Kronik Obsrüktif Akciğer Hastalığı Olan Hastaların Öz Bakım Yönetimleri ve Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 106 - 112, 25.05.2021

Melek Yeşil Bayülgen , Meral Gün , Semra Erdoğan

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, kronik obstrüktif akciğer hastalığı tanısı olan bireylerin öz bakım yönetimleri ve etkileyen faktörleri değerlendirmektir. Yöntem: Kesitsel ve tanımlayıcı nitelikte olan bu araştırma bir devlet hastanesinin göğüs hastalıkları polikliniğine başvuran kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan 131 kişi ile gerçekleştirildi. Veriler kişisel bilgi formu, kronik obstrüktif akciğer hastalığı değerlendirme testi ve kronik hastalıklarda öz bakım yönetimi ölçeği kullanılarak elde edildi Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler, student t testi ve One Way ANOVA testleri, ölçek puanları arasındaki ilişki için Pearson korelasyon katsayısı kullanıldı. Bulgular: Araştırmamıza katılan bireylerin, %75,6’sının erkek, %84’ünün evli, %56,6’sının ısınmak için odun/kömür kullandığı ve yaş ortalamasının 60,7±6,9 olduğu belirlendi. Bireylerin %38,2’sinin halen sigara içtiği, yarısının (%50,4) solunum öksürük egzersizlerini, yarısından fazlasının (%61,8) ise ölçülü doz inhaler kullanımını doğru bildiği belirlendi. Bireylerin öz-bakım yönetimi ölçeği toplam puan ortalamasının 104,6±24,5 olduğu, sadece gelir düzeyinde öz-bakım yönetimi puan ortalamasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu (p<0,05) belirlendi. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı değerlendirme testi puan ortalamasının 18,2±8,0 olduğu, en çok (%85,5) merdiven çıkma sırasında semptom yaşadıkları ve semptomları gidermek için yine çoğunluğunun reçete edilen ilaçları kullandıkları belirlendi. Sonuç: Bu araştırmada kronik obstrüktif akciğer hastalığı tanısı olan bireylerin semptomları orta düzeyde yaşadıkları, özbakım yönetimlerinin ise iyi düzeyde olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik, Kronik obstrüktif akciğer hastalığı, Öz bakım yönetimi

Destekleyen Kurum

Araştırma için kişi, kurum ya da kuruluşlardan finansal destek alınmamıştır.

Teşekkür

Araştırmamıza katılmayı kabul eden tüm hastalara ve poliklinikte bize destek veren sağlık personellerine teşekkür ederiz.

Self-Care Management of Patients with Chronic Obsructive Lung Disease and Assessment of Affecting Factors Them

Öz

Objective: The aim of this study is to evaluate the self-care management and influencing factors of individuals with chronic obstructive pulmonary disease. Method: This cross-sectional and descriptive study was conducted with 131 patients with chronic obstructive pulmonary disease who applied to the chest diseases outpatient clinic of a state hospital. Data were obtained by using personal information form, chronic obstructive pulmonary disease assessment test and self-care management scale in chronic diseases. Descriptive statistics, student t test and One Way ANOVA tests were used in the evaluation of the data, and Pearson correlation coefficient was used for the relationship between scale scores. Results: It was determined that 75.6% of the individuals participating in our study were male, 84% were married, 56.6% used wood / coal for heating and the average age was 60.7 ± 6.9. It was determined that 38.2% of the individuals still smoked, half (50.4%) knew respiratory cough exercises and more than half (61.8%) knew the use of inhalers correctly. It was determined that the self-care management scale total score mean of the individuals was 104.6 ± 24.5, and there was a statistically significant difference (p<0.05) in the self-care management mean score only at the income level. Chronic obstructive pulmonary disease assessment test mean score was 18.2 ± 8.0, it was determined that they mostly (85.5%) experienced symptoms while climbing stairs and again most of them used prescribed medications to relieve symptoms. Sonuç: Bu çalışmada kronik obstrüktif akciğer hastalığı tanısı alan bireylerin orta düzeyde semptomlar yaşadıkları ve öz bakım yönetimlerinin iyi olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nursing, Chronic obstructive pulmonary disease, Self care management

Kaynakça

• Bayrak B, Yıldıırm G, Oğuz S, Sağaltıcı Ç, Doğanay E, Özdemir F, Enez ÖF. (2019). Kalp yetersizliği hastalarında öz bakımı değerlendirme ve etkileyen risk faktörlerin belirlenmesi. Turk J Cardiovasc Nurs, 10 (23): 114–121.
• Benzoa, RP., Abascal-Boladoa, B., Duloherya, MM. (2016). Self-management and quality of life in chronic obstructive pulmonary disease (COPD): The mediating effects of positive affect. Patient Education and Counseling, 99: 617-623.
• Blanche, MT., Durrheim, K., Painter, D. 2006. Research in practice applied methods for sociel sciences. South Africa: University of Cape Town Press Ltd.
• Bringsvor HB, Langeland E, Oftedal BF. Skaug K, Bentsen SB. (2018). Effects of a COPD self-management support intervention: a randomized controlled trial. International Journal of COPD, 13: 3677-3688. doi: https://doi.org/10.2147/COPD.S181005.
• Bourbeau J., Julien, M., Maltais, F. (2003). Reduction of hospital utilization in patients with chronic obstructive pulmonary disease a disease-specific self-management ıntervention. Arch Intern Med, 163: 585-591.
• Cleland JA, Lee AJ, Salonu S. (2007). Associations of depression and anxiety with gender, age, health-related quality of life and symptoms in primary care COPD patients. Family Practice Advance, 24: 217–223. doi:10.1093/fampra/cmm009.
• Chen Z, Fan VS, Belza B, Pike K, Nguyen HQ. (2017). Association between social support and self-care behaviors in adults with chronic obstructive pulmonary disease. Ann Am Thorac Soc, 14(9): 1419–1427. doi: 10.1513/AnnalsATS.201701-026OC.
• Demir Doğan M, Tosun E, Tek AD. (2018). Kronik hastalıklarda hastalık algısı, yaşam kalitesi, öz-bakım yönetimi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7 (3): 33-40.
• Hançerlioğlu S, Şenuzun Aykar F. (2018). Kronik hastalıklarda öz bakım yönetimi ölçeği’nin türkçe’ye uyarlanması, geçerlik ve güvenirliği. GÜSBD, 7(1): 175-183.
• Hançerlioğlu S, Fadiloğlu C, Yildirim Y. Şenuzun Aykar F. (2019). The effect of self-care management on complıance with chronic disease. International Journal of Caring Sciences, 12 (2): 877-883.
• Jolly K, Sidhu MS, Hewitt CA, Coventry PA, Daley A, Jordan R.Heneghan C, Singh S, Ivens N,Adab P, Jowett S, Varghese J, Nunan D, Ahmed K, Dowson F, Fitzmaurice D. (2018). Self management of patients with mild COPD in primary care: randomised controlled trial. BMJ, 13: 361. doi: 10.1136/bmj.k2241.
• Jolly K, Majothi S, Sitch AJ, Heneghan NR, Riley RD, Moore DJ. (2016). Self-management of health care behaviors for COPD: a systematic review and meta-analysis. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis, 11: 305–326. doi: 10.2147/COPD.S90812.
• Jones LC. (2001). Measuring guarding as a self-care management process in chronic illness: The SCMP-G. Measurement of nursing outcomes. Strickland OL, Dilorio C (Ed). 2. Baskı, 150-158, Springer Publishing Company, New York.
• Kara Kaşıkçı, M, Alberto H. (2007). Family support, perceived self‐efficacy and self‐care behaviour of Turkish patients with chronic obstructive pulmonary disease. JCN, 16: 1468– 1478.
• Kocabaş A, Atış S, Çöplü L, Erdinç E, Ergan B, Gürgün A. (2014). Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) Koruma, Tanı ve Tedavi Raporu 2014. http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/book/file/112201617324-Tamami.pdf, (Erişim Tarihi:14.07.2020).
• Köktürk N, Gürgün A, Şen E, Kocabaş A, Polatlı M, Naycı SA,Çöplü L, Elmaz F, Tellioğlu E. (2017). Türk Toraks Derneği’nin GOLD 2017 Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) raporuna bakışı, http://toraks.org.tr/uploadFiles/book/file/1042017161917-tumu.pdf, (Erişim Tarihi: 14.07.2020).
• Kurbun H, Metin Akten İ. (2018). Hemodiyaliz hastalarında öz bakım gücü ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Turk Neph Dial Transpl, 27 (3): 277-287.
• Kütmeç Yılmaz C, Duru Aşiret G, Çetinkaya F, Kapucu S. (2017). Kronik obstürüktif akciğer hastalarında yorgunluğun günlük ve enstrümental yaşam aktiviteleri üzerine etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 20 (2): 114-121.
• Ng TP, Niti, M,  Tan WC, Cao Z, Ong KC, Eng P. (2007). Depressive symptoms and chronic obstructive pulmonary disease effect on mortality, hospital readmission, symptom burden, functional status, and quality of life. Arch Intern Med, 167 (1): 60-67. doi:10.1001/archinte.167.1.60.
• Ng WI, Smith GD. (2017). Effects of a self-management education program on self-efficacy in patients with COPD: a mixed-methods sequential explanatory designed study. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis, 12:2129–2139. doi: 10.2147/COPD.S136216.
• Özdelikara A, Taştan Gürkan A, Şen Atasayar B. (2020). Kronik hastalıklarda öz bakım yönetimi ve uyumun değerlendirilmesi. Samsun Sağ Bil Der, 5 (1): 42-49.
• Ståhl E, Lindberg A, Jansson SA, Rönmark E, Svensson K, Anderson F, Löfdahl CG, Lundbäck. (2005). Health-related quality of life is related to COPD disease severity. Health Quality Life Outcomes, 9 (3): 56. doi: 10.1186/1477-7525-3-56.
• Siddharthan T, Pollard SL, Quaderi SA, Mirelman AJ, Cárdenas MK, Kirenga B, Rykiel NA, Miranda JJ, Shersthe L, Chandyo RK, Cattamanchi A, Michie S, Barber J, Checkley W, Hurst JR. (2018). Effectiveness-implementation of COPD case finding and self-management action plans in low- and middle-income countries: global excellence in COPD outcomes (GECo) study protocol. BMC, 9 (1): 571. doi: 10.1186/s13063-018-2909-8.
• Tabak M, Brusse-Keizer M, Van der Valk P, Hermens H, Vollenbroek-Hutten M. (2014). A telehealth program for self-management of copd exacerbations and promotion of an active lifestyle: a pilot randomized controlled trial. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis, 9 (9): 935-944. doi: 10.2147/COPD.S60179.
• Tülüce D, Kutlutürkan S, Çetin N. Köktürk N. (2016). Hasta koçluğunun kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ile izlenen hastaların dispne, öksürük ve balgam semptomları üzerine etkisi: pilot bir çalışma. GÜSBD, 5 (2): 32-41.
• Türk G, Üstün R. (2018). Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) olan bireylerin bakım bağımlılığının belirlenmesi. DEUHFED, 11 (1): 19-25.
• Yorgancıoğlu A, Polatlı M, Aydemir Ö, Yılmaz Demirci N, Kırkıl G, Naycı Atış S, Köktürk N, Uysal A, Akdemir SE, Özgür ES, Günakan G. (2012). KOAH değerlendirme testinin Türkçe geçerlilik ve güvenilirliği. Tuberk Toraks, 60 (4): 314-320. doi:10.5578/tt.4321.
• Yu SH, Guo AM, Zhang XJ. (2014). Effects of self-management education on quality of life of patients with chronic obstructive pulmonary disease. International Journal of Nursing Sciences, 53-57. doi.org/10.1016/j.ijnss.2014.02.014.
• Zwerink M., Brusse-Keizer M, Van der Valk PD, Zielhuis GA, Monninkhof EM., Palen J, Frith PA, Effing T. (2014). Self Management for Patients with Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Cochrane Database Syst Rev, 19: 3. doi: 10.1002/14651858.CD002990.pub3.
• Vassilev I, Rogers A, Sanders C, Kennedy A, Blickem C, Protheroe J. Bower P, Kirk S, Chew-Graham C, Morris R. (2011). Social networks, social capital and chronic illness self-management: a realist review. Chronic Illn, 7: 60–86. doi.org/10.1177/1742395310383338.
• World Health Organization [WHO], 2012. Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD), http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/chronic-obstructive-pulmonary-disease-(copd), Accessed 05 September 2018).