Ülkelerin stratejik olarak ihracat pazarlarına girişini etkileyen faktörler

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 1, 134 - 163, 29.06.2022

Mücahit Çitil

Öz

Bu çalışma, ülkelerin ihracat pazarlarına girişini etkileyen faktörlerin neler olduğunu incelemektedir. Gelişen lojistik imkanlar, düşen gümrük tarifeleri, e-ticaret olanakları, internet kullanımının yaygınlaşması, iktisadi birleşmeler ve birlikler son 40-50 yıldan beri ülkelerin ihracat olanaklarını arttırmıştır. Bu gelişmeler yasal düzenlemeler, ihracat teşvikleri ve sübvansiyonlar gibi pek çok başka unsur ile desteklenmiştir. Bunun sonucunda ülkeler hem mutlak olarak ihracat değerlerini arttırabilmiş hem de yeni pazarlara giriş imkânı bularak ihracat yaptıkları pazarları çeşitlendirebilmişlerdir. İhracatı etkileyen faktörler hem tekil ülkeler açısından hem de çok sayıda ülkenin oluşturduğu örneklem grupları açısından oldukça sık incelenmiştir. Fakat ülkelerin yeni ihracat pazarlarına girişini etkileyen faktörlerin neler olduğu teorik olarak ortaya konulup incelenmiş olsa da bunun test edilmesi literatürde sınırlı bir şekilde olmuştur. Bu çalışmada Türkiye’nin de dahil olduğu 24 gelişmekte olan ülkenin ve 22 gelişmiş ülkenin 2000-2017 yılları arasındaki İhracat Piyasalarına Giriş Endeksi (Export Market Penetration Index) kullanılarak ülkelerin yeni ihracat pazarlarına girişlerini veya mevcut pazarlarını kaybetmelerini etkileyen faktörlerin neler olduğu panel veri yöntemiyle tahmin edilmiştir. Yapılan tahminler sonucunda gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelerin ihracat pazarına giriş bakımından ayrıştığı görülmüştür. Gelişmiş ülkelerin ihracat pazarlarına girişi, sadece reel GSYH tarafından etkilenirken gelişmekte olan ülkelerin ihracat pazarlarına giriş kabiliyetleri uzun dönemde hem reel GSYH hem de işgücünün ortalama verimliliğinden olumlu bir şekilde etkilendiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Ticaret, İhracat, Pazara Giriş, İktisadi Gelişme

Kaynakça

• Aam, S., & Khatoon, A. (2021). Financial Inclusion Leads to Export Market Penetration: A Panel Study on Asian and African Countries. Economic Growth and Financial Development (s. 57-71). içinde Springer, Cham.
• Breitung, J. (2001). The local power of some unit root tests for panel data. Advances in Econometrics, 15, 161-177. doi:https://doi.org/10.1016/S0731-9053(00)15006-6
• Breusch, T., & Pagan, A. (1980). The Lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. The review of economic studies, 239-253.
• Chen, Z., & Sun, X. (2019). Productivity, Market Penetration and Allocation of Sales. Asian Growth Research Institute.
• Çitil, M. (2020). Uluslararası Ticaret Teorileri. Uluslararası İktisat (s. 103-124). içinde Nobel Akademik Yayıncılık.
• Dunning, J. (1973). The determinants of international production. Oxford economic papers, 25(3), 289-336.
• Emlinger, C., & Poncet, S. (2018). With a little help from my friends: Multinational retailers and China's consumer market penetration. Journal of International Economics, 112, 1-12. doi:https://doi.org/10.1016/j.jinteco.2018.01.007
• Gengenbach, C., Urbain, J.‐P., & Westerlund, J. (2016). Error correction testing in panels with common stochastic trends. Journal of Applied Econometrics, 31(6), 982-1004. doi: https://doi.org/10.1002/jae.2475
• Hanh, V., & Hung, D. (2016). Vietnamese footwear export: The direction of trade and determinants of firms’ market penetration. Bern: World Trade Institute .
• Harris, R., & Tzavalis, E. (1999). Inference for unit roots in dynamic panels where the time dimension is fixed. Journal of econometrics, 91(2), 201-226. doi:https://doi.org/10.1016/S0304-4076(98)00076-1
• Hossain, M., Dechun, H., Zhang, C., del Prado, M., & Kitty, V. (2021). Specialization and Market Penetration of Bilateral Trade between Peru and United States: An Exploratory Analysis. Journal of Economics and Sustainable Development, 12(12), 107-119.
• Im, K., Pesaran, M., & Shin, Y. (2003). Testing for unit roots in heterogeneous panels. Journal of econometrics, 115(1), 53-74. doi:https://doi.org/10.1016/S0304-4076(03)00092-7
• Kesa, D., & Lee, C.-W. (2017). Market Penetration Concept: Indonesian Product Competitive Advantage in Export to Taiwan. Advances in Economics, Business and Management Research, 36, 632-644.
• Mao, R., & Zhang, B. (2015). Export Destination and Export Market Penetration of the People’s Republic of China—Past and Future. Asian Development Review, 32(1), 142-166. doi:https://doi.org/10.1162/ADEV_a_00044
• Pesaran, M. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels. Institute for the Study of Labor.
• Pesaran, M. (2015). Testing weak cross-sectional dependence in large panels. Econometric reviews, 34(6-10), 1089-1117. doi:https://doi.org/10.1080/07474938.2014.956623
• Pesaran, M., & Smith, R. (1995). Estimating long-run relationships from dynamic heterogeneous panels. Journal of econometrics, 79-113. doi:https://doi.org/10.1016/0304-4076(94)01644-F
• Pesaran, M., & Yamagata, T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels. Journal of econometrics, 50-93.
• Pesaran, M., Ullah, A., & Yamagata, T. (2008). A bias‐adjusted LM test of error cross‐section independence. The Econometrics Journal, 11(1), 105-127. doi:https://doi.org/10.1111/j.1368-423X.2007.00227.x
• Reviane, I., Paddu, A., & Tajibu, M. (2022). Product Competitiveness and Market Penetration in South Sulawesi: Mapping of Leading Export Commodities. Hasanuddin Economics and Business Review, 5(3), 67-76. doi:http://dx.doi.org/10.26487/hebr.v5i3.3407
• Steinberg, J. (2022). Export Market Penetration Dynamics. University of Toronto. World Bank. (2022, Haziran 1). TCdata360/Index of Export Market Penetration . tcdata360.worldbank.org: https://tcdata360.worldbank.org/indicators/ex.mkt.idx?country=BRA&indicator=2372&viz=line_chart&years=1988,2015 adresinden alındı