Hakkı Nedir?”, http://www.telifhaklari.gov.tr/Telif-Hakki-Nedir (Erişim Tarihi: 28/05/2020).
• “Verbatim Plagiarism Nedir?”, https://academicintegrity.unimelb.edu.au/. (Erişim Tarihi: 25/05/2020).
• “Self Plagiarism Nedir?”,https://eksisozluk.com/self-plagiarism--1288119. (Erişim Tarihi: 22/05/2020).
• “İntihal Nedir?”, https://evrimagaci.org/intihal-nedir-turkiyede-akademik-bilgi-hirsizligi-neden-bir-problemdir-7812. (Erişim Tarihi: 22/05/2020).
• “İntihal Nedir?”, www.ueam.metu.edu.tr/intihal). (Erişim Tarihi: 27/04/2020).
• “İntihal Nedir?”, https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ntihal.(Erişim Tarihi: 27/04/2020).