KARL MARX’IN YAZILARINDA 1853-1856 KIRIM SAVAŞI: RUSYA VE AVRUPA DEVLETLERİNİN OSMANLI İMPARATORLUĞU’NA DAİR POLİTİKALARI

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 39, 50 - 65, 15.06.2024

Şevki Kıralp

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1385287

Öz

İnsanlık tarihinin en ünlü düşünürleri arasında yer alan Karl Marx, Londra’da yaşadığı yıllarda ABD’de yayınlanan New York Tribune gazetesinde 1853 yılında patlak veren Osmanlı-Rus Savaşı’na (Kırım Savaşı) dair önemli yazılar yazmıştır. Marx bu yazılarıyla savaşın gidişatına ve Osmanlı İmparatorluğu, Rusya, İngiltere, Fransa, Avusturya ve Prusya’nın siyasetlerine dair derin analizler yapmıştır. Bu çalışma, bahse konu yazılara odaklanmakta ve bahse konu devletlerin siyasetlerinin bu yazılarda nasıl resmedildiğini incelemektedir. Çalışmanın bulguların, Marx’ın bu yazılarda Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenlik haklarının ve toprak bütünlüğünün korunmasından yana olduğunu ortaya koymaktadır. Marx Osmanlı İmparatorluğu’nun meşru müdafaa halinde olduğunu, Rusya’nın ise saldırgan bir politika izleyerek Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliğini ve toprak bütünlüğünü ihlal ettiğini savunmaktadır. Bunun yanında, İngiltere, Fransa, Avusturya ve Prusya gibi Avrupa’nın büyük güçlerinin siyasetlerini de mercek altına alan Marx bu devletlerin tutumları karşısında oldukça eleştirel bir tavır içerisindedir. Marx’a göre İngiltere ve Fransa’nın Osmanlı İmparatorluğu’na verdikleri destek tamamen zoraki olup, dört devletin Osmanlı’ya “barış için” kabul ettirmeye çalıştıkları reformlar Rus taleplerinden radikal biçimde farklı da değildir. Bunun yanında, Marx’ın bahse konu yazıları Osmanlı İmparatorluğu’nda yükselen burjuvazinin neredeyse tamamen gayrimüslimlerden oluştuğunu ortaya koymaktadır ve bahsi geçen devletlerin (özellikle Avrupalı devletler) Osmanlı İmparatorluğu’nu gerçekleştirmeye zorladıkları reformların gayrimüslim burjuvazinin çıkarlarıyla örtüştüğünün anlaşılmasında son derece aydınlatıcıdır. Marx, Kırım Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu’nun yanında yer alan İngiltere ve Fransa’nın gelecekte Osmanlı İmparatorluğu’nu parçalamaya çalışma olasılıklarının oldukça yüksek olduğu değerlendirmesinde bulunmuş ve geçen zaman kendisini haklı çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler

Burjuvazi, Finans, Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı, Eflak, Boğdan

Etik Beyan

Çalışmada etik kurul iznine gerek yoktur/Ethics committee approval is not required for the study

THE CRIMEAN WAR (1853-1856) IN KARL MARX’S WRITINGS: POLICIES OF RUSSIA AND EUROPEAN STATES TOWARDS THE OTTOMAN EMPIRE

Öz

Karl Marx, one of the most famous thinkers in the history of humanity, wrote important articles on the Ottoman-Russian War (Crimean War) that erupted in 1853, while he was living in London and contributing to the New York Tribune newspaper published in the USA. With these writings, Marx conducted deep analyses of the course of the war and the policies of the Ottoman Empire, Russia, England, France, Austria, and Prussia. This study focuses on these writings and examines how the policies of the mentioned states are portrayed in these writings. The findings of the study reveal that Marx supported the preservation of the sovereignty rights and territorial integrity of the Ottoman Empire in these writings. Marx argued that the Ottoman Empire was in a legitimate defensive position, while Russia pursued an aggressive policy, violating the sovereignty and territorial integrity of the Ottoman Empire. In addition, Marx critically evaluated the policies of the great powers of Europe, such as England, France, Austria, and Prussia. According to Marx, the support given to the Ottoman Empire by England and France was entirely forced, and the reforms that the four states tried to impose on the Ottoman Empire in the name of "peace" were not significantly different from Russian demands. Furthermore, Marx's writings on the subject reveal that the rising bourgeoisie in the Ottoman Empire consisted almost entirely of non-Muslims and that the reforms imposed by the mentioned states (especially European states) on the Ottoman Empire coincided with the interests of the non-Muslim bourgeoisie, shedding light on this matter. Marx assessed that England and France, who sided with the Ottoman Empire in the Crimean War, were highly likely to attempt to dismember the Ottoman Empire in the future, a prediction that has proven to be accurate over time.

Anahtar Kelimeler

Bourgeoisie, Finance, Tanzimat Edict, Islahat Edict, Wallachia, Moldavia

Kaynakça

• Abou-El-Fadl, Reem. 2019. Foreign Policy as Nation Making: Turkey and Egypt in the Cold War. New York: Cambridge University Press.
• Acar, Kezban. 2019. “Kırım Savaşı (1853-1856) Döneminde Propaganda: Rus Popüler Kültüründe Savaş ve Düşman İmgesi”. Bilig 88: 113-136.
• Aksakal, Mustafa. 2008. The Ottoman Road to War in 1914: the Ottoman Empire and the First World War. Cambridge: Cambridge University Press.
• Anbar, Adem. 2009. “Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa’yla Finansal Entegrasyonu: 1800-1914.” Maliye ve Finans Yazıları 1(84): 17-37.
• Badem, Candan. 2010. The Ottoman Crimean War: (1853-1856). Leiden: BRILL.
• Badem, Candan. 2011. "The Question of the Equality of Non-Muslims in the Ottoman Empire During the Crimean War (1853-1856)." Borejsza, Jerzy (Ed.). The Crimean War 1853-1856 Colonial Skirmish or Rehearsal for World War? Empires, Nations, and Individuals. Warsaw: Wydawnictwo Neriton.
• Badem, Candan. 2021. “Kırım Savaşının Osmanlı Toplumsal Yaşamına Etkileri”. Türk Savaş Çalışmaları Dergisi 2(2): 137-155.