AHMET HAMDİ TANPINAR’IN SAATLERİ AYARLAMA ENSTİTÜSÜ ROMANINDAKİ RÜYA SAHNELERİNİN SİMGESEL BİR OKUMASI

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 13, 398 - 419, 30.05.2018

Burcu Yılmaz Çebin

https://doi.org/10.33692/avrasyad.510234

Öz

Ahmet Hamdi Tanpınar, gerek üslubu gerekse disiplinlerarası okumalarıyla Modern
Türk edebiyatının tekâmül sürecinde müstakil bir yere sahiptir. Hikâye, roman, Ģiir, deneme,
günlük, tenkit ve edebiyat tarihi gibi çok geniĢ bir yazma alanı vardır. Bu çalıĢmanın amacı,
yazarın Saatleri Ayarlama Enstitüsü romanındaki rüya sahnelerinde simgesel formları nasıl
kullandığını ve kendi simgeleĢtirme yöntemini nasıl oluĢturduğunu tespit etmektir. Böylelikle
simgenin yazarın edebî değerine sağladığı katkı ortaya konulacaktır.
ÇalıĢma dört ana bölümden oluĢmaktadır. Birinci bölümde yazarın zaman kavramının
kuramsal çerçevesi çizilir. Ġkinci bölümde Tanpınar poetikasındaki zaman simgelerinden
bahsedilir. Üçüncü bölümde Saatleri Ayarlama Enstitüsü romanındaki rüya simgeleri yorumlanır.
Dördüncü bölüm ise çalışmanın sonucunu içerir.
Ahmet Hamdi Tanpınar simge kullanmada her ne kadar mutlakçı olmasa da kurgusal
eserlerinde okuyucunun karşısına geniş bir simgesel malzeme çıkar. Yazarın eserlerinde
mitlerden, dinî ve edebî kaynaklardan, sanat eserlerinden beslenen evrensel simgeler olduğu
gibi sadece kendisine has simgeler de bulunur. Bu çalışmada, Saatleri Ayarlama Enstitüsü
romanındaki rüya/ zaman sahneleri eklektik yöntemle yorumlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Hamdi Tanpınar, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, simge, rüya

Kaynakça

• ALPTEKĠN, Turan, (2001), Ahmet Hamdi Tanpınar, Bir Kültür, Bir İnsan, Ġstanbul: ĠletiĢim Yayınları. AYVAZOĞLU, BeĢir (1985), “Saatleri Ayarlama Enstitüsü Yahut Bir Ġnkıraz Felsefesi”, Töre, S. 169-170 (Haziran-Temmuz): 29-34. CASSIN, Elena, (2000), “Kozmogoni. Mezoptamya”, Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü, Cilt I (A-K), ed. Yves Bonnefoy, Türkçe baskı haz. Levent Yılmaz, çev. Mehmet Emin Özcan, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 582-588. CHEVALIER, Jean ve A. GHEERBRANT, (1996), The Penguin Dictionary of Symbols, Fransızca’dan çeviren John Buchanan-Brown, England: Penguin Books. DEMĠRALP, Oğuz, (2001), Kutup Noktası, Ġstanbul: YKY. FELDMAN, Walter, (2008), “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nde Zaman, Bellek ve ÖzyaĢamöyküsü”, Bir Gül Bu Karanlıklarda, Tanpınar Üzerine Yazıları (haz. Abdullah Uçman ve Handan Ġnci), Ġstanbul: 3F Yayınevi, 536-565. FRYE, Northrop, (2006), Büyük Şifre, Kitab-ı Mukaddes ve Batı Edebiyatı (The Great Kode: The Bible and Literature), çev. Selma Aygül BaĢ, Ġstanbul: Ġz Yayıncılık. FRYE, Northrop, (2008), Kudretli Kelimeler, Kitab-ı Mukaddes ve Batı Edebiyatı Üzerine İkinci Bir İnceleme (Words with Power-Being a Second Study of “The Bible and Literature”), çev. Selma Aygül BaĢ, Ġstanbul: Ġz Yayıncılık. GARDIN, Nanon ve R. Olorenshaw, (2014), Larousse Semboller Sözlüğü (Petit Larousse des Symboles), çev. Beyza AkĢit, Ġstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları. HOOKE, Samuel Henry, (2002), Ortadoğu Mitolojisi Mezopotamya, Mısır, Filistin, Hitit, Musevi ve Hıristiyan Mitosları, Ankara: Ġmge Kitabevi Yayınları. JUNG, Carl Gustav, (2009), İnsan ve Sembolleri (Man and his Symbols), çev. Ali Nahit Babaoğlu, Ġstanbul: Okuyan Us Yayınları. KAHRAMAN, Hasan Bülent, (2008), “YitirilmemiĢ Zamanın Ardında: Ahmet Hamdi Tanpınar ve Muhafazakar Modernliğin Estetik Düzlemi”, Bir Gül Bu Karanlıklarda, Tanpınar Üzerine Yazılar, haz. Abdullah Uçman ve Handan Ġnci, Ġstanbul: 3F Yayınevi, 600-633. KAPLAN, Mehmet, (1962), “Saatleri Ayarlama Enstitüsü”, Çağrı, S. 49 (ġubat): 1-4. Kitab-ı Mukaddes ġirketi, (2015), Kitab-ı Mukaddes Eski ve Yeni Ahit (Tevrat, Zebur (Mezmurlar) ve İncil, Ġstanbul: Kitab-ı Mukaddes ġirketi Yayınları.