MİLLȊ HAFIZA: YÖRÜKLERDE ATALAR SÖZÜ

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 16, 516 - 525, 24.03.2019

Himmet Büke

https://doi.org/10.33692/avrasyad.543840

Öz

Atasözleri, deyimler, kalıplaşmış ifadeler, dualar ve beddualar bir dilin yüzlerce
hatta binlerce yıllık millet hafızasının önemli olaylarını, en arkaik kelime unsurlarını
barındırması yönüyle önem arz etmektedir. Bu yapılar içinde kullanılan bazı sözcükler
bugün artık ölçünlü dil içerisinde kullanılmamakla beraber o bölge ağzı içinde de
unutulmuştur. Atasözleri ve deyimlerin yapıları değişmediği için bu yapılar içerisinde
çok önemli dini, kültürel, milli ve tarihi unsurlara rastlayabiliriz. Bu unsurlar bazen çok
arkaik bir ögenin ipucu olarak karşımıza çıkarken bazen de çok uzak coğrafyalarda
bıraktığımız pek çok kültürel malzemenin izlerini taşır.
Bu çalışmamızda bir Oğuz-Türkmen yerleşimi olan Denizli ili Tavas ilçesi
Çağırgan Köyü‟nden derlenmiş atasözü, deyim, kalıp ifade, alkış ve kargışlar ele
alınacaktır. Bu malzeme yaklaşık on yıllık bir süre zarfında peyderpey derlenerek elde
edilmiştir. Ele alınacak konu derleme yöntemiyle yapılmamış olup tamamen doğal
ortamlarda duyulan, not edilen dil malzemelerinden oluşmaktadır.
Bildiride atasözü, deyim, kalıp ifade, alkış ve kargışların anlamları verilerek; bu
yapılar içinde geçen bazı kelimelerin etimolojik kökenleri verilecek, bazı kelimeler ve
yapılar ise tartışmaya açılacaktır. Bu kelimelerin incelenmesinde Eski Türkçe
kaynakları dâhil olmak üzere Tarama ve Derleme Sözlüğü verileri esas alınacaktır.
Sonuç olarak yüzyıllarca kullanılan bu kalıp sözlerin içinde saklı kalmış, kendini
muhafaza etmiş pek çok orijinal söz ve yapı Türklük Bilimine kazandırılarak, yeni
tartışmaları kapı aralayacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Milli hafıza, yörükler, atasözü, deyimler, Çağırgan

Kaynakça

• .