Yüksek Öğretim Mezunu Yetişkinlerin Beslenme Okuryazarlığı Düzeylerinin İncelenmesi: Akademisyen Grup Örneği

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 13 - 21, 30.12.2020

Gülperi Demir

Öz

Amaç: Bu araştırmada, yüksek eğitim düzeyine sahip yetişkin bireylerin beslenme okuryazarlığı düzeyleri saptanması ve sosyo demografik özellikler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Kesitsel tipte olan bu araştırma, Türkiye’deki farklı üniversitelerde görev yapan 320 akademisyen üzerinde yapılmıştır (erkek:%44.7, kadın:%55.3, ortalama yaş:37.9±10.5yıl). Araştırmanın verileri, online anket yöntemi ile toplanmıştır. Katılımcıların beslenme okuryazarlığı düzeylerinin belirlenmesi amacıyla “Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği” kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmada, katılımcıların %96.3’ünün beslenme okuryazarlığı düzeyinin yeterli olduğu saptanmıştır. Besinlerin porsiyon miktarlarına ilişkin soruların yer aldığı bölümde ise akademisyenlerin yarısının (%50.0) yetersiz, %17.2’sinin yeterli düzeyde okuryazarlığa sahip olduğu bulunmuştur. Kadınların beslenme okuryazarlığı puanları, erkeklere kıyasla daha yüksektir (p<0.05). Sağlık uzmanı veya bilimsel yayınları takip edenlerin puanı daha yüksektir (p<0.05). Yaş arttıkça beslenme okuryazarlığı puanları azalmaktadır (p>0.05). Bekar olanların, daha iyi gelire sahip olanların kronik hastalığı olanların ve normal ağırlıkta olanların beslenme okuryazarlığı puanları daha birbirine yakındır (p>0.05). Sonuç: Araştırmanın sonucunda; katılımcıların beslenme okuryazarlığı düzeyleri genel anlamda yüksek bulunmuştur. Bununla birlikte; katılımcıların porsiyon miktarları konusunda yetersiz olduğu bulunmuştur. Toplumda sağlık sorunlarını azaltmak ve sağlık düzeyinin geliştirilmesi için beslenme okuryazarlığı kavramının topluma benimsetilmesi ve okuryazarlık düzeyinin artırılması için sağlık uzmanları aracılığıyla verilecek beslenme eğitim programlarının yaygınlaştırılmasının yararlı olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

beslenme okuryazrlığı, yetişkin, eğitim, sağlık

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

-

Investigation of The Nutrition Literacy Levels of Adults with Higher Education Graduate: A Sample of Academician Group

Öz

Aim: In this study, it was aimed to determine the nutritional literacy levels of adults with a high education level and to examine their levels in terms of socio-demographic characteristics. Methods: This cross-sectional study was conducted on 320 academicians working at different universities in Turkey (male: 44.7% female: 55.3%; mean age: 37.9±10.5 years). The data of the research were collected by the online survey method. The “Evaluation Instrument of Nutrition Literacy on Adults (EINLA)” was used to determine the nutritional literacy levels of the participants.Results: In the study, t was determined that 96.3% of the participants had adequate level of nutrition literacy. Half of the academics (50.0%) were found to be inadequate and 17.2% to have adequate literacy. Half of the academicians (50.0%) were found to be inadequate, and only 17.2% had inadequate literacy in the section where the questions about the portion sizes of foods were included. Nutritional literacy scores of women were found to be higher than men (p<0.05). Those who followed healthcare professionals or scientific publications had higher scores (p<0.05). Nutritional literacy scores decreased with increasing age (p>0.05). Nutritional literacy scores of those who were single, those with better income, those with chronic diseases and those with normal weight were closer to each other (p>0.05). Conclusion: As a result of the research; nutritional literacy levels of the participants were found to be high in general. However; the participants were found to be inadequate in terms of portion sizes. It is thought that it may be beneficial to disseminate nutrition education programs that will be provided by health professionals in order to adopt the concept of nutritional literacy to the society and to increase the level of literacy in order to reduce health problems and improve the health level.

Anahtar Kelimeler

Nutrition literacy, adult, education, health, nutrition literacy, adult, education, health

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Aaby, A., Friis, K., Christensen, B., Rowlands, B., & Maindal, H.T. 2017. Health literacy is associated with health behaviour and self-reported health: A large population-based study in individuals with cardiovascular disease. Eur J Prev Cardiol; 24(17):1880–88. doi: 10.1177/2047487317729538
• Açıkkapu, M.A. 2020. Elazığ il merkezinde beslenme okuryazarlığı düzeyinin ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=Eb5EkakJlp3olBdo_wNEGfyuOhIVdBAcPI3Kf61l32HCnGQ_FMoN1sPxU-sHTpgP (Accessed 16 September 2020).
• Aihara, Y., & Minai, J. 2011. Barriers and catalysts of nutrition literacy among elderly Japanese people. Health Promot Int; 2011; 26(4):421–431. doi: 10.1093/heapro/dar005.
• Aktaş, N., & Özdoğan, Y. 2016. Gıda ve beslenme okuryazarlığı. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20(2): 146-153. https://doi.org/10.29050/harranziraat.259105
• Bozdoğan, S., 2020. Çorum il merkezinde ilk ve ortaöğretim öğretmenlerinde beslenme okuryazarlığı ve ilişkili faktörler https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=_F5QEpayDXGqGZlp9XiFtJwJLtCqL3GWHLoxmjRleW7CC7849Zy9bPp8vuKFXfHU (Accessed 16 September 2020).
• Centers for Disease Control and Prevention. 2020. Available at: https://www.cdc.gov/healthliteracy/learn/index.html, (Accessed 2020 September 25).
• Cesur, B. 2015. Sivas il merkezi yetişkin nüfusta beslenme okuryazarlığı durumu ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=gyLHMouPes-CvnhRcjQsKQ09X5guB8GqDMx5_eMtgIDymcb4cAeKpPQMM9NIove7 (Accessed 15 September 2020).
• Demir-Özdenk G., Özcebe L.H. 2018. Bir üniversite çalışanlarının beslenme okuryazarlığı, beslenme davranışları ve ilişkili faktörler. Turk J Public Health; 16(3), 178-189. Gavgani, V.Z., Qeisari, E., & Jafarabadi, M.A. 2013. Health information seeking behavior (HISB): A study of a developing country. Library Philosophy and Practice, 902. http://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/902
• Gibbs, H.D. Ellerbeck, E.F., Gajewski, B., Zhang, C., & Sullivan, D.K. 2018. The Nutrition Literacy Assessment Instrument (NLit) is a valid and reliable measure of nutrition literacy in adults with chronic disease. J Nutr Educ Behav.; 50(3):247–257.e1. doi:10.1016/j.jneb.2017.10.008 .
• González-Chica, D.A., Mnisi, Z., Avery, J., Duszynski, K., Doust, J., Tideman, P., Murphy, A., Burgess, J., Beilby, J. & Stocks, N. 2016. Effect of health literacy on quality of life amongst patients with ischaemic heart disease in Australian general practice. PLoS One 11(3): e0151079. doi:10.1371/journal.pone.0151079.
• Haklı, G., Asil, E., Uçar, A., Özdoğan, Y., Yılmaz, M.V., Özçelık, A.Ö., Sürücüoğlu, M.S., Çakıroğlu, F.P., & Akan, L.S. 2016. Nutritional knowledge and behavior of adults their relations with sociodemographic factors. Pakistan Journal of Nutrition, 15(6), 532-539. doi: 10.3923/pjn.2016.532.539
• Heuberger, R.A., & Ivanitskaya, L. 2011. Preferred sources of nutrition information: Contrasts between younger and older adults. J Intergener Relatsh; 9 (2): 176-190. http://dx.doi.org/10.1080/15350770.2011.567919
• Krause, C., Sommerhalder, K., Beer-Borst, S., & Abel, T. 2016. Just a subtle difference? Findings from a systematic review on definitions of nutrition literacy and food literacy. Health Promot Int; 2018;33:378-389. doi: 10.1093/heapro/daw084
• Michou, M., Panagiotakos, D.B., Lionis, C., Petelos, E., & Costarelli, V. 2019. Health and nutrition literacy levels in Greek adults with chronic disease Public Health Panor; 5 (2–3): 123–329. https://www.researchgate.net/publication/334761422
• Ojo Omorogieva. 2019. Nutrition and chronic conditions. Nutrients; 11(2):459. doi: 10.3390/nu11020459
• Özdemir, M.V. 2019. Aksaray Ortaköy Toplum Sağlığı Merkezi Diyet Polikliniğine başvuranların beslenme okuryazarlığı düzeyi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=4J_FzTwlrMCH4qBROpXPH0R27E0rL59rx1ymgJb6FNJ--v9q18Jv2GOnCp63unlC (Accessed 16 September 2020).
• Percheski C, Hargittai E. Health information-seeking in the digital age. 2011. Journal of American College Health, 59(5):379–86. doi: 10.1080/07448481.2010.513406
• Perry, E.A., Thomas, H., Samra, H.R., Edmonstone, S., Davidson, L., Faulkner, A., Peterman, L., Manafo, E., & Kirkpatrick, S. I. 2017. Identifying attributes of food literacy: A scoping review. Public Health Nutr; 20(13):2406-2415.
• Quaidoo, E.Y., Ohemeng, A., & Amankwah-Poku, M. 2018. Sources of nutrition information and level of nutrition knowledge among young adults in the Accra metropolis. BMC Public Health, 18:1323. https://doi.org/10.1186/s12889-018-6159-1
• Sharma, S.V., A.D. Gernand and S. Day, 2008. Nutrition knowledge predicts eating behavior of allfood groups except fruits and vegetables among adults in the Paso del Norte Region: Quesabrosa vida. J Nutr Edu and Behav; 40(6): 361-368. doi:10.1016 / j.jneb.2008.01.004
• The BMJ. (2018). Food based dietary patterns and chronic disease prevention. Available at: https://www.bmj.com/content/bmj/361/bmj.k2396.full.pdf , (Accessed 2020 September 10).
• Turčínková, J., & Stávková, J. 2012. Does the attained level of education affect the income situation of households? Procedia Soc Behav Sci; 55: 1036–1042. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.09.595
• Ünal, E. 2018. Bursa ili merkez ilçelerindeki sağlıklı yaşam merkezlerinin obezite danışma birimlerini tercih eden bireylerin beden kitle indeksleri ile beslenme okuryazarlıkları düzeyleri arasındaki ilişkisinin belirlenmesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGosterkey=fS4sqEZr79C_n60Rk6MjFSK4NoU5Ruvc9kcFBv30hjhXxbsNe345NYkhTiYIy6hU (Accessed 16 October 2020).
• Vaitkeviciute, R., Ball, L.E., & Harris, N. 2015. The relationship between food literacy and dietary intake in adolescents: a systematic review. Public Health Nutr; 18(4):649-58. doi: 10.1017/S1368980014000962
• Wardle, J., Parmenter, K., & Waller, J. 2000. Nutrition knowledge and food intake. Appetite, 34 (3): 269-275. https://doi.org/10.1006/appe.1999.0311
• World Health Organization (WHO) [Online]. BMI Classification. Available at: https://apps.who.int/bmi/index.jsp?introPage=intro_3.html, (Accessed 2020 September 10).
• World Health Organization (WHO) [Online]. The global burden of chronic diseases. Available at: https://www.who.int/nutrition/topics/2_background/en/, (Accessed 2020 September 10).
• Yardımcı, H., & Özçelik, A.Ö. 2015. Üniversite öğrencilerinin öğün düzenleri ve beslenme eğitiminin beslenme bilgisine etkisi. Bes Diy Derg; 2015:43(1):19-26 https://beslenmevediyetdergisi.org/index.php/bdd/article/view/121
• Zoellner, J., Connell, C., Bounds, W., Crook, L., Yadrick, K., 2009. Nutrition Literacy status and preferred nutrition communication channels among adults in the Lower Mississippi Delta. Prev Chronic Dis; 6(4): A128. http://www.cdc.gov/pcd/issues/2009/oct/08_0016. htm.