Kutadgu Bilig’de Doğru Beslenmenin Önemi ve İnsan Sağlığına Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 34, 71 - 91, 20.03.2023

Sümeyra Alan

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1175910

Cited By: 1

Öz

Bireyler; büyüme, gelişim, yaşamın devam ettirilmesi, dokuların yenilenmesi, sağlığın korunması vb. için enerjiye ihtiyaç duyarlar. Bu enerji besinler aracılığıyla vücuda alınır. Besinlerin vücuda alınması esnasında seçilen besinlerin önemi, besinlerin yeterli ve dengeli miktarlarda alınması, uygun zaman aralıklarının oluşturulması, besinlerin çiğneme ve tüketim hızı vb. faktörler beslenmede kilit rol oynamaktadır. Gereğinden fazla yemek, mideyi ihtiyaç fazlası besinlerle doldurmak, yemek esnasında açgözlü davranmak, yemek adabına uygunsuz hareketler sergilemek hem sağlık açısından hem de toplumsal açıdan hoş karşılanmayacak unsurlardır. Yusuf Has Hacib tarafından H. 462 (M. 1069) yılında Kaşgar’da yazılan Kutadgu Bilig adlı eserin amacı belirli bir değeri temsil eden ve sosyal rolü olan dört karakter aracılıyla siyasi ve ahlaki nasihatler vermektedir. Bu nasihatler arasında doğru beslenmenin önemi ve insan sağlığına etkileri, mideyi tam doyurmamanın gerekliliği, besinlerin hijyen açısından nasıl olması gerektiği gibi konular çalışmamızın amaç ve çerçevesini oluşturmaktadır. Bu doğrultuda doğru beslenmenin önemi ve insan sağlığına etkileriyle alakalı Kutadgu Bilig’de yer alan beyitler incelenmiş çalışmamıza kaynaklık edecek biçimde değerlendirilmiştir. Çalışma; eserde konuya uygun beyitlerin seçilmesi ve bilgilerin tanıklanması yöntemiyle oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Doğru beslenmenin önemi, beslenme ve sağlık ilişkisi, Kutadgu Bilig’de beslenme, Kutadgu Bilig’de sağlık, söz varlığı.

The Importance of Proper Nutrıtıon and Its Effects on Human Health in Kutadgu Bilig

Öz

Individuals need energy for growth, development, maintenance of life, regeneration of tissues, protection of health, etc. This energy is taken into the body through food. Factors such as the importance of the foods selected during the intake of nutrients into the body, adequate and balanced intake of nutrients, creation of appropriate time intervals, chewing and consumption rate of nutrients play a key role in nutrition. Eating more than necessary, filling the stomach with surplus food, being greedy during meals, and exhibiting inappropriate behaviors in terms of eating etiquette are elements that are not welcome both in terms of health and social aspects. Following the acceptance of Islam by the Turks, there are various verses in our holy book, the Qur'an. In addition, our Prophet Muhammad (sallallahu alaihi wa sallam) has many hadiths about the harms of overeating and the etiquette of eating and drinking. Kutadgu Bilig, one of the works of the Islamic period, written in Karakhanid Turkish by Yusuf Has Hâjib in Kashgar in AH 462 (AD 1069), gives political and moral advice through four characters who represent a certain value and have a social role. Among these advice, the importance of proper nutrition and its effects on human health, the necessity of not filling the stomach completely, and how food should be in terms of hygiene constitute the purpose and framework of our study. In this direction, the couplets in Kutadgu Bilig related to the importance of proper nutrition and its effects on human health were analyzed and evaluated as a source for our study. The study was created by selecting the appropriate couplets in the work and witnessing the information.

Anahtar Kelimeler

Importance of proper nutrition, relationship between nutrition and health, nutrition in Kutadgu Bilig, health in Kutadgu Bilig, vocabulary

Kaynakça

• Adalıoğlu, H. H. 2016. Bir Siyasetnâme Olarak "Kutadgu Bilig". Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (34): 237-253.
• Arat, R. R. 1947. Kutadgu Bilig I. (Metin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Arat, R. R. 1959. Kutadgu Bilig II. (Tercüme). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Arat, R. R. 1979. Kutadgu Bilig III. (İndex). Eraslan, K., Sertkaya, O. F. ve Yüce, N. (Ed.). İstanbul: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Bacon, J. G., Scheltema, K. E. ve Robinson, B. E. 2001. Fat Phobia Scale Revisited: The Short Form. International Journal of Obesity & Related Metabolic Disorders, 25 (2): 252-257.
• Beyhan, Y. ve Taş, V. 2019. Mental Sağlık ve Beslenme. Zeugma Sağlık Araştırmaları Dergisi, 1 (1): 30-35.
• Bozhüyük, A., Özcan, S., Kurdak, H., Akpınar, E., Saatçı, E. ve Bozdemir, N. 2012. Sağlıklı Yaşam Biçimi ve Aile Hekimliği. The Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care (TJFMPC), 6 (1): 13-21.
• Canbay, Ö., Doğru, E., Katayıfçı, N., Duman, F., Şahpolat, M., Kaya, İ., Dağ, E., Kuş, K. 2016. Bir Üniversite Hastanesi Çalışanlarında Obezite Görülme Sıklığının ve Beslenme Alışkanlıklarının Araştırılması. Bakırköy Tıp Dergisi, 12 (3): 129-135.
• Cihan, S. 1982. Hz. Peygamberin Sünnetinde Yeme ve İçme Adabı. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(1): 33-43.
• Demir, H. 2015. İslam Hukuku Açısından Obeziteye Yol Açan Yeme İçme Hakkında Bazı Tesbitler. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi CÜİFD, 19 (1): 135-168.
• Karadal, N. ve Ova, G. 2020. Sosis ve Salam Üretimindeki Ön Proses İşlemlerinde Gıda Güvenliği Risklerinin Farklı Metotlarla Belirlenmesi. Sinop Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5 (2): 84-102.
• Karataş, S. ve Hamzaoğlu, N. 2020. Obez ve Obeziteden Kurtulmuş Bireylerin Obeziteye Yönelik Tutumları ve Yaşam Kalitelerinin Karşılaştırılması: Niteliksel Çalışma. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 11 (4): 589-595.
• Kaya, F. ve Akpınar, E. 2017. Kutadgu Bilig’de Türk Yemek Adabı ve Kültürü. Electronic Turkish Studies, 12 (21): 335-348.
• Kocaman, K. 2016. Tasavvufta İnsanın Eğitim Sürecinde Aşılması Gereken Engel: Dünya. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi (İMAD), 1 (4): 561-588.
• Özdemir, G. ve Ersoy, G. 2010. Ağız-Diş Sağlığında Beslenmenin Önemi. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 27 (1): 47-52.
• Pişgin, Y. 2014. Kur’an ve Sünnete Göre Beslenme ve Şahsiyet Yapısına Etkisi. Eskiyeni, 28 (1): 137-160.
• Salih, A. 2008. Gerçek Tıp. İstanbul: Sade Hayat Yayınları.
• Saygı, Y. B. ve Saygı, I. 2021. Beslenmede Farkındalık. Gıda The Journal of Food. 46 (6): 1494-1504.
• Şahabettinoğlu, Ş. 2015. Kişilik Tipleri ve Hastalıklara Yatkınlık. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Teachman, B. A., Gapinski, K. D., Brownell, K. D., Rawlins, M. ve Jeyaram, S. 2003. Demonstrations of Implicit Anti-Fat Bias: The Impact of Providing Causal Information And Evoking Empathy. Health Psychology, 22 (1): 68.
• Uluöz, E. 2020. Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Obez Bireylere Karşı Tutum Düzeylerinin Sınıf Değişkenine ve Bazı Değişkenlere Göre Karşılaştırılması. Uluslararası Spor, Egzersiz ve Antrenman Bilimi Dergisi, 2 (4): 124-136.