VOCABULARY, CONCEPTUAL AREA, LANGUAGE AND STYLISTIC FEATURES OF FETTAH EFENDI'S POEMS

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 38, 124 - 147, 15.03.2024

Sinan Kazancı

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1368049

Öz

North Macedonia, located among the Balkan countries, has been home to Turks. Therefore, it has become an important geography where Turkish language lives. In this geography, many poets and writers who have become the flag bearers of Turkish language have been educated from the past to this day. By researching and examining their life stories and the works they produced, important results can be obtained for Balkan Turkish literature in particular and Turkology in general, and issues that remain in the dark can be brought to light.
Abdülfettah Rauf, popularly known as Fettah Efendi, is a scholar and poet who lived in Skopje, one of the Balkan cities, between 1910 and 1963. Despite his short life, he has thousands of poems. These poems, which could not be published for a long time for various reasons, have started to be published in books since 2021, with the work carried out by the Fettah Efendi Association. Fettah Efendi expresses his feelings and thoughts through his poems in the face of the policies implemented in the region after the Balkan Wars, the migrations and cultural changes that occurred due to these policies, the political changes that occurred in the region after the Second World War, and the problems that arose in other Islamic geographies. In these poems, he deals with topics such as Islam and Islamic values, love of homeland, nation and history in his unique style.
In this study, five books published between 2021 and 2023, containing a total of 424 poems by Fettah Efendi, were examined. In the study, document review method, one of the qualitative research methods, and digital analysis method, one of the quantitative research methods, were used. For digital analysis, all poems in the works were first converted into text document format. This converted format was processed in AntConc, Voyant Tools and the KelimeAra analysis programs prepared by us, and the frequency and context results of the words used in the poems were obtained. Excel program was used to convert the obtained results into graphics.
By analyzing the most frequently used words and some word groups in Fettah Efendi's poems, the vocabulary, conceptual area, language and stylistic features of his poems were tried to be determined.

Anahtar Kelimeler

Fettah Efendi, vocabulary, conceptual area, language and style

FETTAH EFENDİ’NİN ŞİİRLERİNİN SÖZ VARLIĞI, KAVRAM ALANI, DİL VE ÜSLUP ÖZELLİKLERİ

Öz

Balkan ülkeleri içerisinde yer alan Kuzey Makedonya, asırlar boyu Türklerin ve dolayısıyla da Türkçenin yaşadığı önemli bir coğrafya olmuştur. Bu coğrafyada geçmişten günümüze Türkçenin bayraktarlığını yapan birçok şair ve yazar yetişmiştir. Bunların hayat hikâyeleri ve ortaya koydukları eserlerin araştırılıp incelenmesiyle, özelde Balkan Türk edebiyatı, genelde ise Türkoloji için önemli sonuçlar elde edilebilecek, karanlıkta kalmış hususlar gün yüzüne çıkarılabilecektir.
Halk arasında Fettah Efendi olarak bilinen Abdülfettah Rauf, Balkan şehirlerinden birisi olan Üsküp’te 1910-1963 yılları arasında yaşamış bir âlim ve şairdir. Kısa sayılabilecek ömrüne rağmen binlerce şiiri vardır. Uzun süre çeşitli nedenlerden dolayı yayınlanamayan bu şiirler, Fettah Efendi Derneği tarafından yapılan çalışmalarla 2021 tarihinden itibaren kitaplar halinde yayınlanmaya başlanmıştır.
Balkan Savaşlarının ardından bölgede uygulanan politikalar, bu politikalardan ötürü yaşanan göçler, kültürel değişmeler, II. Dünya Savaşı sonrası bölgede meydana gelen siyasal değişiklik ve diğer İslam coğrafyalarında ortaya çıkan sıkıntılar karşısında Fettah Efendi, duygu ve düşüncelerini şiirleriyle ifade eder. Bu şiirlerde İslam’ı ve İslamî değerleri, vatan, millet ve tarih sevgisi gibi konuları kendine has üslubuyla işler.
Bu çalışmada, 2021-2023 yılları arasında yayınlanmış, içerisinde Fettah Efendi’ye ait toplam 424 şiirin bulunduğu beş kitap incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme yöntemi ve nicel araştırma yöntemlerinden dijital analiz yöntemi kullanılmıştır. Dijital analiz için öncelikle eserlerde yer alan bütün şiirler metin belgesi (txt.) formatına dönüştürülmüştür. Dönüştürülen bu format, AntConc, Voyant Tools ve tarafımızca hazırlanan KelimeAra analiz programlarında işlenerek şiirlerde kullanılan kelimelerin sıklık ve bağlam sonuçlarına ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçların grafiklere dönüştürülmesinde ise Excell programı kullanılmıştır.
Fettah Efendi’nin şiirlerinde en sık kullanılan kelimeler ve bazı kelime gruplarının analizi yapılarak şiirlerindeki söz varlığı, kavram alanı, dil ve üslup özellikleri tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fettah Efendi, söz varlığı, kavram alanı, dil ve üslup

Kaynakça

• Ali, Muhammed. 2011. “Ataullah Kurtiş Efendi Yönetimindeki Meddah Medresesi”. Balkan Araştırmaları Dergisi, 2(1), 85-106.
• Ayverdi, İlhan. 2010. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Seçil Ofset.
• Çelikörs, Sefa. 2019. “Tezer Özlü’de Melankoli”. Uluslararası Folklor Akademi Dergisi, 2(2), 323-334.
• Çetin, Nurullah. 2019. Şiir Çözümleme Yöntemi (16. baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Develi, Hayati. 2003. Osmanlı Türkçesi Kılavuzu I. İstanbul: Eko Ofset.
• Emin, Leyla Şerif. 2016. “Şiirleriyle Savaşıp Onuruyla Ölen Bir Aziz: Fettah Efendi”. BAL-TAM Türklük Bilgisi, Balkan Türkoloji Araştırmaları Merkezi 25, 183-186.
• Hayber, Abdülkadir. 2011. Makedonya ve Kosova Türklerinin Edebiyatı. Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
• Karakuş, Ertuğrul. 2021. Üsküp’ün Âkif’i Balkan Şairi Üsküplü Abdülfettah Rauf’un Şiiri Üzerine Makaleler. İstanbul: Kriter.