FAİZ ORANI ve DÖVİZ KURU İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ: 2000 SONRASI TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK BİR ANALİZ

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 127 - 141, 13.12.2020

Süleyman Çelik , Soner Künç

Öz

Faiz, parasal otoritelerin para piyasalarında istikrarı sağlamada kullandıkları önemli araçlardan biridir. Faizin döviz kuru üzerindeki nedensel etkisi iktisat politikalarının etkinliğini belirleyebilmektedir. Dolayısıyla faiz-döviz kuru ilişkisinin araştırılması önem arz etmektedir. Bu çalışmada Türkiye ekonomisinin Haziran 2000-Eylül 2020 döneminde faiz oranları ile döviz kuru arasındaki dinamik ilişkisi incelenmektedir. Bu amaçla ADF birim kök testi, Granger nedensellik testi ve ARDL sınır testi uygulanmıştır. Bulgular neticesinde, faiz oranından döviz kuruna doğru nedenselliğin olduğu fakat tersi durumda nedenselliğin geçerli olmadığı tespit edilmiştir. ARDL sınır testi sonuçlarına göre ise değişkenler arasında uzun dönem eşbütünleşme ilişkisi görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Faiz Oranı, Döviz Kuru, Granger Nedensellik, ARDL

EXAMINATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN INTEREST RATE AND EXCHANGE RATE: AN EMPIRICAL ANALYSIS FOR TURKEY AFTER 2000

Öz

Interest is one of the important tools used by monetary authorities to stabilize money markets. The causal effect of interest on the exchange rate can determine the efficiency of economic policies. Therefore, it is important to investigate the interest-exchange rate relationship. In this study, the dynamic relationship between the interest rate and exchange rate of Turkey's economy period June 2000 - September 2020 are examined. For this aim, ADF unit root test, Granger causality test and ARDL boundary test are used. As a result of the findings, it was determined that there is causality from interest rate to exchange rate, but in the opposite case, causality is not valid. According to the ARDL boundary test results, there is a long-term cointegration relationship between variables.

Anahtar Kelimeler

Interest Rate, Exchange Rate, Granger Causality, ARDL

Kaynakça

• Agenor, P. R., McDermott, J. & Üçer, M. E. (1997). Fiscal Imbalances, Capital Inflows, and The Real Exchange Rate: The Case of Turkey, IMF Workink Paper, No: 97/1, pp. 1-20.
• Alacahan, N. D. (2011). Enflasyon, Döviz Kuru İlişkisi ve Yansıma: Türkiye, Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 49-56.
• Bağcı, E. (2019). Merkez Bankası Politika Faiz Oranı ve Döviz Kuru İlişkisi: Türkiye Örneği, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11(31), (ISSN: 1308–9196)
• Demirgil, B. & Karaca, C. (2017). Faiz Döviz Kuru İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma, International Congress on Politic, Economic and Social Studies, Saraybosna, Bosna-Hersek, 19 - 22 Mayıs 2017, Cilt.1, ss. 60-61
• Dickey, D. & Fuller, W. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Econometrica, 49, 1057–1072.
• Doğan, İ., Afsal M. Ş., Aydın, S. & Gürbüz, S. (2017). Faiz Oranları ve Döviz Kuru Dönemsel Analizi; Türkiye Örneği, International Journal of Academic Value Studies (Javstudies), 3(13), pp:199-205 (ISSN:2149-8598).
• Feldsteın, M. (1986). The Budget Deficit and The Dollar, The National Bureau of Economic Research Working Paper, No:1898, pp. 1-62.
• Frankel, J. A. (1979). On the Mark: A Theory of Floating Exchange Rates Based on Real Interest Differantials, American Economic Review, 69(4), pp. 610-622.
• Furman, J. & Stiglitz, J. E. (1998). Economic Crises: Evidence and Insights from East Asia, Brookings Papers on Economic Activity, 2, pp. 1-135.
• Goldfajn, I. & Baig, T. (1998). Monetary Policy in the Aftermath of Currency Crisis: The Case of Asia, IMF Working Paper, No. 98/170, pp. 1-31.
• Granger, C. W. J. & Newbold, P. (1974). Spurious Regressions in Econometrics, Journal of Econometrics, 2(2), 111-120.
• Gül, E., Ekinci, A. & Özer, M. (2007). Türkiye’de Faiz Oranları ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984-2006, İktisat İşletme ve Finans, ss. 21-31.
• Gümüş, İ. (2002). Effects of the Interest Rate Defense on Exchange Rates During the 1994 Crisis in Turkey, The Central Bank of the Republic of Turkey Research Department Working Paper, No: 14, pp. 1-16.
• Hooper, P. & Morton, J. E. (1980). Fluctuations in The Dollar: A Model of Nominal and Real Exchange Rate Determination, International Finance Discussion Papers, 168, pp. 1-27.
• Karaca, O. (2005). Türkiye’de Faiz Oranı ile Döviz Kuru Arasındaki İlişki: Faizlerin Düşürülmesi Kurları Yükseltir mi?, Türkiye Ekonomik Kurumu Tartışma Metni, 14, ss. 1-20.
• Karahan, Ö. & Çolak O. (2017). Enflasyon Hedeflemeli Rejim Altında Türkiye Ekonomisinde Faiz Oranı ve Döviz Kuru İlişkisi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi (ICMEB), 17 Özel Sayısı.
• Karamustafa, O. & Küçükkale, Y. (2002). Türkiye’de Kriz Döneminde Kur-Faiz-Borsa İlişkilerinin Dinamik Analizi, Banka, Mali ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 11, ss. 47-56.
• Kayhan, S., Bayat, T., & Uğur, A. (2013). Interest Rates and Exchange Rate Relationship in BRIC-T Countries / BRIC-T Ülkelerinde Faiz Oranı ve Döviz Kuru İlişkisi, Ege Akademik Bakış, 13(2), 227.
• Kofoğlu, İ. H., Küçükkale, Y. & Yamak, R. (2018). Faiz Oranları, Döviz Kurları ve Çekirdek Fiyat Endeksleri Arasındaki Dinamik İlişkiler: Türkiye Örneği, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6), ss. 1111-1118.
• Narayan, P. K. & Narayan, S. (2005). Estimating Income and Price Elasticities of Imports For Fiji in a Cointegration Framework. Economic Modelling, 22, 423-438.
• Narayan, P. K. & Smyth, R. (2006). What Determines Migration Flows From Low-Incometo High-Income Countries? An Empirical Investigation of Fiji-U.S. Migration 1972-2001. Contemporary Economic Policy, 24(2), 332-342.
• Okur, A. (2017). Türkiye Ekonomisinde Faiz Oranı ve Döviz Kurunun Enflasyon Hedefi Üzerine Etkisi, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 146.
• Öztürk, K. (2010). Döviz Kuru Oynaklığı ve Döviz Kuru Oynaklığının Faiz Oranı Oynaklığı ile Olan İliş¬kisi: Türkiye Örneği. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. Uzmanlık Yeterlik Tezi, Ankara.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. & Smith R. J. (2001). Bound Testing Approaches To The Analysis Of Long Run Relationships, Journal Of Applied Econometrics, Special Issue, (16), 289-326.
• Saraç, T. B. & Karagöz, K. (2015). Impact of Short-term Interest Rate on Exchange Rate: The Case of Turkey, Procedia Economics and Finance, 38, pp. 195-202.
• Sarı, S. (2018). Döviz Kuru ile Faiz Oranları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 2006-2018 Dönemi, Social Sciences Research Journal, 7(4), 218-230 (December 2018), (ISSN: 2147-5237).
• Shastri, S. & Shastri, S. (2016). Exchange Rate Interest Rate Linkages in India: An Empirical Investigation, Journal of Financial Economic Policy, 8(4), 443-457.
• Şensoy, A. & Sobacı, C. (2014). Effects of Volatility Shocks on The Dynamic Linkages Between Exchange Rate, Interest Rate and The Stock Market: The Case of Turkey, Economic Modelling, 43, pp. 448-457.
• Uysal, D., Mucuk, M., & Alptekin, V. (2008). Finansal Serbestleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisinde Faiz ve Kur İlişkisi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2008(2), ss. 48 – 64.
• Woo, W. T. (1985). The Monetary Approach to Exchange Rate Determination Under Rational Expectations, Journal of International Economics, 18 (1985), pp. 1-16.