Doğal Afetlerin Dış Ticarete Etkisi: 2023 Türkiye Depremleri ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 1, 171 - 191, 30.06.2023

Hasan Bardakçı , Furkan Demirtaş

Öz

Türkiye cumhuriyet tarihinin en büyük depremlerinden birini 06 Şubat 2023 günü 11 ili etkileyecek şekilde, iki büyük ana sarsıntı ile yaşamış. Bu depremler dünya üzerinde yaşanan en geniş coğrafi alanı etkileyen ve en yıkıcı doğal afetlerden biri olarak literatürdeki yerini almıştır. Depremin meydana geldiği bölge Türkiye’nin yüzölçümünün yüzde 15 oranında bir alan ve bu oran etkilenen bölgenin ekonomik etkisi ile de doğru orantılıdır. Hayat bir süre, neredeyse bütün bu illerde tamamen durmuş. Vefat edenlerin sayısı 50.000’i geçmiştir. Sadece insanlar değil, hayvanlar, tarlalar ve fabrikalar da etkilenmiş. Üretim ve hizmet sektörü birkaç ay çalışamamıştır. Ülke nüfusunun 1/5’inin maruz kaldığı bu olayın kaçınılmaz şekilde makro-ekonomik sonuçları olmuştur.
Depremin gerçekleştiği bu bölge, Türkiye’nin dış ticareti için çok önemli olan sanayi bölgeleri, üretim tesisleri, tarım arazileri ile lojistik için önemli olan karayolları ile limanları da barındırmaktadır. Bu makalede 11 ilde yaşanan bu depremler özelinde, yıkıcı etkileri olan buna benzer her türlü afetin Türkiye Cumhuriyeti’nin dış ticaretinde, ekonomik yapısını nasıl etkilediği değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler ışığında alınması gereken önlemler ortaya konmaya çalışılmıştır. Beklenen Marmara Depremi (Büyük İstanbul Depremi) gibi ülkenin bekasını etkileyebilecek doğal afetlerin etkilerinin en aza indirilmesi için öneri ve değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Deprem, Doğal afet, Ekonomik Yıkım, Dış Ticaret, Büyük İstanbul Depremi

Kaynakça

• AFAD (2018) Deprem Öncesi, Anı ve Sonrası Alabileceğiniz Önlemleri Biliyor musunuz? 05.03.2018, https://www.afad.gov.tr/deprem-oncesi-ani-ve-sonrasi-alabileceginiz-onlemleri-biliyor-musunuz
• AFAD, (2023). https://www.afad.gov.tr/afadem/dogal-afetler#menu_237580 Erişim Tarihi: 21 Nisan 2023.
• Aktürk, İ, ve Albeni, M (2002) Doğal Afetlerin Ekonomik Performans Üzerine Etkisi: 1999 Yılında Türkiye’de Meydana Gelen Depremler ve Etkileri, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, cilt 7, sayı 1, sayfa 1-18, dergipark.org.tr/tr/download/article-file/195088 Ayan, O., Ozturk, M. G., Koseoglu, A. M. & Colak, M. (2018). A Study On Supply Chaın Elastıcıty In 4th Party Logıstıcs Companıes . Journal of Management Marketing and Logistics , 5 (4) , 311-323 . DOI: 10.17261/Pressacademia.2018.990
• Bağcıoğlu, R. (2023) Depremin Dış Ticarete Olumsuz Etkileri- Satınalma Dergisi. 21.Haziran 2023, www.satinalmadergisi.com/depremin-dis-ticarete-olumsuz-etkileri/
• Bayat, T. (2021). Tedarik Zinciri Dayanıklılığı (Supply Chain Resilience). İşletmelerde Dayanıklılık (Pp.65-102), Publisher: Ekin Yayınevi
• BBC, (2023). Prof. Dr. Selva Demiralp. https://www.bbc.com/turkce/articles/cz7rre57ky1o Depremlerin Türkiye ekonomisine maliyeti ne olacak? Erişim Tarihi: 21 Nisan 2023.
• Bikçe, M, (2017) Türkiye'deki Depremlerde Alınan ve Alınabilecek Önlemler. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, cilt 9, sayı 2, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/362115
• Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe, (2023). https://www.sbb.gov.tr/2022-yili-aralik-ayi-gecici-dis-ticaret-verileri/#:~:text=D%C4%B1%C5%9F%20Ticaret%20Dengesi&text=B%C3%B6ylece%2C%202022%20y%C4%B1l%C4%B1nda%20ihracat%20ve,2%20milyar%20dolar%20seviyesinde%20g%C3%B6zlenmi%C5%9Ftir. Erişim Tarihi: 09 Mayıs 2023.
• Data TÜİK, (2023). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turizm-Istatistikleri-IV.Ceyrek:-Ekim-Aralik-ve-Yillik,-2022-49606#:~:text=Turizm%20geliri%202022%20y%C4%B1l%C4%B1nda%20bir,ise%20paket%20tur%20harcamalar%C4%B1%20olu%C5%9Fturdu. Erişim Tarihi: 02 Mayıs 2023.
• Dedekoca, E., (2023) 6 ŞUBAT DEPREMLERİ VE YOL AÇTIĞI EKONOMİK MALİYET. 27.02. 2023, http://ankaenstitusu.com/6-subat-depremleri-ve-yol-actigi-ekonomik-maliyet/
• Demirci Orel, F, ve Akkan, E, (2018) Tedarik Zincirinde Risk, Risk Yönetimi Ve Performans İlişkileri: Bir Literatür Taraması, Beykoz Akademi Dergisi, 6(1), 84-117https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/948114, DOI: 10.14514/BYK.m.21478082.2018.6/1.84-117
• Eğilmez, M., (2023) Depremlerin Ekonomiye Etkisi, KENDİME YAZILAR, 23.02.2023, https://www.mahfiegilmez.com/2023/02/depremlerin-ekonomiye-etkisi.html
• Euronews (2023). https://tr.euronews.com/2023/02/27/dunya-bankasi-6-subat-depremleri-turkiyede-342-milyar-dolarlik-hasara-yol-acti Erişim 21 Nisan 2023.
• Genç Sertkaya, H., (2023) GSYH'daki kayıp için 350 milyar TL yatırıma ihtiyaç var. 15.02.2023, https://www.paradergi.com.tr/finans/2023/02/15/gsyhdaki-kayip-icin-350-milyar-tl-yatirima-ihtiyac-var
• Habertürk (2023) Depremin ihracata ilk etkisi 1.5 milyar dolar – 02.03.2023, https://www.haberturk.com/ihracat-subatta-geriledi-3570211-ekonomi
• Hürriyet (2023) Deprem felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 5 bin 894, 08.02.2023, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-buyuk-afette-ikinci-gun-deprem-felaketinde-hayatini-kaybedenlerin-sayisi-3-bin-381-42216282
• Kargohaber (2023)Afetlerde Deniz Ulaştırması Önemli Rol Oynuyor. 14.03.2023, https://www.kargohaber.com/afetlerde-deniz-ulastirmasi-onemli-rol-oynuyor-7296h.htm
• Kıraç, Ş. (2023). Cumhuriyet Gazetesi, 02 Nisan 2023 sayısı. Sh.9. İptal üstüne iptal. Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği (OHSAD) Başkanı Dr. Reşat Bahat ve MICE Endüstrisi Bşk. Hüseyin KURT.
• Sayılgan, Ş., (2023). https://www.dunya.com/kose-yazisi/depremin-diger-yuzu-ekonomiye-etkisi/685741 Erişim 24 Nisan 2023.
• SDÜ (2023) Deprem Öncesi, Anı Ve Sonrası Alabileceğiniz Önlemler. Süleyman Demirel Üniversitesi, Deprem ve Jeoteknik Araştırma Merkezi, https://deprem.sdu.edu.tr/tr/bilgilendirme/deprem-oncesi-ani-ve-sonrasi-alabileceginiz-onlemler-13535s.html
• Şen, S., (2023) Kahramanmaraş Depremlerinin Ekonomiye Etkisi - Diplomasi ve Strateji Dergisi, The Journal of Diplomacy and Strategy , cilt 4, sayı 1, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3049226
• Taydaş, Z., (2023) Depremin İşçi-İşveren İlişkisine Etkisi- Aksan Hukuk Bürosu. 08.03 2023, https://aksan.av.tr/tr/blog/detail/2223
• Ticaret Bakanlığı, (2023). https://ticaret.gov.tr/haberler/2023-yili-mart-ayi-dis-ticaret-verileri Erişim Tarihi: 05 Mayıs 2023.
• TUİK, 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Istatistikleri-Subat-2023-49622 Erişim Tarihi: 06 Mayıs 2023.
• Yarız, A (2023) Depremin ekonomik kayıpları ve gelecek döneme etkileri. 02.05.2023, https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/depremin-ekonomik-kayiplari-ve-gelecek-doneme-etkileri/692883
• Yavuz, F, (2023) Depremin Tarıma Etkileri Üzerine - Kriter Dergi. Yıl 7, sayı 77, mart, https://kriterdergi.com/dosya-deprem-ve-afet-yonetimi/depremin-tarima-etkileri-uzerine
• Yücel, A., (2023)"Türkiye'deki depremler tedarik zincirlerine darbe vurdu” 27.02.2023, https://www.ekonomim.com/ekonomi/turkiyedeki-depremler-tedarik-zincirlerine-darbe-vurdu-haberi-684389