Türkiye’de İlaç İthalatını Belirleyen Etmenler, 1996-2011

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 2, 21 - 36, 12.08.2016

Yrd. Doç. Dr. Yaşar Serhat Yaşgül

https://doi.org/10.18037/ausbd.388957

Cited By: 1

Öz

 Bu çalışmada, Türkiye’nin 1996-2011 dönemi için ilaç ithalatını belirleyen etmenler çekim modeli vasıtasıyla analiz edilmiştir. Modele, Türkiye’nin ilaç ithalatı yaptığı 20 ülke dahil edilmiştir. Bu ülkeler; ABD, Almanya, Avusturalya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Çin, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Güney Kore, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsrail, İsveç, İsviçre, İtalya, Japonya, Kanada’dır. Çalışmada ortaya konulan teorik bulgulara paralel olarak üç temel gelişmeyi temsilen bağımsız değişkenler belirlenmiştir. Buna göre basit çekim modeli değişkenlerinin yanı sıra yabancı patent başvurularının toplam patent başvurularına oranı, GB kukla değişkeni, sağlıkta dönüşüm programı kukla değişkeni, kişi başı ilaç harcamaları, kişi başı özel kesim sağlık harcamaları ve kişi başı cepten yapılan sağlık harcamaları bağımsız değişkenler olarak belirlenmiştir. Elde edilen ampirik bulgular ışığında Türkiye ‘nin GSYİH’sı, yabancı patent başvurularının toplam patent başvurularına oranı, GB kukla değişkeni, kişi başı ilaç harcamaları ve kişi başı özel kesim sağlık harcamaları Türk ilaç ithalatını pozitif yönde, uzaklık ile kişi başı cepten yapılan sağlık harcamaları negatif yönde etkilemektedir. 

Anahtar Kelimeler

İlaç İthalatı, Çekim Modeli, Panel Veri Ekonometrisi

Kaynakça

• Alam, Md. M., Md. U., Gazi S., & Taufique, K. Md. R. (2009). Import Inflows of Bangladesh: The Gravity Model Approach. International Journal of Economics and Finance, 1, 131-140.
• Altun, M. (2003). Tahlilhane’den İlaç Sanayi’ne Bir Asırlık Birliktelik İ.E.Ulugay İlaç Sanayi Türk A.Ş. 100 Yaşında, İstanbul: Türk Tarih Vakfı.
• Anderson, J. E. (1979). A Theoretical Foundation for the Gravity Equation. American Economic Review, 69, 106–116.
• Anderson, J. E. & van Wincoop, E. (2003). Gravity with Gravitas: A Solution to the Border Puzzle. American Economic Review, 93, 170–192.
• Arellano, M. (2004). Panel Data Econometrics, New York: Oxford University Press.
• Awokuse, T. O., & Yin, H. (2010). Does Stronger Intellectual Property Rights Protection Induce More Bilateral Trade? Evidence form China’s Imports. World Development, 38(8), 1094-1104.
• Aysun, A., Öksüzler, O & Yılgör, M. (2012). Gümrük Birliği’nin Türkiye’nin Dış Ticareti Üzerine Etkisi: Panel Çekim Modeli Uygulaması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 15-26.
• Bakanlar Kurulu. (1995). Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. KHK/551. 27 Haziran 1995, T.C Resmi Gazete No: 22326
• Baltagi, B. H. (2005). Econometric Analysis of Panel Data. 3rd Edition. Sussex: John Wiley & Sons, Ltd.
• Atabay Baytar, R.. (2012). Türkiye ve BRIC Ülkeleri Arasında Ticaret Hacminin Belirleyicileri: Panel Çekim Modeli Analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 403-424.
• Baytop,T. (1997). Labrotuvar’dan Fabrika’ya. İstanbul: Bayer.
• Bergstrand, J. H. (1985). The Gravity Equation in International Trade, Some Microeconomic Foundations and Empirical Evidence. Review of Economics and Statistics, 67, 474–481.
• Bergstrand, J. H. (1989). The Generalized Gravity Equation, Monopolistic Competition, and Empirical Evidence. Review of Economics and Statistics, 71, 143–153.
• Bergstrand, J. H. (1990). The Heckscher-Ohlin-Samuelson Model, the Linder Hypothesis and the Determinants of Bilateral Intra-Industry Trade. Economic Journal, 100, 1216–1229.
• Bianchi, P. & Labory, S. (2006). From ‘old’ industrial policy to ‘new’ industrial development policies. Patrizio Bianchi ve Sandrine Labory (Ed.). International Handbook on Industrial Policy içinde (s.3-27). Cheltenham: Edgar Elgar Publishing Limited.
• Boring, A. (2012). The Impact of Patent Protection on the United States’ Exports of Pharmaceuticals to Developing Countries, http://www.dial.ird.fr/content/download/54637/419312/version/1/file/Anne+-+The+Impact+of+Patent+Protection+on+the+United+States’+Exports+of+Pharmaceuticals+to+Developing+Countries.pdf, (28/12/2013).
• Cohen, J. C. (2002). Developing States’ Responses To the Pharmaceutical Imperatives of The TRIPS Agreement. Brigitte Granvile (Ed). The Economics of Essential Medicines içinde (s115-136), London: The Royal Institute of International Affairs.
• Correa, C. M. (2001). The TRIPS Agreement: How much room for Maneuver?, Journal of Human Development, 2(.1), 79-107.
• Correa, C. M.(2004). Bilateralism in Intellectual Property: Defeating The WTO System for Access to Medicines. Case Western Reserve Journal of International Law, 36(1), 79-94.
• Deardorff, A. (1998). Determinants of Bilateral Trade: Does Gravity Work in a Neoclassical World?, J. Frankel, (Ed.). The Regionalization of the World Economy içinde (s.7-32), Chicago: University of Chicago Press.
• Dinç, T. (2012). Türkiye’nin Dış Ticaret Akımlarını Belirleyen Etmenler: Panel Çekim Modeli Yaklaşımı. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 49(565), 5-12.
• Drahos, P. (1995). Global Property Rights in Information: The Story of TRIPS at the GATT. Prometheus, 13(1), 6-19.
• Drahos, P & Braithwaite J.(2002). Information Feudalism. London:.Earthscan.
• Drahos, P. (2005). An Alternative Framework for the Global Regulation of Intellectual Property Rights. Australian National University. Center For Governance of Knowledge and Development Working Paper No. 1.
• Dutfield, G. (2005). Turning Knowledge into Power: Intellectual Property and the World Trade System. Australian Journal of International Affairs, 59(4), 533-547.
• Dutfield, G. & Suthersanen, U. (2005). Harmonization or Differentiation in Intellectual Property Protection? The Lessons of History. Prometheus, 23(2), 131-147.
• Elbek, O. & Adaş, E. B. (2009). Sağlıkta Dönüşüm: Eleştirel Bir Değerlendirme. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 12(1), 33-44.
• Ginarte, J. C. & Park, W. G. (1997). Determinants of Patent Rights: A Cross-National Study. Research Policy, 26, 283-301.
• Guennif, S. & Ramani, S. V. (2012). Explaining Divergence in Catching-up in Pharma Between India and Brazil Using The NSI Framework. Research Policy, 41(2), 430-441.
• Hafner, T. & Hopp, D. (2011). China and India as Suppliers of Affordable Medicines to Developing Countries. National Bureau of Economic Research, Working Paper No: 17249, Cambridge.
• İlaç Endüstrisi İşverenleri Sendikası [İEİS] (2011), Türkiye İlaç Endüstrisi’nin Küreselleşmesi için Devlet ile Ortak Yol Haritası, www.ieis.org.tr/yayinlar/ BCG%20RAPOR_kasim_2011.pdf , (28/12/2013).
• Kanzık, İ. & Yalçıner, U. (2001). İlaçlarda Veri Korumasının Türk İlaç Sanayi, Ulusal ve Uluslararası Mevzuat Yönlerinden Değerlendirilmesi, http://www. escrc.com/www2/bulten2bb.asp?bulsayID=99&alt bas=altbas1&konu=konu1&k=1,(30/12/2008). Kanzık, İ. (2004). Türkiye’de İlaçta Patent ve Veri Koruması’nın Bugünü ve Yarını. Toplum ve Hekim, 19(5), 394-397.
• Karagöz, K. & Karagöz, M. (2009), Türkiye’nin Küresel Ticaret Potansiyeli: Çekim Modeli Yaklaşımı. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(2), 127-144
• Kırım, A. (1985). Reconsidering Patents and Economic Development: A Case Study of the Turkish Pharmaceutical Industry. World Development, 13(2), 219-236.
• Kırım, A. (1986). Transnational Corporation and Local Capital: Comparative Conduct and Performance in the Turkish Pharmaceutical Industry. World Development, 14(4), 503-521.
• Kırım, A. (1987). Uluslararası İlaç Endüstrisinin Ekonomisi. ODTÜ Gelişme Dergisi, 14(2), 147-177.
• Kyle, M. & McGahan, A. (2009). Investments inPharmaceuticals Before and After TRIPS. National Bureau of Economic Research, Working Paper No: 15468, Cambridge.
• May, C. (2000). A Global Political Economy of Intellectual Property Rights. Londra: Routledge,
• Mayne, R. (2004). The TRIPS Agreement and Access to Medicines: an NGO Perspective. Homi Katrak ve Roger Strange (Ed). The WTO and Developing Countries içinde (s.146-164), New York: Palgrave MACMILLAN.
• Mumcu, U. (2004). Bomba Davası ve İlaç Dosyası, Ankara: Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı,
• Pugatch, M. P. (2004).The International Regulation of IPRs in a TRIPS and TRIPS plus World. Stephen Woolcock, (Ed). Trade and Invesment Rule-Making içinde (s.107-207), Tokyo: United Nations University Pres.
• Pugatch, M.P. (2006), Measuring the Strength of National Pharmaceutical Intellectual Property Regimes: Creating a New Pharmaceutical IP Index. Journal of World Intellectual Property, 9(4), 373-391.
• Rapp, R. T. & Rozek, R. P. (1990). Benefits and Costs of Intellectual Property Protection in Developing Countries. Journal of World Trade, 24, 75-102.
• Romer-Mahler, A. (2013). Business Conflict and Global Politics: The Pahrmaceutical Industry and the Global Protection of Intellectual Property Rights. Review of International Political Economy, 20(1), 121-152.
• Sağlık Bakanlığı. (2005). Beşeri Tıbbi Ürünler Ruhsatlandırma Yönetmeliği, 19.01.2005, T.C. Resmi Gazete No: 25705
• Sell, S. K. (1999). Structures, Agents and Institutions: Private Corporate Power and The Globalisation of Intellectual Property Rights. Richard A Higgot, Geoffrey R. Underhill ve Andreas Bieler (Ed.), Non-State Actors and Authority in the Global System içinde (s.91-106). London: Routledge.
• Sell, S. K. (2003). Private Power, Public Law the Globalization of Intellectual Property Rights. New York: Cambridge University Press.
• Sell, S K.(2007). TRIPS-Plus Free Trade Agreements and Access To Medicines, Liverpool Law Review, 28(1), 41-75.
• Shadlen, K. (2005). Policy Space for Development in the Wto and Beyond: the Case of Intellectual Property Rights. Tufts University. Global Development and Enviroment Institute Working Paper No:05-06.
• Sülkü, S. N. (2011). Türkiye’de Sağlıkta Dönüşüm Programı Öncesi ve Sonrasında Sağlık Hizmetlerinin Sunumu, Finansmanı ve Sağlık Harcamaları. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı.
• Tatlıcı, Ö. & Kızıtan, A. (2011). Çekim Modeli: Türkiye’nin İhracatı Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Ü. İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 287-299.
• Tinbergen, J. (1962). An Analysis of World Trade Flows. J.Tinbergen, (Ed.), Shaping the World Economy içinde, New York: The Twentieth Century Fund,.
• Turan, N. (2007). Kuruluşundan Günümüze Türkiye İlaç Endüstrisi, İstanbul: Scala Yayıncılık.
• Van Vergeijk, P. A. G. & Brakman, S. (2010), Introduction, Peter A. G. Van Vergeijk, ve Steven Brakman (Ed.), Gravity Model in International Trade içinde (s.1-26), Cambridge: Cambridge University Press.
• Vural, İ. E. (2007). Pharmaceuticals and Intellectual Property Rights: A Political Economy of The Recent Policy Changes Access The Developing World and in Turkey. METU Studies in Development, 34, 337-385.
• Vural, İ. E. (2009). Domestic Contours of Global Regulation: Understanding the Policy Changes on Pharmaceutical Patents in India and Turkey. Review of International Political Economy, 14(1), 105–142.
• World Health Organization [WHO]. (2004). The World Medicine Situation 2004, Geneva: WHO.
• Yaşgül, Y. S. (2009). Fikri Mülkiyet Haklarının Yükselişinde Gelişmekte Olan Ülkelerin Uyguladıkları Stratejilerin Küresel Politik Ekonomi Yönünden Analizi-İlaç Sektörü Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yaşgül, Y. S. (2013). Yeni Kalkınmacı Devlet ve Sosyal Politika: Etkin Bir Sağlık Politikası, Ahmet Faruk Aysan ve Devrim Dumludağ (Ed.) Kalkınmada Yeni Yaklaşımlar içinde (s.123-146), İstanbul: İmge.
• Zhang, D., & Li, Y. (2009). Forest endowment, logging restrictions, and China’s wood products trade. China Economic Review, 20, 46-53.