THE SONG OF SINSU IN PRESERVING AND TRANSMITS THE CULTURE OF THE KAZAKH PEOPLE’S ROLE AND FUNCTION

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 40, 79 - 100, 15.09.2024

Halil Çetin

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1462550

Öz

Culture has an important place in the construction of societies. Cultural changes have affected society and social changes have affected culture. This interaction accumulates over time and reveals and enriches the cultural values of that people. Every nation has material and spiritual cultural values that they have created in their own lives. These values sometimes change and transform after interaction with different nations. In this way, people with deep-rooted cultures become richer by experiencing new interactions. This wealth constitutes the cultural heritage of that nation. The customs, beliefs, traditions, and customs of that society greatly impact keeping the cultural heritage alive and passing it on to future generations. By establishing a connection between these cultural values of societies and the past and future, cultural continuity is ensured. Marriage traditions have an important place in the lives of Turkic people in ensuring cultural continuity. Marriage traditions have always been affected by social changes and have undergone some changes from past to present. Just like the Turkic people, from past to present, the Kazakh nation has preserved and kept their traditions alive in their wedding ceremonies. The wedding ceremonies of the Kazakh people are also full of fun and traditional examples. The games, the meals, the gifts, and the songs which are played, served, given, and sung during wedding ceremonies, are all kept alive the traditional values of the nation. In the Kazakh marriage tradition, the “Kyz Uzatu” seeing off the girl from the house where she was born and raised to her future home has a special place among the marriage traditions. Because the Kazakh people have always seen their daughter as the most valuable guest of their home and have raised her with cultural values and prepared to see her off in the future, this toy, which the Kazakh people call “Kyz Uzatu”, is full of traditional examples such as the ritual of wearing savkele, which tells the farewell of the girl to her youth, the groom's introduction to the people who come to the farewell toy by skipping over the fox fur seven times which is laid in front of the groom, and the girl entering the wedding hall with songs and meaningful words accompanied by sisters-in-law. These examples in the girl's farewell ceremonies contain beautiful examples of the rich cultural values of the Kazakh people. These examples of girls' farewell ceremonies contain beautiful examples of the rich cultural values of the Kazakh people. Epics, songs, poems, etc. have an important place in the transfer of these social riches, experiences, and experiences to future generations. Songs also have an important function in this transmission. Because songs are the reflection of people's emotions, thoughts, and feelings through music. Every society has songs that express its cultural world and values. Sınsu, which is one of the songs sung by the Kazakh people during the "seeing off the girl", is as important today as it was in the past in terms of its meaning and function. This tradition, which adapts to the changing time and place, is also carried out today by reflecting the beautiful examples of popular cultural elements. The girl who will be a bride conveys her feelings and thoughts that she could not sing before to her family and relatives through this song. In the marriage tradition of the Kazakh people, sınsu is sung during the girl's farewell to her family, relatives, husband-friends, and the place where she lives. Sınsu song sung at this farewell ceremony, the girl who will be the bride gives meaningful messages to those who come to see off her wedding. In this study, the overt and covert functions of the sınsu song, the messages it gives to society, the changes experienced in the performance environments and from the past to the present, and its role and function in cultural transmission are evaluated.

Anahtar Kelimeler

Culture, Girl Farewell, Performance Enviroment, Song, Sınsu

KAZAK HALKININ KÜLTÜRÜNÜ KORUMADA VE AKTARMADA SINSU ŞARKISININ ROLÜ VE İŞLEVİ

Öz

Kültür, toplumların inşasında önemli bir yere sahiptir. Kültürel değişimler toplumu, toplumsal değişmeler de kültürü etkilemiştir. Bu etkileşim zamanla birikerek o halkın kültürel değerlerini ortaya çıkarır ve zenginleştirir. Her halkın, kendi yaşamında oluşturduğu maddi ve manevi kültürel değerleri vardır. Bu değerler, bazen farklı halklarla olan etkileşim sonrası değişir ve dönüşür. Böylece köklü kültüre sahip olan halklar, yeni etkileşimler yaşayarak zenginleşir. Bu zenginlik, o halkın kültürel mirasını oluşturur. Kültürel mirasın, yaşatılması ve gelecek kuşaklara aktarılmasında o toplumun âdetlerinin, inançlarının, gelenek ve göreneklerinin etkisi büyüktür. Toplumların bu kültürel değerleri ile geçmiş ve gelecek arasında bağlantı kurularak kültürel süreklilik de sağlanmış olur. Kültürel sürekliliğin sağlanmasında evlenme gelenekleri, Türk halklarının yaşamında önemli bir yere sahiptir. Evlenme gelenekleri, yaşanılan sosyal değişmelerden her zaman etkilenmiş ve geçmişten günümüze kadar bazı değişmelere uğrayarak gelmiştir. Türk halklarında olduğu gibi Kazak halkı da geleneklerini geçmişten günümüze kadar evlenme toylarında korumuş ve yaşatmıştır. Kazak halkının evlenme toyları da oldukça eğlenceli ve geleneksel örneklerle doludur. Evlenme toylarında oynanan oyunlar, ikram edilen yemekler, verilen hediyeler, söylenen şarkıların hepsi geleneksel değerlerle yaşatılmaktadır. Kazak evlenme geleneği içerisinde kızın doğup büyüdüğü evinden gelecekteki evine uğurlanması toyu, evlenme gelenekleri içerisinde ayrı bir yere sahiptir. Çünkü Kazak halkı kızını her zaman evinin en değerli misafiri olarak görmüş ve kültürel değerleriyle yetiştirip kızını uğurlamaya hazırlamıştır. Kazak halkının kız uzatu olarak adlandırdığı bu toyda, kızın gençlik çağıyla vedalaşmasını anlatan savkele giyme ritüeli, damadın önüne serilen tilki kürkü üzerinden yedi defa atlayarak kız uğurlama toyuna gelen kişilere tanıştırılması, kızın yengeler eşliğinde şarkı ve anlamlı sözlerle düğün salonuna girmesi gibi birçok geleneksel örneklerle doludur. Kız uğurlama toylarındaki bu örnekler, Kazak halkının zengin kültürel değerlerinin güzel örneklerini içermektedir. Toplumsal bu zenginliklerin, deneyim ve tecrübelerin gelecek kuşaklara aktarımında destanlar, şarkılar, şiirler vb. önemli bir yere sahiptir. Bu aktarımda şarkılar ayrıca önemli bir işleve sahiptir. Çünkü, şarkılar, halkın duygu, düşünce ve hislerinin müzik aracılığıyla yansıtılmasıdır. Her toplumun kendi kültürel dünyasını ve değerlerini anlattığı şarkıları vardır. Kazak halkının da “kız uğurlama” esnasında söylediği şarkılardan birisi olan sınsu, anlamı ve işlevi bakımından geçmişte olduğu gibi günümüzde de önemlidir. Hatta değişen zamana ve mekâna uyum sağlayan bu gelenek, günümüzde de popüler kültür unsurlarının güzel örneklerini yansıtarak gerçekleştirilmektedir. Gelin olacak kız, ailesine ve akrabalarına daha önce söyleyemediği duygu ve düşüncelerini bu şarkı aracılığıyla iletir. Kazak halkının evlenme geleneğinde sınsu, kızın ailesi, akrabaları, eşi-dostu ve yaşadığı yer ile vedalaşması esnasında söylenir. Bu vedalaşma töreninde söylenen sınsu şarkısında gelin olacak kız, uğurlama toyuna gelenlere anlam yüklü mesajlar verir. Bu çalışmada sınsu şarkısının açık ve gizli işlevleri, topluma verdiği mesajlar, icra ortamlarında ve esnasında geçmişten günümüze yaşanılan değişiklikler, kültür aktarımındaki rolü ve işlevi değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Kız Uğurlama, İcra Ortamı, Şarkı, Sınsu

Kaynakça

• Alimbay, Nursan. 2017. Kazaktın Etnografiyalık Kategoriyalar, Uğımdar Men Atavlarının Destürli Jüyesi. 2. Cilt. Almatı: TOO “Alem Damu İntegratsiyası”.
• Alimkulov, Bakıtjan ve Abdirahmanov, Ermahan. 1994. Küyev Keltir, Kız Uzat, Toyındı Kıl. Almatı: Sanat.
• Bopayulı, Bolat. vd. 2017. Salt Destür Söyleydi, Otbası Hrestematiyası. Almatı: Orhon Baspa Üyi.
• Çetin, Halil. 2021. “Türkiye ve Kazakistan’daki Geçiş Dönemlerinin (Doğum-Evlenme-Ölüm) Geleneklerinin Karşılaştırmalı İncelenmesi”. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kaliyev, Sultan vd. 1994. Kazak Halkının Salt-Destürleri. Almatı: Ravan.
• Kerimov, Şemşedin. 1992. Küyev Keltir Kız Uzat. Almatı: Ana Tili.
• Kenjeahmetulı, Seyit. 2013. Kazaktın Salt-Destürleri Men Adet-Gurıptarı. Almatı: Atamura.
• Konıratbayev, Avelbek. 1991. Kazak Folklorunın Tarıhi. Almatı: Ana Tili.
• Lvova, E. L. vd. 2013. Güney Sibirya Halklarının Geleneksel Dünya Görüşleri-2, İnsan ve Toplum. (Çev. M. Ergun), Konya: Kömen Yayınları.
• Matıjanov, Kenjehan. 2007. Kazak Otbası Folkloru. Almatı: Arıs.
• Nusipokasulı, Ayıp ve Japarulı, Akimbay. 2011. Ağaş Besikten Jer Besikke Deyin. 4. Kitap. Almatı: Öner.
• Vahatov, Bolat. 1994. Kazaktın Halık Ölenderi. Almatı.