Yerel Yönetimlerde Kaynak Paylaşım Sistemleri ve 6360 Sayılı Kanun’la Türkiye’deki Değişimler

Yıl 2016, Cilt: 71 Sayı: 3, 731 - 756, 21.09.2016

Cihan Yüksel

https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002410

Cited By: 6

Öz

Bu çalışmada, yönetimler arası kaynak paylaşım sistemleri kuramsal olarak incelenmiş, ardından
Türkiye’de uygulanan kaynak paylaşım sistemleri anlatılmıştır. Bu çerçevede 6360 sayılı Kanun ile gelen
yeni mali düzenlemeler de ele alınmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise 6360 sayılı Kanun’un etkilerini
incelemek amacıyla, Kanun’dan önceki ve sonraki uygulamaları ifade eden iki senaryo üzerinden 2009-2014
yılları için karşılaştırmalı bir analiz yapılmıştır. Yerel yönetimlerin genel bütçe vergi gelirlerinden aldıkları
paylardaki mutlak değişime dayanarak yapılan tahminlerin aksine, kişi başına düşen paylardaki nispi
değişime bakıldığında il özel idarelerinin hem yatay hem de dikey denge açısından daha avantajlı bir duruma
sahip olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

: Yönetimler Arası Kaynak Paylaşımı, Mali Tevzin, Dikey Eşitlik, Yatay Eşitlik

Intergovernmental Resource Sharing Systems and Changes via Law No. 6360 in Turkey

Öz

In this study, intergovernmental resource sharing systems examined theoretically, then resource sharing system implemented in Turkey are explained. In this context, new fiscal arrangements which have applied via Law No. 6360 are also discussed. In the last part of the study, in order to examine the effects of the Law No. 6360, a comparative analysis which represents previous and subsequent application of the law through two scenarios for the years 2009-2014 is conducted. Contrary to the predictions made based on absolute change in each local government share of the total tax revenues, it is seen that the special provincial administrations have a more advantageous situation in terms of both horizontal and vertical balance, considering the relative changes in the per capita share

Anahtar Kelimeler

Intergovernmental Resource Sharing, Intergovernmental Fiscal Equalisation, Vertical Equalisation, Horizontal Equalisation, Law No. 6360

Kaynakça

• Adıgüzel, Şenol (2012), “6360 Sayılı Yasa’nın Türkiye’nin Yerel Yönetim Dizgesi Üzerine Etkileri: Eleştirel Bir Değerlendirme”, Toplum ve Demokrasi, 6 (13-14): 153-176.
• Arslan, Nagehan Talat (2005), “İdari ve Mali Paylaşım Açısından Merkezi Yönetim Yerel Yönetim İlişkileri”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 33: 189-208.
• Bahl, Roy (2000), Intergovernmental Transfers in Developing and Transition Countries: Principles and Practice, Urban and Local Government Background Series No. 2 (Washington, DC: The World Bank).
• Bird, Richard M. (1999), “Rethinking Subnational Taxes: A New Look at Tax Assignment”, IMF Working Paper, WP/99/165: 1-54.
• Bird, Richard M. ve Michael Smart (2002), “Intergovenrmental Fiscal Transfers: International Lessons for Developing Countries”, World Development, 30 (6): 899-912.
• Buchanan, James M. (1952), “Federal Grants and Resource Allocation”, Journal of Political Economy, 60 (3): 208-217.
• Buchanan, James M. ve Richard E. Wagner (1970), “An Efficiency Basis for Federal Fiscal Equalization”, Margolis, Julius (Der.), The Analysis of Public Output (New York: National Bureau of Economic Research): 139-162.
• Bülbül, Duran (2006), Yerel Yönetimler Maliyesi (Ankara: Gazi Kitabevi).
• Caulfield, Janice (2000), “Local Government Finance in OECD Countries”, Local Government at the Millennium International Seminar, University of New South Wales, https://cgc.gov.au/attachments/article/138/Dr_Janice_CaulfieldLG_Finance_in_OECD_Countries.pdf (07.07.2015).
• Çubukçu, Dilek Özkök (2008), “Avrupa Birliği Çerçevesinde Yerel Yönetimler ve Gelir Yapıları”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63 (1): 81-120.
• Dafflon, Bernard (2007), “Fiscal Capacity Equalization in Horizontal Fiscal Equalization Programs”, Boadway, Robin ve Anwar Shah (Der.), Intergovernmental Fiscal Transfers Principles and Practice (Washington: The World Bank): 391-396.
• Ersoy, Melih (1989), “Tarihsel Perspektif İçinde Türkiye’de Merkezi Yönetim – Yerel Yönetim İlişkileri”, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 9 (1): 45-66.
• Genç, Fatma Neval (2014), “6360 Sayılı Kanun ve Aydın’a Etkileri”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (Özel Sayı): 1-29.
• Günal, Alpay, Senem Atvur ve Kadriye Okudan Dernek (2014), “6360 Sayılı Yasanın Yerelleşme Bağlamında Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 19 (3): 5570.
• Gündüz, İsmail Orçun (2008), “Yerel Yönetimlerin Bir Borçlanma Yöntemi Olarak Tahvil İhracı”, Yayımlanmamış Doktora Tezi (İstanbul: Marmara Üniversitesi).
• İzci, Ferit ve Menaf Turan (2013), “Türkiye’de Büyükşehir Belediyesi Sistemi ve 6360 Sayılı Yasa İle Büyükşehir Belediyesi Sisteminde Meydana Gelen Değişimler: Van Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 18 (1): 117-152.
• Keleş, Ruşen (1972), “Belediye Gelirleri ve Mali Denkleşme”, Amme İdaresi Dergisi, 5 (1): 58-75.
• Kesik, Ahmet (2005), “Yönetimler Arası Mali İlişkiler ve Türkiye Uygulaması”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10: 75-103.
• Mutluer, Kamil ve Erdoğan Öner (2009), Teoride ve Uygulamada Mahalli İdareler Maliyesi (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları).
• Nadaroğlu, Halil (2001), Mahallî İdareler (İstanbul: Beta).
• Oates, Wallace E. (1999), “An Essay on Fiscal Federalism”, Journal of Economic Literature, 37 (3): 1120-1149.
• Schroeder, Larry ve Paul Smoke (2002), “Intergovernmental Fiscal Transfers: Concepts, International Practice, and Policy Issues”, Smoke, Paul ve Y. H. Kim (Der.), Intergovernmental Transfers in Asia: Current Practice and Challenges for the Future (Manila: Asian Development Bank): 20-59.
• Scott, A. D. (1950), “A Note on Grants in Federal Countries”, Economica, 17 (68): 416-422. Sezer, Özcan ve Tarık Vural (2010), “Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Devletin Değişen Rolü ve Merkezi Yönetim ile Yerel Yönetimler Arasında Yetki ve Görev Paylaşımı”, Maliye Dergisi, 159: 203-219.
• T.C. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü (2015), Genel Yönetim Mali İstatistikleri, http://www.muhasebat.gov.tr (16.03.2015).
• Türkiye İstatistik Kurumu (2015), Yıllara Göre İl Nüfusları, http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1590 (15.02.2015).
• Türkoğlu, İrfan (2009), Yerel Yönetimlerde Mali Reform Arayışları: Türkiye’de Belediyelerde Mali Özerklik ve Belediye Başkanlarının Mali Özerklik Algılaması (Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı).
• Ulusoy, Ahmet ve Tekin Akdemir (2002), Mahalli İdareler Maliyesi (Ankara: Seçkin Yayıncılık).
• Usui, Norio (2007), Critical Issues of Fiscal Decentralization, Technical Note Series No.21, Asian Development Bank, http://www.adb.org/sites/default/files/publication/29864/tn-21-criticalissues-fiscal-decentralization.pdf (08.07.2015).
• Weingast, Barry R. (2009), “Second Generation Fiscal Federalism: The Implications of Fiscal Incentives”, Journal of Urban Economics, 65: 279-293.
• Yılmaz, H. Hakan, M. Ferhat Emil ve Baki Kerimoğlu (2012), Yerel Yönetimler Maliyesi (Ankara: Mali Hizmetler Derneği).
• 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu, R.G. 29.05.1981/17354.
• 2560 Sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun, R.G. 23.11.1981/17523.
• 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu, R.G. 04.03.2005/25745.
• 5393 Sayılı Belediye Kanunu, R.G. 13.07.2005/25874.
• 5779 Sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun, R.G. 15.07.2008/26937.
• 6360 Sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, R.G. 06.12.2012/28489.
• 6447 Sayılı On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, R.G. 22.03.2013/28595.