TÜRKİYE’DE KAMU HARCAMALARI VE ÖZEL YATIRIM İLİŞKİSİ AÇISINDAN DIŞLAMA ETKİSİNİN ANALİZİ

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 110 - 126, 13.12.2020

Esma Gültekin , Mehmet Temiz

Öz

Bu çalışma ile Türkiye için dışlama etkisinin geçerliliği incelenmektedir. Kamu harcamalarının özel yatırımlar üzerinde tamamlayıcı ya da ikame edici olmak üzere iki farklı etkisi bulunmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde yüksek düzeylerde olan ve borçlanma yoluyla finanse edilen kamu harcamaları; faiz oranlarını artırıcı yönde baskı oluşturmaktadır. Faiz oranlarında meydana gelecek artışlar ise özel yatırımları azaltıcı yönde etki oluşturmaktadır. Dolayısıyla kamu harcamalarında meydana gelen artış, özel yatırım harcamalarındaki düşüşle birlikte milli gelir üzerinde herhangi bir artış yaratmamaktadır. Literatürde “dışlama etkisi” olarak adlandırılan bu durum; kamu kesiminin ekonomi içerisindeki payının yüksekliği dikkate alındığında, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için büyük önem arz etmektedir. Kamu harcamaları, özel yatırımlar ve faiz oranları arasındaki ilişkinin analiz edilmesi ve bu değişkenlerin milli gelir üzerindeki etkilerinin incelenmesi, iktisat politikalarının belirlenmesi ve uygulanması açısından oldukça önemlidir. Çalışmada 1975-2016 yılları arasında Türkiye ekonomisine ait özel sektör sabit sermaye yatırımları, kamu sabit sermaye yatırımları, reel kişi başı GSYİH ve yıllık faiz oranı değişkenleri kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda elde edilen bulgular; incelenen dönemde kamu sabit sermaye yatırımlarının özel sektör sabit sermaye yatırımlarını dışlayıcı etkisinin olmadığını göstermektedir. Kamu harcamalarının özel yatırımları tamamlayıcılık etkisi bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kamu harcamaları, özel sektör yatırımları, Dışlama Etkisi

Kaynakça

• Altunç, Ö. F., Şentürk, B. (2010). Türkiye’de özel yatı¬rımlar ve kamu yatırımları arasındaki ilişkinin ampirik analizi : Sınır testi yaklaşımı. Maliye Dergisi, 158, 531-546.
• Altunöz, U. (2013). Kamu kesimi iç borçlanmasının özel yatırım harcamaları üzerinde etkisi: Türkiye örneği. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2), 25-53.
• Aschauer, D. A. (1989). Does public capital crowd out private capital?. Journal of Monetary Economics, 24(2), 171-188.
• Başar, S., Polat, Ö., Oltulular, S. (2011). Crowding out effect of government spending on private investments in Turkey: A cointegration analysis. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 1(8), 11-20.
• Başar, S., & Temurlenk, S. M. (2007). Investigating crowding-out effect of government spending for Turkey: A structural VAR approach. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 95-104.
• Berber, M. (2003). Türkiye’de özel ve kamu yatırım harcamaları - ekonomik büyüme ilişkisi uzun dönem analizi. İktisat, İşletme ve Finans, 18(209), 58-70.
• Breitung, J., & Candelon, B. (2006). Testing for short and long-run causality: A frequency domain approach. Journal of Econometrics, 132(2), 363-378.
• Buiter, W. H. (1977). ‘Crowding out’ and the effectiveness of fiscal policy. Journal of public economics, 7(3),309-328.
• Cural, M., Eriçok, R. E., Yılancı, V. (2012). Türkiye’de kamu yatırımlarının özel sektör yatırımları üzerindeki etkisi: 1970-2009. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 73-87.
• Çelik, N. (2016). Yapısal kırılmalar altında kamu-özel kesim yatırım harcamaları ilişkisi. Journal of Management & Economics, 23(3), 653-669.
• Çil Yavuz, N. (2001). Türkiye’de kamu yatırım harcamalarının özel sektör yatırım harcamalarını dışlama etkisi üzerine ekonometrik bir analiz (1990-1 / 2000-IV). Kamu-İş, 6(2), 47-64.
• Çil Yavuz, N. (2005). Türkiye’de kamu harcamalarının özel sektör yatırım harcamalarını dışlama etkisinin testi (1980-2003). Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 269-284.
• Demir, F. (2017). Türkiye’de dışlama etkisi’nin incelenmesi: 1983-2013 dönemi için bir uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (52), 75-87.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49(4), 1057-1072.
• Erden, L. (2005). Public and private investment in a vector error correction model: empirical evidence from Turkey. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 17-27.
• Geweke, J. (1982). Measurement of Linear Depence and Feedback Between Multiple Time Series. Journal of the American Statistical Association, 77, 304-313.
• Günaydın, İ. (2006). Türkiye’de kamu ve özel yatırımlar arasın¬daki ilişki: Ampirik bir analiz. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 20(1), 177-195.
• Hosoya, Y. (1991). The decomposition and measurement of the interdependence between second-order stationary process. Probability Theory and Related Fields, 88, 429-444.
• Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of Economic Dynamics And Control, 12(2-3), 231-254.
• Kayhan S., Bayat, T., Uğur, A. (2013). Interest rates and exchange rate relationship in BRIC-T countries. Ege Akademik Bakış, 13(2), 227-236.
• Kesbiç, C. Y., Dündar, Ö., Devrim, A. (2016). Kamu yatırımlarının özel sektör yatırımlarını dışlama etkisi: Türkiye örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(2), 59-94.
• Khan, A. H. (1988). Macroeconomic policy and private investment in Pakistan. The Pakistan Development Review, 27(3), 277-291.
• Kuştepeli, Y. (2005). Effectiveness of fiscal spending: crowding out and/or crowding in?. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 12(1), 182-192.
• Lee, J., Strazicich, M. C. (2003). Minimum lagrange multiplie unit root test with two structural breaks. Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082-1089.
• Mackinnon, J. G. (1996). Numerical distribution functions for unit root and cointegration tests. Journal of Applied Econometrics 11(6), 601-618.
• Narayan, P. K., & Popp, S. (2010). A New unit root test with two structural breaks in level and slope at unknown time. Journal of Applied Statistics, 37(9), 1425-1438.
• Perron, P. (1989). Test consistency with varying sampling frequency. Papers 345, Princeton, Department of Economics - Econometric Research Program.
• Phillips, P. C., & Perron P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biomѐtrika, 75(2), 335-346.
• Ramirez, M. D. (1994). Public and private investment in Mexico, 1950-90: An empirical analysis. Southern Economic Journal, 61(1), 1-17.
• Şen, H., & Kaya, A. (2014). Crowding-out or crowding-in?: Analyzing the effects of government spending on private investment in Turkey. Panoeconomicus, 61(6), 631-651.
• Şimşek, M. (2003). Kamu harcamalarının özel yatırımlara etkileri, 1970- 2001. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2), 1-20.
• Uysal, D., & Mucuk, M. (2003). Crowding-out (dışlama) etkisi: Türkiye örneği (1975-2000). S.Ü. İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1(5), 159-171.
• Wai, T. U., & Wong, C. (1982). Determinants of private investment in developing countries. The Journal of Development Studies, 19(1), 19-36.
• Yaraşır Tülümce, S., & Buyrukoğlu, S. (2013). Türkiye'de kamu ve özel yatırımlar arasındaki ilişkinin ampirik analizi: Dışlama etkisi (1980-2010). Mali Çözüm Dergisi, 119, 59-78.
• Zivot E.,. & Andrews D. W. K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business&Economic Statistics, 10(3), 251-270.